maandag 24 juli 2017

Willem Elsschot-Het Tankschip

De door het Huygens ING bezorgde editie van het Verzameld werk van Willem Elsschot verschijnt vanaf heden in een nieuw jasje bij Uitgeverij Polis. De eerste delen die zojuist werden gepubliceerd zijn De Verlossing, Pensioen en Het Tankschip. Tekstbezorging en annotaties zijn van Peter de Bruijn. Elk deel is voorzien van een nieuw nawoord. Voor de eerste drie titels werden deze geschreven door Eric Rinckhout, Matthijs de Ridder en Dirk Leyman.
Van alle drie te recenseren boeken eerst  Het Tankschip. De ontwerper van de boeken is Herman Houbrechts.



Met dank aan uitgeverij Polis

 

 

 

 

 

 

 

'De dunne lijn tussen acceptabel en verwerpelijk'



Wat doe jij wanneer je een aanbieding krijgt waarbij je een geldbedrag in het vooruitzicht wordt gesteld zonder dat je zelf een investering hoeft te doen?
Dit is de vraag die boven komt drijven wanneer je deze novelle van Elsschot leest, want hier wordt de verleiding waaraan Jack Peeters blootgesteld wordt wel heel erg groot.
Dit is de annonce waarop Peeters reageert:

'Wilt u eigenaar worden van groot tankschip, zonder enig geld noch risico? Schrijf dan, met opgaven van referenties, onder letters C.B., bureau van het blad. Absolute discretie gewaarborgd. Men onderhandelt slechts met alleenstaande zaakkundige, van vreemde nationaliteit'

Onderwerp van de verleiding is Het tankschip en boodschapper is Boorman, deze gewiekste zakenman is een bekend personage in Elsschots werk.
Dat het een voorstel met minstens één luchtje is wordt al snel duidelijk, het doel is belastingontduiking en de manier waarop de constructie geconstrueerd wordt is een typisch voorbeeld van hoe mazen in de wet misbruikt kunnen worden. Het tweede luchtje is het wensen van een oorlog zodat het schip meer waard zou worden.
Niets nieuws, dit is van alle tijden en ook nu nog dagelijkse gang van zaken.
Het verhaal wordt verteld in verschillende vertelperspectieven, het begin is de inleiding om bij de raamvertelling te komen waarin Peeters uitlegt hoe Boorman Peeters tracht te verleiden, paaien om mee te gaan in de deal.
De eigenaar van het tankschip blijft op de achtgrond.

Het verhaal heeft een open einde, er wordt niet precies verteld hoe de afloop is en dat is jammer. Er is gesuggereerd dat er een vervolg zou komen, maar dat is niet gebeurd.
Een interessant boek, om over na te denken, in de constructie te duiken, te genieten van het mooie proza, de bekende personages en van de sublieme ironische schrijfstijl.




Auteur: Willem Elsschot

Categorie: Novelle

Pagina's: 107

Uitgeverij: Uitgeverij Polis

ISBN: 9789463102186

Verschenen: mei 2017

vrijdag 21 juli 2017

Hilary Mantel - Acht maanden in de Gazastraat


Gastrecensie Roosje
Beoordeling 5 sterren
Uitgeverij Atlas Contact

"De geesten van de Gaza-straat"

Frances en Andrew Shore hebben een tijd in Zambia gezeten en zijn op zoek naar een nieuwe plek. Spaargeld hebben ze niet en baantjes in het Verenigd Koninkrijk liggen niet voor het oprapen. Andrew krijgt als bouwkundig ingenieur een baan aangeboden in Djedda in Saoedi-Arabië. Hij gaat vooruit, Frances wacht in de UK tot haar visum is geregeld. In Afrika willen de Shores niet blijven, al hebben ze het er naar hun zin gehad. In het vliegtuig naar Saoedi-Arabië krijgt Frances aanwijzingen dat het vermoedelijk geen makkelijk verblijf gaat worden. Ze realiseert zich bovendien dat je je eigen problemen altijd met je mee neemt. Dit is al een heel kleine vooruitwijzing - en er zijn er meer - dat Frances het niet makkelijk gaat krijgen in het Koninkrijk Saoedi-Arabië.
Wie Mantels autobiografie ‘De geest geven’ heeft gelezen, zal vermoeden welke problemen haar parten spelen. In het verdere verloop ziet de lezer dat Frances in de omgang met haar buurvrouwen een beetje ongemakkelijk wordt als dezen haar op het hart drukken dat het leven als moeder bijzonder ‘fullfilling’ is.

