Leonora Carrington - Alle verhalen

Recensie door Truusje

Uitgeverij Orlando

'Alle verhalen zijn waar,

alleen zijn ze misschien niet echt gebeurd.'

Surrealisme van de bovenste plank

Leonora Carrington schilderde en schreef haar verhalen. Eerder gaf Uitgeverij Orlando de novelle Beneden uit. Hierin beschrijft ze de verstikkende periode dat ze opgenomen was in een psychiatrisch ziekenhuis. De bundel Alle verhalen is één van de zes titels die zijn opgenomen in de Herfstactie 2018 van Schwob.

De verhalen in dit boek hebben allemaal veel expressie, iets mysterieus, soms iets sprookjesachtigs, met een flinke zweem magisch realisme. De rode lijn in deze verhalenbundel is zonder twijfel het surrealisme. Hierover wordt gezegd dat het de belevingen weergeeft en het innerlijke van de auteur blootgeeft. Haar roerige leven en trieste ervaringen hebben hun stempel nagelaten op het werk van deze kunstenaar.

Te beginnen bij de prachtige cover, die een deel weergeeft van een schilderij van Carrington, dat ze schilderde op ongeveer twintigjarige leeftijd, tussen 1937 en 1938. Pas omstreeks 1976 kwam dit schilderij onder het stof vandaan.

Zelf noemde ze het 'Self portrait', maar het is ook wel bekend onder de titel 'The inn of the dawn horse' en werd het symbool van de kunst van vrouwen uit de twintigste eeuw.

Dieren met de meest vreemde eigenschappen spelen een grote rol in de verhalen.

Wat regelmatig terugkeert zijn het thema's 'hyena' en 'paard' als alter ego. Ze verwerkt vele eigen ervaringen in de verhalen. Zo heeft Elena Poniatowska (1932) een biografie over haar vriendin Carrington geschreven en daarin beschrijft ze voorvallen die ook in deze verhalen terugkeren. Zelf beweerde Carrington altijd dat haar verhalen autobiografisch zijn. Ze fabuleert er lustig op los in haar hallucinante verhalen.

Leonora Carrington - Daughter of the minotaur

In het verhaal De ovale dame gaat de ik-figuur naar binnen bij een dame, Lucretia genaamd. Bij haar op zolder staat een hobbelpaard met de naam Tartar en deze heeft een hekel aan de vader van Lucretia, net als zijzelf. Dan verandert ze in een sneeuwwit paard en krijgt ze gedwongen een bit tussen de tanden, omdat ze kabaal maakt met haar dartele sprongen.

Dit voorval komt op de volgende manier terug in de biografie;

''Ik ben een paard, mama, dat weet ik. Ik ben van binnen een paard.'

[...] 'Ik ben een paard verkleed als meisje.'

Tataar is een houten paardje waarop ze al van kleins af aan een paar keer per dag gaat rijden. 'In galop, in galop Tataar.' [...] 'Kom er nu maar af, Prim, (zo noemde de Nanny haar tt) zegt Nanny. 'Nu is het wel genoeg. Als je er niet af komt, doet je vader straks nog het bit in je mond om je te laten stoppen.'

De kinderen van Harold Carrington zijn bang voor hun vader.'

In Carringtons jeugd is het de Nanny die de kinderen verhalen vertelt, die meestal een surrealistisch tintje hebben, zoals het welbekende Alice in Wonderland en Gullivers reizen. Het is de invloed van dit soort verhalen die ook duidelijk herkenbaar is in Alle verhalen. Ze geven me de associaties van het me bewegen in de wereld van de schilder Jheronimus Bosch (1450 - 1516).

Het verhaal Witte konijnen heeft de exentrieke, eigenzinnige Carrington geschreven na een ervaring in New York. Ze wordt gevraagd om bij een aan lepra lijdende overbuurvrouw binnen te komen die honderden vleesetende konijnen blijkt te hebben. Wanneer zij en haar man Lazarus haar vragen of ze bij hen wil blijven, vlucht ze weg en ziet op het moment dat ze nog even omkijkt, nog nét dat de vingers van de vrouw loslaten wanneer ze naar haar wuift.

Self-Portrait with Orthopedic Brace

Personages die ze beschrijft hebben allemaal uiterlijk iets bijzonders, zoals vreemde kleding, kleuren of huidskleur.

'Op een benauwde, zwoele lentemiddag rustte monsieur Cyril de Guindre elegant op zijn ijsblauwe sofa. Bewegend als een lome slang speelde hij met zijn kat. Ondanks zijn leeftijd was hij zeer knap.

'Hij heeft het gelaat van een albino orchidee,' zei zijn goede vriend Thibaut Lastre. 'Zijn gulzige violette mond lijkt op een giftige bijenorchis gevormd naar een maaninsect, en noem mij eens het zeldzame dier met een vacht die aan zijn lokken kan tippen?'

Thibaut [...] had een goudkleurige huid als een kinderlijkje dat in een oude, uitstekende likeur was geconserveerd. Hij droeg een elegante kamerjas in de kleur van forellenvlees.

Morbide, macaber en luguber zijn woorden die onvermijdelijk in je gedachten komen bij het lezen van onder andere Een Mexicaans sprookje. Hierin wordt Juan in mootjes gehakt en zijn hoofd op een agavedoorn geplaatst. Maria plengt een harde traan die ze in zijn mond legt, zodat hij kan praten. Op zijn verzoek naait ze hem weer aan elkaar. Hij moet dan vervolgens zelf een boom in klimmen om zijn hart te pakken te krijgen. Vlak voor zijn neus wordt deze echter weggegrist door een zwarte gier.

