Marie Darrieussecq - Zeewee

Recensie door Truusje

Uitgeverij Vleugels

I live by the ocean

and during the night

I dive into it

down to the bottom

underneath all currents

and drop my anchor

this is where I'm staying

this is my home

Björk Gudmundsdottir

En steeds is daar de oceaan

De zee, de oceaan, een fenomeen waar al door vele auteurs over is geschreven. Virginia Woolf, Iris Murdoch, Alessandro Baricco en vele anderen zijn Marie Darrieussecq al voorgegaan. Dat er ook in 'Zeewee' een belangrijke rol voor is weggelegd, maakt het verhaal absoluut niet oudbakken. Het geeft het iets dromerigs, iets slaperigs, zonder de urgentie van het onderwerp tekort te doen.

Heel metaforisch opent dit derde boek van de auteur met:

'Het is een mond, een halfopen, ademende mond, maar de ogen, de neus en de kin zijn weg. Een mond groter dan alle monden die je je kunt voorstellen, die de ruimte in tweeën splijt en steeds groter wordt, zo groot dat je met je lichaam een halve cirkel moet beschrijven om te proberen hem helemaal te zien. Het geluid is enorm, bulderend, maar dat is vooral omdat je het niet verwacht, je loopt het duin op, je worstelt om je voeten van de helling omhoog te trekken, een tijd lang bestaat er niets anders voor je dan dat zuigende vacuüm onder het zand, en in één keer explodeert de ruimte [...]'

Een jonge vrouw haalt haar dochtertje - 'de kleine' - op bij haar grootmoeder en vertrekt met de auto naar de kust. Ze heeft tienduizend francs aan contanten mee en gebruikt haar bankpasje niet. Ze is duidelijk van zins om geen sporen achter te laten. Ze gaat er vandoor, zoveel is duidelijk. Ze wil verdwijnen, zonder het iemand te vertellen en zonder opgave van redenen.

Na een nachtje in de tent doorgebracht te hebben, rijden ze door naar het zuiden, tot vlak bij de Spaanse grens, waar ze een appartementje huurt aan zee.

Volgens een vast stramien verlopen hun zomerse dagen, kalm en rustig, met een dagelijks ijsje van Lopez de ijscoman. De kleine krijgt zwemles van Patrick. (Dit zijn ook meteen de enige personages die een naam hebben gekregen). De moeder krijgt een affaire met Patrick, die van plan is om naar Australië te emigreren, en ze probeert door middel van een zelfstudie haar Engels op te halen.

Hoewel ze ook wel eens aan haar vader denkt, die vast niet weet waar ze is, kan de kleine zich prima vermaken aan het strand en de zee.

Ondertussen heeft de vader een detective in de arm genomen en mijmert de grootmoeder in een algenpakking over de dingen die ze met haar kleindochter ondernam. Op het moment dat ik de laatste bladzijde bereikte, ontlokte het me een gevoel van 'Ohhh....jeetje....'.

Het verhaal is geheel verstoken van dialoog en de auteur is in deze de alwetende verteller. Zij heeft het overzicht en kan in de huid van de personages kruipen.

Door de vele perspectiefwisselingen, de naamloze personages, waarbij Darrieussecq haar personages daardoor alleen met hij en zij aanduidt, is het aan de lezer om uit de tekst te destilleren welk personage de hoofdrol in de diverse passages toebedeeld heeft gekregen.

Over de personages wordt niet geoordeeld. Er wordt nergens een 'goed-' of 'slecht-etiket' aan gehangen, de persoonsbeschrijvingen blijven heel sec.

Ook over de gebeurtenissen die de moeder hebben doen besluiten om weg te gaan, wordt met geen woord gerept. Het zou in dit geval geen meerwaarde hebben.

De motieven in dit verhaal zijn weglopen, vluchten, verlaten, achterlaten.

Als allusie wordt de naam Penelope opgevoerd, maar waar Penelope geen ander minnaar wil en wacht op de terugkeer van Odyssee, is hier het omgekeerde het geval.