In de loop van het boek zien we Frances wel steeds vreemdere dingen ervaren en denken. Er gebeuren ook rare dingen en het leven in Saoedi-Arabië is ook om dol van te worden, niets is wat het lijkt, en alles kan voortdurend 180 graden omslaan. Andrew probeert zijn vrouw te steunen waar hij kan, maar hij bevindt zich in een spagaat - oei, pijnlijk! -: hij kan moeilijk zijn baan opgeven voordat het contract eindigt; ze zullen geen geld hebben, in de UK zijn weinig jobs, en een uitreisvisum uit Saoedi-Arabië krijg je niet zomaar. De expats zitten er als het ware gevangen, ook zonder tralies.

In deel 2 volgen de gebeurtenissen elkaar met een sneltreinvaart op; naarmate het boek vordert gaan de dingen sneller. Dat alles culmineert tenslotte in het droeve lot van Fairfax.

Thema’s
‘Culture clash’; het is vrijwel ondoenlijk te leven in een samenleving die in alles het tegengestelde is van die waarin je bent grootgebracht.
Vervreemding; verblijf in den vreemde met een cultuur die in alles het negatief lijkt van je eigen cultuur, leidt tot paranoia.
Feminisme; cultuurrelativisme is Frances op de huid geschreven, maar vrouwen moeten niet behandeld worden als tweederangs-burgers.

Motieven, o.a.
De ‘lege’ flat
De man met het geweer
De verborgen tuin - die Frances ziet, maar Andrew niet -
Het zelf maken van alcohol

Schrijfstijl
Mantel heeft een heel fijne, tamelijk precieze schrijfstijl, die veel Engelse schrijvers hebben en die ik erg waardeer. Zij schrijft alles met nuance; soms duidt zij de dingen terloops aan, zoals in het begin de problemen die Frances heeft. In de loop van het verhaal kom je er misschien wel achter wat die zijn. Je moet ook wel een beetje tussen de regels door lezen, al schrijft ze heel nauwkeurig.
Ze weeft motieven en thema’s heerlijk door elkaar, zodat er een stevig weefwerk ontstaat.

Soms lijkt het of de roman zich erg focust op de politieke en maatschappelijke situatie van Saoedi-Arabië. Hoe bizar die ook is, toch denk ik dat de lezer zich op Frances moet focussen. Zij is degene die dit alles ondergaat. Zij is geen onbeschreven blad, ze heeft haar eigen issues, in zichzelf als persoon en in haar huwelijk, en die worden in een extreme situatie als in een in ontwikkeling zijnde Islamitische natie alleen nog maar vergroot. Doordat zij niet vrij is zich te bewegen zoals ze wil, kan ze haar problemen niet uit de weg gaan: geen baan buitenshuis, geen echtgenoot die de kastanjes uit het vuur haalt, geen vrijheid om te winkelen waar je wilt, etc. De gevangenis buiten vergroot haar innerlijke gevangenis.

