Sarah Perry-Het monster van Essex

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij Prometheus

Victoriaans met een krachtige vrouwelijke twist!

De titel vertelt maar een klein stukje van waar het echt om gaat in het boek. Het monster fungeert als een handige kapstok waaraan een aantal thema’s zijn op te hangen. Samen griezelen schept een band, de dominee kan het aanhalen in zijn zondagspreek, het bijgeloof kan welig tieren en wetenschappelijk onderzoek zou uitsluitsel kunnen geven. Voeg daarbij het gothic element, de wel heel exceptionele personages, de mooie karakterbeschrijvingen, het geestverruimende natuurgeweld en dompel je onder in het verhaal:

'Terwijl Will World’s End naderde, stond de enige bewoner in zo’n volmaakte schutkleur tegen de muren van het huis, dat het wel toverwerk leek toen hij opeens opdook. Mijnheer Cracknell leek opgetrokken uit hetzelfde materiaal als zijn behuizing. Zijn jas was even mossig en vochtig, zijn baard even rossig als de pannen die van het dak vielen. In zijn rechterhand hield hij een grijs mollenlijkje, in zijn linker- een zakmes. ‘Denk aan uw jas, eerwaarde, gaat u liever een stapje achteruit,’ waarschuwde hij, en Will gehoorzaamde en nam tegelijkertijd het ruime dozijn aan mollen in ogenschouw die aan het hek hingen.'

Het verhaal

Het boek speelt zich af in 1894 in Londen en zijn omgeving. De introductie van Cora Seaborne is op zijn minst een beetje geheimzinnig, waarom rouwt ze niet echt na de dood van haar echtgenoot? Michael Seaborne is overleden aan keelkanker, hij wilde onder geen beding behandeld worden. Luke Garrett, een tweeëndertig jarige chirurg met een hongerige, ongehoorzame geest, was zijn behandelend arts en gecharmeerd van Cora. Luke Garrett is een veelbelovend chirurg, sterk geïnteresseerd in de werking van hart en longen, hij experimenteert met het maken van schaalmodellen en als snijdend specialist is hij niet te evenaren.

De spanning tussen de twee speelt het hele boek door een belangrijke rol, de lezer leeft mee en ziet gebeuren dat er zich een ander interessant mannelijk personage aandient.

Niets is wat het lijkt en het verschil tussen vriendschap, liefde, haat en alles daar tussenin wordt één van de verhaallijnen. Al deze personages zullen uiteindelijk niet meer degenen zijn die ze waren in het begin.

Om het allemaal nog gecompliceerder te maken is daar ook nog Martha, de vrouw die als kindermeisje aangenomen is voor Francis, enig kind van Cora en Michael en blijven hangen als vriendin van Cora. Eén van de vriendschappen uit het verhaal.

Het, goedgekozen, motto is van Michel de Montaigne, Over vriendschap:

'Als ik zou moeten zeggen waarom ik van hem hield, weet ik daar geen antwoord op dan slechts dit ene: ‘Omdat hij het was, omdat ik het was.’ *

Karrenpaard

Cora is een type dat zich absoluut niet houdt aan conventies, het liefst struint ze met stoere kleding door de natuur op zoek naar bijzonder gesteente, fossielen. Door de modder wroeten, met haar handen zoeken naar bijzonderheden heeft haar voorkeur, ze heeft lak aan de reacties van mensen in haar omgeving. Wanneer ze de gelegenheid krijgt een tijdje in de buurt van Blackwater te verblijven, neemt ze die kans met beide handen aan. Door aardverschuivingen is de kans op het vinden van fossielen sterk vergroot en toevallig is er in de buurt een aardbeving geweest.

In Aldwinter bij dominee William Ransome en zijn gezin, krijgt Cora kans zich uit te leven. In eerste instantie heeft William het niet zo op met Cora, hij stelt zich voor een deftige dame te logeren te krijgen. De wetenschappelijke liefhebberijen zouden de geestelijke gezondheid aantasten. Zij op haar beurt verwacht een stijfkoppige dorpsdominee.