Toch hebben de verhalen ook een lucide karakter en komen er hier en daar komische noten voorbij.

'Op zoek naar een goede plaats voor onze picknick baande ik me een weg naar een betrekkelijk open plek, waar twee mannen een gat stonden te graven. Ze vertelden me dat het stoffelijk overschot werd opgegraven van Lady Hoog in de Bol. [...] Ze vroegen me of ik even in het gat wilde gaan liggen om de juiste afmetingen te bepalen. De klamme grond was gerieflijker dan verwacht. Ik werd zelfs een beetje loom en soezerig [...].'

Als bibliofiel zijnde is het alleen al heerlijk om dit boek in handen te hebben. Het materiaal van de cover voelt fluweelachtig aan. Tja, het klinkt misschien wat maf, maar ik kon de verleiding niet weerstaan om er steeds even met mijn vlakke hand over te strijken.

Het heeft me veel plezier opgeleverd om me wat te verdiepen in de handel en wandel van de auteur. De biografie van de hand van Elena Poniatowska - overigens ook door Uitgeverij Orlando uitgegeven - is een prachtige aanvulling en geeft veel duidelijkheid over de raakvlakken die er zijn tussen de fictie en het leven van Carrington.

Het is een lust om de verhalen te lezen en te herlezen én te herlezen. Gun jezelf net zoveel plezier als ik tijdens het lezen had om te genieten van het fascinerende proza en te griezelen bij de bizarre vertellingen, gebaseerd op de werkelijkheid met een magische twist.

Auteur

Leonora Carrington

Leonora Carrington werd geboren in Clayton-le-Woods. Haar vader was een rijke textielfabrikant. Haar moeder was van Ierse afkomst. Ze had in haar jeugd ook een Iers kindermeisje, Mary Cavanaugh. Verder had ze drie broers.

Ze kreeg vooral les van gouvernantes, nonnen en privéleraren, omdat ze vanwege haar rebelse houding tweemaal van een school werd gestuurd. Haar vader was erop tegen dat ze kunstenaar wilde worden. In Londen studeerde ze aan de Chelsea School of Art en de academie van Amédée Ozenfant. In 1927 maakte ze op 10-jarige leeftijd haar eerste surrealistische schilderij.

In 1936 kwam Carrington in contact met kunstenaar Max Ernst, tijdens de International Surrealist Exhibition in London. De twee vertrokken samen naar Parijs, waar Ernst scheidde van zijn vrouw. In 1938 vertrokken Carrington en Ernst naar Saint Martin d'Ardèche in het zuiden van Frankrijk. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werden beide opgepakt door de Franse autoriteiten als 'ongewenste vreemdelingen'. Mede door tussenkomst van Paul Éluard en enkele kennissen van Ernst uit Amerika (waaronder journalist Varian Fry) werden ze na een paar weken vrijgelaten.

Leonora Carrington en Max Ernst

Toen Frankrijk werd veroverd door nazi-Duitsland, werd Ernst opnieuw gearresteerd; ditmaal door de Gestapo. Hij wist te ontsnappen en met hulp van Peggy Guggenheim naar Amerika te vluchten. Carrington zelf was na Ernsts tweede arrestatie naar Spanje gevlucht en wist daar de Britse ambassade te bereiken. Haar ouders lieten haar hier ophalen en in een kliniek opnemen vanwege de depressie die ze had opgelopen door het verlies van Ernst. Ze kreeg onder andere een behandeling met cardiazol. Na te zijn toevertrouwd aan de zorg van een zuster, die haar meenam naar Lissabon, vluchtte Carrington naar de Mexicaanse ambassade. Hier wist ze diplomaat Renato Leduc, een vriend van Pablo Picasso, over te halen haar mee te nemen naar Mexico. Carringtons ervaringen uit deze periode hebben haar werk sterk beïnvloed.

Na in de jaren 60 nog een tijdje in New York City te hebben gewoond, vestigde Carrington zich uiteindelijk definitief in Mexico. Ze werd nooit herenigd met Ernst en trouwde uiteindelijk met Emericko Weisz. Samen kregen ze twee kinderen: Gabriel Weisz en Pablo Weisz.

Carrington stierf op 25 mei 2011 in een ziekenhuis in Mexico-Stad aan de gevolgen van een longontsteking.

Werk

De eerste grote tentoonstelling van Carringtons werk vond plaats in 1947, in de Pierre Matisse Gallery in New York City. Ze was de enige vrouwelijke Britse schilder die haar werk hier tentoonstelde. Ze werd door de tentoonstelling in een klap beroemd. De tentoonstelling werd mede geregeld door Edward James.

In Mexico besloot ze zich ook bezig te gaan houden met schrijven.

De eerste grote tentoonstelling van haar werk in het Verenigd Koninkrijk in 20 jaar tijd, vond plaats van 17 juni tot 12 september 2010.

Carrington was een van de laatste nog levende surrealistische schilders uit haar periode. Haar schilderij Juggler werd in 2005 verkocht voor $713.000, destijds een record voor werk van een levende surrealistische schilder op een veiling.

(Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Leonora_Carrington)

Leonora Carrington - Juggler

Titel: Alle verhalen

Auteur: Leanora Carrington

Vertaling: Nelleke van Maaren

Pagina's: 240

ISBN: 9789492086884

Uitgeverij Orlando

Verschenen: oktober 2018