Auteur
Hilary Mantel (1952, Derbyshire) heeft inmiddels een uitpuilende prijzenkast. Twee keer won ze de Man Booker Prize, voor Wolf Hall en Het boek Henry. Maar ook de Walter Scott Prize, de Costa Boek Book of the Year, de Orange Prize, onder andere. Met spanning wordt over de hele wereld uitgekeken naar het derde deel over Cromwell, De spiegel en het licht, waarvan de Nederlandse editie naar verwachting in 2018 bij Uitgeverij Atlas Contact zal verschijnen.
(Bron: Bol.com)

Auteur: Hilary Mantel
Vertaald door: Harm Damsma, Niek Miedema
Categorie: Roman
Pagina's: 368
Uitgeverij: Atlas Contact
ISBN: 9789025449865
Verschenen: maart 2017


woensdag 19 juli 2017

Gustav Schwab - Griekse en Romeinse sagen


Beoordeling 4 sterren
Met dank aan Uitgeverij Holland

"Een fantastische en overzichtelijke uitgave"
Deze 558 pagina's tellende uitgave, (gebonden met leeslint) van de "Griekse en Romeinse Sagen" biedt de lezer een zeer complete editie van álle klassieke sagen. Het boek is geschreven in de eerste helft van de 19e eeuw, maar vakkundig vertaald in het Nederlands. De tekst heeft nergens een oubollige uitstraling en de taal is helder, heel mooi beschrijvend, levendig en beeldend.

Gustav Schwab heeft met alle bekende en onbekende sagen een mooi doorlopend geheel weten te creëren.




Het boek is onderverdeeld in vijf afzonderlijke delen:
1. Metamorphosen en andere korte sagen. De Argonauten, Herakles, De Herakliden
2. De Trojaanse sagen
3. De laatste Tantaliden
4. Odysseus
5. Aeneas
Als afsluiting een deel dat is gewijd aan de Hemelgoden uit Griekse en Romeinse mythologie.

Buiten dat het prachtige verhalen zijn, is het ook een heel waardevol boek voor de gevorderde lezer die zich meer wil verdiepen in de intertekstualiteit, die veel voorkomt in de literatuur. Het boek laat zich heel gemakkelijk doorzoeken op namen, volken, plaatsen of Goden, door de toevoeging van een zeer uitgebreid register achter in het boek.

Deze uitgave is bedoeld voor jonge mensen, maar wie zegt dat je als volwassene het boek niet zou kunnen lezen en er wel degelijk van kunt genieten? De verhalen geven de lezer veel leesplezier en het is een rijkdom om alle sagen te leren kennen.

Een absolute aanrader voor alle leeftijden en iedereen die zich deze klassieke verhalen eigen wil maken.

Wat jammer is aan deze uitgave is het ontbreken van illustraties, wat zeker voor de jonge lezer als een gemis zou kunnen voelen.

Gustav Benjamin Schwab (Stuttgart, 19 juni, 1792Stuttgart, 4 november, 1850) was een Duitse predikant. Hij is vooral bekend geworden als verzamelaar, bewerker en uitgever van zowel sagen uit de klassieke oudheid als Duitse volkssagen.
schrijver en
(Bron: Wikipedia)


Auteur: Gustav Schwab
Pagina's: 558
Uitgeverij: Holland
ISBN: 9789025113650
Verschenen: april 2017

maandag 17 juli 2017

Diego Zúñiga - Camanchaca


Beoordeling 5 sterren
Met dank aan Uitgeverij Karaat


"De impact van een mistsluier over een familie"

Het verhaal
Camanchaca is het indringende coming of age-verhaal van een nu 20-jarige jongen, een introverte, inactieve, gelaten en naamloze ik-verteller die journalistiek studeert, een slecht gebit heeft en een behoorlijk overgewicht.
De ouders van de verteller zijn gescheiden toen hij vier jaar was en hij is met zijn moeder in Santiago de Chile gaan wonen. De dominante, gefrustreerde moeder, "dik en lomp", werkt niet meer en gaat bijna de straat niet meer op. De vader is in Iquique gebleven en heeft een nieuwe vrouw en een zoontje.

