Jay McInerney - Een hedonist in de kelder, verhalen over wijn.

Recensie door Tea van Lierop
Uitgeverij Hollands Diep

'Champagne heeft geen gelegenheid nodig

Champagne is de gelegenheid.'

Terry Theise*

                                                                             

                       
                                                                                                                          

Poëtische ode aan de groten der aarde

Zonder eerst de flaptekst te lezen zegt de titel in combinatie met de afbeelding van de omslag waarover dit boek zal gaan. Hedonisme betekent genot en is een begrip uit de filosofie. De afbeelding bestaat uit een aantal onregelmatige afdrukken van rode wijnflessen. De bijna morsige indruk belooft geen strak opgezet verhalenboek, maar een bundeling vertellingen uit de losse pols van een kenner.

McInerney schrijft behalve romans ook al jaren wijnessays, deze worden graag gelezen door restauranthouders.

In ruim zestig korte hoofdstukjes, die soms kriskras door elkaar staan en soms enige samenhang vertonen, praat de auteur ons bij over de meest uiteenlopende onderwerpen die met de wijncultuur te maken hebben. Veel van de verhalen gaan over beroemde wijnhuizen en de mooiste druivenrassen, maar er is ook ruimte voor sappige details over onderlinge geschillen, toevallige gebeurtenissen die leiden tot iets moois en volhardende karakters.

De echte kenner wordt waarschijnlijk op zijn wenken bediend door de vele informatie die verpakt zit in de vlot vertelde verhalen, de minder ingewijde wordt getrakteerd op korte stukjes, vaak humoristisch, leesgenot. De recensent behoort tot de tweede groep en zal het boek op die manier beoordelen.

Literatuur 

Dat de auteur zijn klassiekers kent blijkt uit het aantal verwijzingen die hij maakt naar auteurs en hun werken. Zo zet hij Tolstoj en Dostojevski tegenover elkaar wanneer hij de vergelijking maakt met James Rothschild, Lafite-Rothschild en zijn neef Nathaliel de Rothschild, Mouton-Rothschild. Hoewel de twee allebei behoren tot de vijf officieel geclassificeerde 'premiers cru's', is er verschil tussen de twee. Waar kan dat aan liggen?  

Ligt het aan het flamboyante karakter van baron Philippe (aristocraat die in de jaren '20 Mouton erfde), heeft Mouton een hoger gehalte cabernet-sauvignon of is het de terroir-theorie? Een van de betekenissen van terroir is aarde, in dit geval de ondergrond waarop de druivenstokken wortelen. Het gesteente kan verschillende mineralen bevatten die net even een andere toon kunnen geven aan de wijn, ook de minieme verschillen in geografie,  topografie en meteorologie kunnen een rol spelen.

Prehistorie

Hoezeer de (pre)historie nog steeds invloed heeft op het heden is goed te herkennen in wat er gezegd wordt over Chablis, een wijn die gemaakt wordt in de Bourgogne. Geoloog James Wilson noemt het vaste gesteente onder de streek Chablis de Kimmeridge-keten, een gigantische afzetting van krijtachtig mergel en kalksteen, dooraderd met fossiele schelpdieren, voornamelijk een kleine kommavormige oester.

'Kun je mineralen proeven in gegist druivensap? Kunnen de wortels van de wijnstok op een of andere manier de eigenschappen van de bodem doorgeven aan de druif zelf? Is het een grof misbruik van de dichterlijke vrijheid om mariene elementen te proeven in een wijn die afkomstig is van kalksteen die ooit Jura-zeebodem was? Je hebt je dit misschien nooit afgevraagd, maar het raakt aan de kern van de Franse opvatting van terroir: het idee dat de eigenschappen van een wijn worden bepaald door zijn plaats van herkomst.'

Romeinen

De favoriete witte wijn van McInerney is Condrieu, ik had er nog nooit van gehoord, maar dat maakt niets uit, want de manier waarop hij beschrijft hoeveel moeite er gedaan moet worden de steile hellingen boven de Rhône waarop de viognierdruif  groeit te bewerken, maakt alles goed. Je krijgt een goed beeld van de beloning die na inspanning verkregen wordt: een wijn die smaakt naar witte perzik, soms neigt naar perzik, een stroperige textuur, een bloemig boeket. Het geheel doet de auteur denken aan Gauguins Tahitaanse schilderijen en hij vindt het een wijn voor romantici.