'Ondanks haar imponerende kleding had ze iets jongensachtigs: op de ring na droeg ze geen sieraden, haar gezicht was niet bleek gepoederd, maar gloeide op de plekken waar haar huid in contact was gekomen met de Essexe zeelucht. Toen ze opstond, zag hij dat ze weliswaar niet het karrenpaard was dat zijn dochter had voorspeld, maar dat ze ook niet bepaald slank was, ze was groot, ze was aanwezig, het zou onmogelijk zijn, meende hij, om haar aanwezigheid ooit over het hoofd te zien, al deed je daar nog zo je best voor.'

Sociale ongelijkheid

Martha is van huis uit socialistisch, het is haar met de paplepel ingegoten. Samen met een ex patiënt van Luke en politieke vrienden van Ransome komt er een plan van de grond voor stadsvernieuwing. De krottenwijken met bijbehorende stank, herrie en messentrekkerij wordt erg mooi beschreven en biedt een tegenhanger van het milieu waarin de Ransomes, De Ambroses (de politieke vrienden) en Cora zich begeven.

Feelings

Brieven hebben een prominente plaats in het boek, vaak is het makkelijker om je gedachten te formuleren op papier. In één van die brieven richt Katharine (Ambrose) zich tot Cora.

'Je hebt me eens verteld dat je vergeet dat je een vrouw bent, en ik geloof dat ik je nu pas begrijp – voor jou is vrouw zijn gelijk aan zwak zijn, je denkt dat ons zusterschap een lijdensweg is. En dat is het misschien deels ook, maar wat is krachtiger: met pijn en moeite een mijl lopen, of zeven zonder? Je bent nu eenmaal een vrouw en dus moet je weer beginnen als een vrouw te leven. Waarmee ik bedoel: je moet eens beginnen werkelijke moed te tonen.'

Conclusie

In een interview vertelt Sarah Perry dat het boek drie belangrijke thema's moest krijgen. Om te beginnen moest het beeld van de vrouw in de Victoriaanse tijd kracht en intelligentie uitstralen, daarnaast wilde ze het thema vriendschap in de ruimste zin van het woord uitwerken. Tenslotte had ze een heel bijzondere omslag op het oog.... Die is werkelijk duizelingwekkend mooi geworden, de kleuren, het Victoriaans dessin, de voorstelling (de Engelse titel is The Essex Serpent) en wanneer je het boek kantelt zie je dat er ook nog lichtgevende deeltjes verwerkt zitten in het patroon.

Hoewel het boek echt alles heeft om een geslaagde roman te zijn, vind ik dat er veel beschreven wordt, zodat de lezer niet al te veel moeite hoeft te doen zich een beeld te vormen van wat er zich afspeelt.

En ik vind de titel in het Engels sprekender, slang in plaats van monster. De slang wordt in het boek een aantal keer genoemd. Onder andere als de slang in het paradijs. Hoewel het beest ook draakachtige kenmerken scheen te hebben. What's in a name...., het levert een mooie roman op!

*Vertaald door Hans Van Pinxteren

Over de auteur

Sarah Perry (Essex, 1979) recenseert literatuur voor The Guardian en The Financial Times. Het monster van Essex was een fenomenale bestseller in Engeland en Boek van het Jaar bij de British Book Awards 2017, Waterstones Boek van het Jaar 2016, en het werd genomineerd voor acht andere prijzen, waaronder de Costa Novel Award 2017 en de Baileys Women's Prize for Fiction 2017. Perry woont in Norwich. (Prometheus)

Titel: Het monster van Essex

Oorspronkelijke titel: The Essex Serpent

Auteur: Sarah Perry

Uitgever: Prometheus

Vertaling: Natasha Gerson en Roland Fagel

Omslagontwerp: Profile Books/DPS Design&Prepress Studio

ISBN: 9789044634129

Genre: Fictie

Pag.: 334

Verschenen: Juli 2017