Al in zijn jonge jaren heeft hij het plan om later bij de radio te gaan werken, om als verslaggever voetbalwedstrijden te verslaan. Hij spaart voor een cassetterecorder en microfoon, en neemt zijn eigen verslaglegging op.
Dan komt zijn moeder op het idee dat hij haar ook kan interviewen. Hierdoor stelt hij zijn moeder vragen over de reden van de scheiding; wat is er met zijn nichtje gebeurd, hoe is zijn oom Neno overleden en hoe kwam het dat ze met een tas vol geld terug kwam uit Iquique?

"Bij een van de interviews zei mijn moeder dat het soms beter was om je niets te herinneren"

Vanwege het slechte gebit van de hoofdpersoon reist hij met zijn vader en zijn gezin naar het zuidelijke grensstadje Tacna in Peru, om daar een goedkope tandarts te bezoeken. Van zijn moeder heeft hij een lijst meegekregen met kledingwensen die zijn vader voor hem moet betalen. Het dienen vooral dingen te zijn van een goed merk.
Het is een lange reis door de Atacama-woestijn van Chili. De hoofdpersoon worstelt met vragen die hij hem eigenlijk niet durft te stellen en vader uit gemakkelijk kritiek op het overgewicht en lijkt geen oog te hebben voor het onderhuidse leed van zijn zoon. Wanneer vader iets zegt, geeft hij hem een kort, ontwijkend antwoord en sluit zich vervolgens letterlijk voor hem af door zijn oordopjes in te doen. Het gesprek dooft al, voordat het zelfs maar begint.

Ook de logeerpartij bij zijn opa, loopt niet uit op een warm welkom.

"Daarom ben je zo dik, zegt hij, omdat je niet aan sport doet. [.....] Jehova wil geen mannen als jij, zegt hij, hij wil actieve mannen, die voor hun lichaam zorgen, voor hun ziel, die het leven weten te waarderen. Goede mannen, zegt hij en ik hou mijn mond. Er spoken woorden in mijn hoofd die ik zou kunnen zeggen. Het zijn er veel en ze zitten me dwars, maar het lukt me niet ze in de juiste volgorde te zetten"

De hoofdpersoon staat nog altijd onder invloed van zijn ouders en is niet bij machte om zich daaraan te onttrekken. Hij worstelt met een jeugd waarin negatieve belevingen een grote rol spelen, de scheiding, zijn schooltijd en de familiemist die maar niet lijkt op te trekken.

Camanchaca
Dit is een verschijnsel aan de kuststreek in Noord Chili. Het vormt zich tot een compacte deken van mist en onttrekt alles aan het oog. Deze camanchaca staat in dit boek model voor de mist die over de familie hangt.

Het verhaal en de schrijfstijl
Het boek is opgebouwd uit kleine, naamloze hoofdstukjes en vertellen beurtelings over gebeurtenissen bij vader en moeder, en verspringen ook in tijd.
Het verhaal is een pijnlijk en schurend relaas over een ongemakkelijke jeugd en dito omgang met de ouders. Er wordt heel veel verteld, maar de schrijfstijl is juist heel minimalistisch te noemen, doordat het zonder overbodige toevoegingen wordt beschreven. Je voelt de pijn, de desinteresse en het verdriet, zonder dat het expliciet wordt beschreven. Een prachtige vorm van showing-not-telling.
Ondanks de korte en onopgesmukte tekst, zijn de beschrijvingen heel beeldend en laten de lezer meevoelen met de hoofdpersonage. De schrijfstijl is helder.

Terugkerende motieven zijn het uiteengerukt gezin, raadsels waar niemand echt over wil en durft te praten, het slechte gebit waar ook de moeder last van had en het overgewicht van de moeder en de hoofdpersoon.

Dit pareltje is een beklijvend verhaal, waar je nog lang over na kunt denken. Een pareltje omdat zo'n klein boekje zóveel kan verwoorden. Een absolute aanrader voor de liefhebber van een mooie en indringende roman.

