Kazuo Ishiguro - Versluierde heuvels

Recensie door Truusje

Uitgeverij Atlas Contact

Een geraffineerde pas de deux met een spiegel

Het is inmiddels ongeveer twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog en in Engeland overpeinst Etsuko zich de gebeurtenissen uit haar leven toen ze nog in het Japanse Nagasaki woonde met haar man Jiro, die nou niet echt het toonbeeld was van een warme en coöperatieve man. Ze probeert het verleden als het ware te reconstrueren.

Haar gedachten gaan uit naar de tijd dat ze zwanger was van haar oudste dochter Keiko en ze begint te vertellen over de gebeurtenissen die ze heeft meegemaakt. Een aantal maal merkt ze op dat het mogelijk is dat ze zich niet alles goed herinnert. Dit gegeven maakt haar direct een onbetrouwbare ik-verteller. Ze vertelt dat anderen haar destijds nogal zorgelijk en ongelukkig vonden overkomen. Een goede bekende van Etsuko in Engeland, zegt haar herhaaldelijk dat ze door naar gelukkigere dagen uit te kijken, het verleden kan vergeten. Maar dat lijkt een heilloze missie te zijn.

In Engeland wordt Niki geboren uit haar huwelijk met een Britse man, die is overleden.

'Niki, de naam die wij de jongste van mijn twee dochters uiteindelijk gaven, is geen afkorting; het was een compromis dat ik met haar vader aanging. Want vreemd genoeg wilde hij haar een Japanse naam geven en drong ik - wellicht uit een zelfzuchtig verlangen niet aan het verleden herinnerd te worden - aan op een Engelse. Hij stemde ten slotte in met Niki in de gedachte dat er iets Oosters in doorklonk.'

Keiko heeft niet zo lang geleden zelfmoord gepleegd in haar flat in Manchester.

Niki, een onafhankelijke en zelfstandige jonge vrouw, gaat gebukt onder Etsuko's verdriet. Ze komt vijf dagen logeren, maar pas de tweede dag komt Keiko ter sprake.

De relatie met haar jongste dochter is niet intiem, tussen hen blijft veel onuitgesproken. Etsuko is geen prater. Vragen beantwoordt ze met zeer vage antwoorden. Zelfs over Keiko wordt amper gepraat. Wanneer een vroegere pianolerares vraagt hoe het met Keiko gaat, antwoordt Etsuko ontwijkend dat het goed gaat en dat ze in Manchester woont.

'Keiko was, anders dan Niki, een volle Japanse en de meeste kranten pakten dit feit snel op. De Engelsen zijn verzot op hun idee dat ons ras een instinctieve drang naar zelfmoord heeft, alsof verdere verklaringen overbodig zijn; want dat was de hele berichtgeving, dat ze Japans was en zich in haar kamer had opgehangen.'

Dan krijgt ze contact met haar buurvrouw Sachiko en benoemt haar als een vriendin, maar erg warm en onvoorwaardelijk lijkt de vriendschap niet te zijn.

Sachiko is raadselachtig, hult zich in nevelen, lijkt nogal opportunistisch en wil geld lenen door omzichtig te laten merken wat haar bedoeling is. Door haar relatie met de Amerikaanse Frank is ze van plan hem te volgen naar Amerika. Etsuko gaat daar naïef op in en geeft haar dan haar eigen spaargeld.

Regelmatig zegt Sachiko dat haar dochtertje Mariko heel belangrijk is en altijd op de eerste plaats komt, maar toch lijkt ze haar te verwaarlozen, ook op het emotionele vlak. De opvoeding laat veel te wensen over. Mariko vertoont kuren, wat niet geheel onlogisch lijkt. Volgens Sachiko heeft ze in Nagasaki een vrouw bij de rivier gezien die haar baby onder water hield.

Etsuko voelt zich verantwoordelijk voor Mariko en biedt aan om op te passen wanneer Sachiko weg moet. Zij is een meisje met eigenaardige gedragingen, zwijgzaam, dwars en nogal arrogant. Regelmatig - ook in het donker - verdwijnt ze zonder dat ze zegt dat ze weggaat en waarheen. Sachiko zegt steeds dat Etsuko zich daar niet zo druk over moet maken, maar Etsuko maakt zich zorgen om het meisje, dat haar ongenoegen duidelijk uitspreekt.

''Waarom gaat u altijd weg?'

Sachiko hief weer waarschuwend haar hand op. 'Waarom gaat u altijd uit met Frank-san?'

'Nu, zeg je nog dat het je spijt?'

'Frank-san piest als een  varken. Het is een varken in een riool.' Sachiko staarde haar kind aan, haar hand nog steeds stil in de lucht.

'Hij drinkt zijn eigen pies.'

'Stil!'