De vele kleurbeschrijvingen, zoals lichtpaarse lucht, paarse zee, paarse bergen, een poreuze, purperrode stem, hemel als blauw vloeipapier, maken het verhaal zintuiglijk, evenals de vele beschrijvingen van geluiden of juist de afwezigheid ervan, van geuren, smaken, temperatuur en licht. Deze zintuiglijkheid maken het verhaal haast sensitief.

'Ze strijkt over haar voorhoofd, haar jukbeenderen, ze zijn dik van de warmte of van de slaap, vage strepen op het vensterglas. Op haar wangen rijden de auto's en in haar voorhoofd zitten de gaten van de ramen aan de overkant. De zon schittert, verblindende lichtvlekken zetten de dingen in brand tot ze verdwijnen. Het gaas op het balkon verdeelt de lucht in kleine trillende ruitjes.'

Wanneer de kleine zwemles heeft, veel geschreeuw hoort en onder water duikt, denkt ze; 'het water lijkt op slaap', want onder water hoort ze niets. Schitterende metafoor, zoals dit beschreven wordt.      

Darrieussecq heeft een geheel eigen stijl. Prachtig poëtisch proza, vol metaforen, die je misschien niet meteen kunt duiden en waarvoor je eerst even door moet lezen, om nog eens terug te lezen. Ze maakt vernuftig gebruik van showing, not telling. Het roept als vanzelf beelden op, is suggestief en laat voor de lezer veel te raden over.

Ze verstaat de kunst om de lezer bij de leesles te houden en te dwingen tot slow reading. Haar verfijnde zinnen zijn vaak lang, vol interpuncties, samengesteld, meebewegend met de golven en getijden en vol suggestie. 

Er is ook absoluut ruimte om zelf te interpreteren. Zo heeft het zwemmen in zee, van Patrick en de moeder, bij mij een heel erotische indruk achtergelaten. Een liefdesspel tussen de golven.

Een boek om meteen weer opnieuw te lezen wanneer je de laatste bladzijde uit hebt, om nog meer te ontdekken in de volle tekst.

Ik heb weer een auteur ontdekt die mijn nieuwsgierigheid heeft gewekt en mij prikkelt om meer werk van haar te lezen. De vertaling van Mirjam de Veth leest fantastisch, meanderend, en soms zelfs schimmig, zoals de auteur het vast heeft bedoeld.

Een schitterend kleinood met een mooie cover, uitgevoerd met een gedeelte van een aquarel in turquoise tinten van Yvonne van der Helm en gedrukt op gevergeerd papier*, in een eenmalig gelimiteerde uitgave van 700 stuks en onderdeel van de Franse reeks. Het hart van een bibliofiel, die ook nog houdt van Franse literatuur, zal onmiddellijk een paar slagen sneller gaan kloppen bij het lezen van dit pareltje.

*Papier met een structuur waarbij om de paar millimeters een dunne lijn op het papier loopt. Dit patroon wordt bij de papierfabricatie vervaardigd en zorgt voor een papier met extra 'cachet'.

Auteur

Marie Darrieussecq, geboren op 3 januari 1969 in Bayonne, is een Franse schrijver. Ze heeft gestudeerd als psychoanalyticus.

In 1996 kwam haar eerste roman Zeugzoenen uit dat in veertig talen is vertaald en een bestseller werd. In 2013 won ze de Prix Médicis voor haar roman Je moet veel van mannen houden. Ze heeft zich literair laten beïnvloeden door het werk van Franz Kafka en Ovidius wiens boeken Tristia en Pontics ze heeft vertaald.

Titel: Zeewee

Oorspronkelijke titel: Le Mal de mer

Auteur: Marie Darrieussecq

Vertaling: Mirjam de Veth

Pagina's: 110

ISBN: 9789078627159

Uitgeverij Vleugels

Franse reeks

Verschenen: 2015

Oorspronkelijke uitgave: 1999