De auteur
Diego Zúñiga is een Chileens schrijver en debuteerde met Camanchaca in 2009 op 22-jarige leeftijd. Hij woont en werkt in Santiago de Chile en zijn werk is beloond met enkele literaire prijzen.

Vertaald door: Merijn Verhulst
Categorie: Roman
Pagina's: 139
Uitgeverij: Karaat
ISBN: 9789079770335
Verschenen: mei 2017

donderdag 13 juli 2017

Esther Sprikkelman - Bijenvader

Beoordeling 4 sterren
Met dank aan Uitgeverij Lemniscaat

"Een gelaagd verhaal terug in de tijd"



Het is in de zomer van 1985 dat Henrico, het vriendje van Johanne, in coma in het ziekenhuis ligt. Wat er is gebeurd is nog onduidelijk, maar de ernst van het letsel kan er op wijzen dat er misschien sprake is van geheugenverlies in het geval Henrico mocht ontwaken. Omdat Johanne niet wil dat alles wat ze samen hebben beleefd in de vergetelheid zal raken, spreekt ze cassettebandjes in en vertelt op die manier hun gezamenlijke verhaal. Ook voor zichzelf kan ze op deze manier alles op een rijtje zetten.
Een paar maanden eerder is Johanne met haar moeder Kat en jongere broertje Paulie verhuisd van Utrecht naar Warsum. Daar leert ze Henrico kennen die in de snackbar van zijn ouders werkt.

"Ik ga nu gewoon vertellen.
Vanaf het begin.
Ons begin.
Dat zijn jouw billen in een vale spijkerbroek, de rand van je blauwgestreepte boxershorts, je hoekige schouders onder een wit T-shirt waarop met rode letters CAFETARIA 'T TREFPUNT staat, je zwarte haar dat krult in je nek. Je staat voorovergebogen over de bak met frituurvet, haalt de zeef omhoog, controleert of de frieten al een gouden kleur hebben.
Tot zover niets aan de hand.
Dan draai je je om en kijk je me aan.
Een smal gezicht bedekt met bruine sproeten, hoge jukbeenderen, een lange neus die een beetje scheef staat (ja, dat is echt zo), en ogen van het allermooiste turkoois.
Ik doe mijn best om door te ademen, maar ik denk dat je zag dat ik schrok. Ja, toch?
Zeg het maar, zeg je.
Ik weet ineens niet meer waar ik voor kwam. Die ogen"

Johanne wordt opgenomen in dezelfde vriendengroep en ze brengen veel tijd met elkaar door. Helaas is ook de wat vreemde Dora steeds van de partij, op dat moment het vriendinnetje van Henrico.
Paulie brengt veel tijd door bij de buurman die een fervent imker is. Paulie is hiervan zo onder de indruk dat hij van de buurman ook een bijenvolk krijgt waar hij zich op kan richten. De buurman is een wat norse man die iets geheimzinnigs lijkt te verbergen.

Welk incident heeft Henrico getroffen?

Bijenvader is een bijzondere en gelaagde roman. De lezer valt meteen binnen in het midden van het verhaal.
De plot heeft meerdere verhaallijnen die synchroon lopen, maar ook de nodige flashbacks die de lezer langzaamaan duidelijk maken wat er is gebeurd in die paar maanden dat Johanne met haar familie in Warsum is komen wonen. De verhaallijnen zijn ingenieus tot één geheel gesmeed en komen aan het eind mooi samen.

Verschillende vertelperspectieven wisselen elkaar af. De ik-verteller gebruikt ook vaak het jij-perspectief wanneer ze zich via het cassettebandje tot Henrico richt. Daarnaast vertelt een personale verteller over de belevenissen van Paulie.
Een enkele keer kan een aanwijzing of verhaallijn verwarrend overkomen en duikt het gevoel op dat er een foutje in de tijd en tekst is geslopen. Dit komt echter weer goed wanneer je doorleest.