'Hij drinkt zijn eigen pies en hij poept in zijn bed'. Sachiko bleef woedend naar haar kijken, maar verroerde zich niet.'

Op zoek naar Mariko, lopen Etsuko en Sachiko een heuvel op en kijken samen uit over Nagasaki dat al bezig is om als een Phoenix uit de oorlogsas op te rijzen.

Etsuko's droom, die steeds terugkomt, komt haar zelf vreemd voor, maar ze ontdekt dat de betekenis anders blijkt te zijn. Kazuo speelt hier heel vernuftig mee, maar ik kan er niet verder op ingaan om geen spoilers weg te geven. Jammer want ik zit hier te popelen om het te verklappen! Wel wil ik nog even kwijt dat er een zeer slimme plottwist in het tweede deel zit. Dat het boek bestaat uit twee delen is niet voor niets.

Het verhaal is van een bedrieglijke eenvoud en lees heel soepel weg, maar het verdient wel aandacht om goed te blijven opletten. Eigenlijk moet je bij Kazuo lezen wat hij niet heeft geschreven, dus meer lezen dan alleen woorden. Al lezende ontdek je veel ambiguïteit. Niets wordt expliciet verteld, veel blijft suggestief. De plot wisselt regelmatig tussen het heden - Engeland - en het verleden - Japan - wat het zijn gelaagdheid geeft.

De ingetogenheid die bij Japanse mores hoort, komt in het verhaal duidelijk naar voren. Keurige omgangsvormen; vousvoyeren, buigen, altijd beleefd en beheerst blijven ondanks ergernissen. Opvallend is het dat er veel vragen aan de ander worden gesteld, maar antwoorden worden er bijna niet gegeven. Een vraag wordt met een retorische vraag beantwoord.

Betoverend, kabbelend en meeslepend, maar ondertussen gebeurt er onderhuids veel wat een bevreemdend gevoel geeft. Vele dingen worden niet voor de lezer uitgesponnen. De zelfmoord van Keiko blijft in de lucht hangen, want ze heeft een niet noemenswaardige rol in het verhaal. Lang heb ik zitten kauwen op het verhaal en alle mogelijkheden tegen elkaar afgewogen.

Ik ben ervan overtuigd dat de auteur elk woord met zorg heeft gekozen. Al bij de eerste bladzijde vind je aanwijzingen die van belang zijn om het verhaal te doorgronden.

Er is veel zelf in te vullen en hierin zie ik het woord 'versluierd' uit de titel. De Engelse titel - 'A pale view of hills' - doet me echter aan iets anders denken, namelijk het uitzicht vanaf de heuvels op Nagasaki.

De motieven in dit verhaal zijn; 

- de dood, 

- moeder-dochter-relatie, 

- herinnering,

- projectie.

Auteur

Kazuo Ishiguro - roepnaam Ish of Ishy (Nagasaki, 8 november 1954) is een Japans-Engels auteur die onder meer de Booker Prize won en in 2017 de Nobelprijs voor Literatuur kreeg toegekend.

Hoewel Kazuo in Japan werd geboren, groeide hij nvanaf zijn vijfde op in Guildford. In Engeland haalde hij in 1978 zijn bachelorgraad aan de Universiteit van Kent en twee jaar later een master creatief schrijven aan de University of East Anglia in Norwich.   

(Bron:https://nl.wikipedia.org/wiki/Kazuo_Ishiguro)

Kazuo Ishiguro - roepnaam Ish of Ishy (Nagasaki, 8 november 1954) is een Japans-Engels auteur .Hoewel Kazuo in Japan werd geboren, groeide hij vanaf zijn vijfde op in Guildford. In Engeland haalde hij in 1978 zijn bachelorgraad aan de Universiteit van Kent en twee jaar later een master creatief schrijven aan de University of East Anglia in Norwich.

Naast de Booker Prize voor zijn derde boek 'The Remains of the Day' (1989), won Kazuo eerder in 1986 de Whitbread Prize, voor zijn tweede boek 'An Artist of the Floating World'. In 1998 kreeg hij de Chevalier de l'Ordre des arts et des lettres uitgereikt door het Franse Ministerie van Cultuur. In 2017 won hij de Nobelprijs voor Literatuur. De jury loofde met name zijn emotionele kracht. Men kende Kazuo de prijs toe voor zijn 'krachtige, emotionele romans, waarin hij de afgrond toont die achter ons ingebeeld gevoel van verbondenheid met de wereld schuilgaat.

Titel: Versluierde heuvels

Oorspronkelijke titel: A pale view of hills

Auteur: Kazuo Ishiguro

Vertaling: Paul de Bruin, Rita Lander

Pagina's: 224

ISBN: 9789025452544

Uitgeverij: Atlas Contact

Verschenen: november 2017