'‘Ze zeggen dat de Romeinen deze terrassen hebben aangelegd,’ zei Cuilleron. Dat zou kunnen, zei ik, maar ik vraag me af of de Romeinen ooit zoiets zachts, vol honing en perzik hebben geproefd als Cuillerons Les Chaillets van 2004, die mij een uur nadat ik hem had geproefd nog steeds levendig voor de geest stond. Waarschijnlijk hadden ze hem niet echt kunnen waarderen, aangezien Condrieu beslist een wijn is voor geliefden, niet voor vechtersbazen.'

Complex

Omschrijvingen van wijn zijn onder te verdelen in een aantal categorieën,  kleur, geur en karakter. Vooral die laatste rubriek is nogal uitgebreid en kan een glimlach ontlokken aan een niet-kenner. Wat te denken van:

'Om preciezer te zijn: een volwassen Haut-Brion ruikt naar een sigarenkistje met een Montecristo erin, een zwarte truffel, en een hete baksteen boven op een oud zadel. Hij is zo aards en complex als een sonnet van Shakespeare. Als je hem één keer hebt geproefd, vergeet je hem nooit, en je blijft eeuwig naar meer verlangen.'

In dit geval gaat het om een Haute-Brion, een premier cru uit Bordeaux. De auteur had eens hachelijk moment toen hij deze wijn blind moest herkennen op een feestje, maar door de karakteristieke smaak wist hij hem te benoemen.

Wijngetto

Om nu even weg te gaan uit Frankrijk, de auteur besteedt ook ruime aandacht aan de VS en andere wijngebieden, volgt hier een opmerkelijk stukje over de Brewer-Cliftonwijnmakerij. Zowel de locatie als de makerij zelf ziet er niet aantrekkelijk uit. Veel aluminium en de stad Lompoc, Californië, is vooral bekend om zijn gevangenis. Toch is de sfeer romantisch te noemen, aldus de auteur. Het duo Brewer/(was hoogleraar Frans) Clifton (speelde gitaar in een rockband) droomden van grenzen te verleggen met een eigen wijn. En dat doen ze, ze maken gebruik van heletrosfermentatie voor pinot, de trossen gaan met steel en al het fust in. Volgens de makers geven de stelen geven de pinot extra textuur.

Beide mannen hebben een totaal tegengesteld dag-nachtritme, de één staat 's morgens om 3 uur op en de ander gaat dan naar bed:

'Dit apollinisch-dionysisch contrast is terug te vinden in hun wijnen, die bijna paradoxaal zijn in hun samenkomst van rijpheid en zuurgraad, van weelderigheid en ruggengraat – met andere woorden, wijnen die Frans spreken maar ook van wanten weten op de dansvloer.'

Conclusie

Na het lezen van de ruim 60 verhalen heb je als lezer veel opgestoken van cultuur, historie en allerlei wetenswaardigheden. De auteur kan enthousiast vertellen, het gebruik van humor en metaforen maken het boek vlot leesbaar.

Eerlijk is eerlijk, een deel is ook een beetje elitair, niet iedereen is in de gelegenheid kostbare wijnen te proeven. Mij heeft dat totaal niet gestoord, soms is het al voldoende erover te lezen en terug te denken aan de vele vakanties in Frankrijk waar je in de herfst na de druivenpluk de gisting van de druiven tot ver in de omtrek kon ruiken. En wat is er mis met een pichet (karaf) huiswijn bij een menu du jour (dagmenu)?

* Wijnimporteur, auteur

De auteur

Jay McInerney (1955) groeide op in Hartford, Connecticut. Hij studeerde aan de kunstacademie in Massachusetts en schreef na zijn opleiding korte verhalen voor Esquire. Hij heeft tot nu toe zeven romans op zijn naam staan, waaronder Bright Lights, Big City; De schittering valt; De laatste der Savages en Het goede leven.

Titel:  Een hedonist in de kelder, verhalen over wijn

Auteur: Jay Mcinerney

Vertalers:  Catalien en Willem van Paassen

Uitgever: Hollands Diep

ISBN: 978 90 488 3413 6

Pag.: 320

Genre: Roman, eten en koken

Verschenen: november 2017