De auteur heeft een aantal motieven in het verhaal verwerkt (zoals muziek, stukjes van songteksten,
kalverliefde, depressie bij jongeren en de structuur van het bijenvolk) en die lijken niet toevallig gekozen.
Heel consequent gebruikt de auteur de dingen die gewoon waren in de tachtiger jaren, zoals de cassettebandjes (die krengen waar de tapes soms van in het apparaat verstrikt raakten), de vrije opvoeding en ook het gemis aan een aanwezige ouder.
Het boek is geschikt voor jongeren, maar het is tevens een prachtig verhaal voor volwassenen.

Auteur: Esther Sprikkelman
Geschikt voor 15 - 18 jaar
Pagina's: 148
Uitgever: Lemniscaat B.V.
ISBN: 9789047708704
Verschenen: februari 2017



zaterdag 8 juli 2017

Maria Stahlie - De middelste dag van het jaar

Recensie Tea

Beoordeling 5 sterren
Met dank aan Uitgeverij Querido


"De loutering"


Een roman met de tijdsspanne van nog geen 24 uur, een roman met daarin meerdere verhalen, geheimen zodat er thrillerachtige momenten ontstaan die op zeer subtiele wijze worden uitgewerkt. Plaats van handeling Amsterdam.

Hoofdpersonage Sylvia ontmoet op een kerkhof een bekende uit het verleden, Lucien. Aan het graf van Andrei, de precies 5 jaar geleden vermoorde ex-man van Sylvia, begint hun snikhete gezamelijke middelste dag van het jaar. Het is 2 juli.

Het leven van de 60-jarige Sylvia is tot nu toe niet helemaal vlekkeloos verlopen, hoewel ze zelf het idee heeft haar zaakjes onder controle te hebben.

Ze heeft een ex-man Tommy, haar eerste echtgenoot met wie ze 2 dochters heeft en inmiddels ook kleinkinderen, allen wonen in Chicago waar Tommy geboren en getogen is. Sylvia bleef in Amsterdam.

De feiten zijn belangrijk in het boek, maar veel interessanter zijn de beschrijvingen die Maria Stahlie geeft van het innerlijk leven van Sylvia. Door de toevallige ontmoeting met Lucien, alcoholist, ziet er uit als een landloper en heeft een abces in z'n kaak, zijn deze twee voor deze ene dag tot elkaar veroordeeld.  Het Griekse bijgeloof zegt dat na vijf jaar de botten moeten worden opgegraven om te kijken of zijn zonden zouden zijn vergeven. Behalve veroordeeld tot elkaar zijn de twee ook lotgenoten doordat ze beiden een geheim op te biechten hebben.

Mystiek speelt een belangrijke rol in het verhaal , zo heeft een ontmoeting met een vriendelijke monnik grote indruk gemaakt op Sylvia. Tijdens een klassenuitstapje naar een contemplatief klooster maakte ze kennis met  'de staat van de hogere verwarring', een staat van fascinatie en tegelijkertijd angst om voorbij grenzen te gaan.

'Haar blik was naar binnen gericht en in haar binnenwereld heerste geen hogere verwarring maar ontreddering'

Mythologische en Bijbelse ( 'Come forth, Lazarus, come forth !' ) verwijzingen
geven het verhaal een extra lading. Zoals  in de beschrijving van zes reigers aan de rand van de dodenakkers. In de tijd van de Farao's was de reiger het symbool voor vernieuwing.

De terloops genoemde ex-man Tommy speelt een belangrijke rol, hij is muzikant en  is in Nederland voor een optreden met zijn band. Het lichtvoetige ritme van de taal  gaat aan het einde van het boek over in een extatisch ritme. De muziek maakt iets los in de harten van de mensen en zorgt voor een adembenemend slot.

Een schitterend intiem boek met surrealistische elementen. 

Auteur: Maria Stahlie
Categorie: Roman
Pagina's: 196
Uitgeverij: Querido
ISBN: 9789021405117
Verschenen: mei 2017