Dodie Smith-De dagboeken van Cassandra Mortmain

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij Karmijn

‘Ik lag prachtig afgezonderd. Die toren is het best bewaard gebleven van allemaal. De rand van de kantelen is compleet, hoewel er een paar diepe scheuren inzitten – in een ervan groeit een margriet. Toen ik eenmaal plat lag, kon ik zelfs de kantelen niet zien zonder mijn hoofd om te draaien. Er was alleen de zonovergoten koepel van de wolkeloze hemel.’ (pag.239)

Niet alleen voor schoolmeisjes…

Na het dichtslaan van de lijvige dagboeken van Cassandra rest de vraag hoe de inhoud verwoord kan worden in een leeservaring. Verplaats je in een tienermeisje van zeventien dat woont in een sterk verwaarloosd kasteel en beschikt over een flinke dosis fantasie. Bedenk daarbij een vader die ooit een succesvol boek schreef, een broer en zus, vaders nieuwe liefde Topaz en stel leuke Amerikaanse jongens die zorgen voor de nodige meisjesachtige romantiek. 

Deze ingrediënten, samen met de beschrijvingen van het Engelse platteland, maken van deze dagboeken een fijn leesbaar, toegankelijk en verrassend boek. 

Cassandra schrijft in een soort geheimschrift, heel klein om zoveel mogelijk papier te sparen. De familie is arm, er zijn amper inkomsten en hun romantisch kasteel mist alle comfort. Toch is dit juist één van de charmes van het boek. Hoe heerlijk is het te lezen over de enorme vertrekken die in betere tijden ongetwijfeld het decor waren van feesten met prachtig uitgedoste gasten en sieraden die fonkelden in het kaarslicht.

Voor de onfortuinlijke familie is het zaak te overleven. Voordat de Amerikaanse jongens opdoken was het leven niet echt sprankelend. Geldzorgen hadden de overhand en zo langzamerhand was het grootste deel van het meubilair en andere zaken die het leven aangenaam maken verkocht.

‘We zijn nu vijf jaar arm. Nadat moeder was gestorven, hebben we waarschijnlijk een tijdlang geteerd op het kapitaal dat zij naliet. In die tijd maakte ik me nooit zorgen over geldzaken, want ik was er altijd zeker van dat vader vroeg of laat weer geld in het laatje zou brengen. Moeder heeft ons grootgebracht in de overtuiging dat hij een genie is en dat je genieën niet moet opjutten.’ (pag. 45)

De rol van de vader is op z’n zachts gezegd, een beetje vreemd. Na het verschijnen van zijn boek Jacob Wrestling komt er lange tijd helemaal niets, dus ook geen geld. Een bizar voorval zorgde voor een writer's block. Heel jammer, want hij leek een veelbelovend schrijver.

Het geldgebrek vraagt om creatieve oplossingen en een beetje geluk. Met de creativiteit komt het wel goed, je kunt van bijna niets best iets eetbaars op tafel zetten en de huur betalen kan ook wel eens uitgesteld worden. Geluk kun je niet afdwingen, maar er was toch een gebeurtenis waardoor er wat extra’s binnenkwam. In een humoristisch geschreven passage, wordt verteld hoe de zusjes naar Londen vertrekken - een wereldreis voor hen - en te horen krijgen dat ze een stel bontjassen erven na de dood van tante Millicent.

Het verhaal gaat door, niet spectaculair, maar gestaag. De twee Amerikaanse jongens Neil en Simon zorgen voor enige spanning en speculaties. Door de klassenverschillen en het contrast tussen de VS en Engeland ontstaan de nodige misverstanden, en natuurlijk wordt het puberale gedrag van de zusjes uitgebreid beschreven, inclusief het afluisteren, de leugentjes-om-bestwil en de geheimen. Echt spannend wordt het niet, het zijn meer de dialogen en de gedachten van Cassandra die zorgen voor het vasthouden van de aandacht.  

Er is ook sprake van ‘verdeling’, wie mag met wie? Alsof liefde zich laat regisseren! 

De liefde heeft wrede kanten, vooral wanneer hij onbereikbaar is. Een groot deel van de dagboeken heeft het over de beantwoorde en onbeantwoorde liefde. De zusjes Rose en Cassandra zijn totaal verschillend wanneer het gaat om oprechtheid. Het verhaal is geschreven door Cassandra, het is haar verhaal, haar waarneming, dat hoeft niet per se de werkelijkheid te zijn. Maar het is fictie, er is geen waarheid, het is de auteur die de lezer de opdracht geeft zich wel of niet te identificeren met één van de personages.

In deze roman ben ik sterk geneigd mee te leven met Cassandra. Niet dat zij perfect zou zijn, maar ze legt zo goed de vinger op de belangrijke zaken die het leven de moeite waard maken, zoals onvoorwaardelijke liefde en het geloof aan een god. Haar gedachten over deze zaken en de omzichtigheid om die zaken in twijfel te trekken, in de eerste plaats bij haarzelf, maar ook bij anderen, zorgen voor een puur verhaal. Een ontwikkelingsverhaal eigenlijk, ze komt tot conclusies en handelt naar de uitkomst ervan. Hierbij is niets menselijks haar vreemd, mooi om mee te leven met haar overdenkingen.

Rose komt terecht in een totaal andere werkelijk, ineens is er volop geld en ze laat goed merken dat dit erg belangrijk is voor haar. De vraag is of Rose gezwicht is voor de rijkdom ten koste van de gevoelens van anderen, het is aan de lezer om hier een mening over te vormen. 

Kortom, deze roman over familie, vriendschap, liefde, schuld en jaloezie is een aanrader voor wie houdt van een beetje romantiek in een mooi decor van het Engelse platteland en, niet onbelangrijk, een fijne schrijfstijl en verrassende karakterbeschrijvingen. Cassandra kan goed observeren, relativeren en weet over te brengen dat de natuur erg mooi is, zo mooi dat ze haar vereert, prachtig.

De auteur

Dorothy Gladys (Dodie) Smith (Whitefield (Greater Manchester), 3 mei 1896 - Uttlesford, 24 november 1990) was een Engelse romans- en toneelschrijfster. Haar bekendste werken zijn  I Capture the Castle (1949) maar vooral 101 Dalmatians (1955) dat een klassiek jeugdboek werd en meermaals verfilmd.

Titel: De dagboeken van Cassandra

Titel oorspronkelijk: I Capture the Castle

Auteur: Dodie Smith

Vertaling: Hannie Tijman

Uitgeverij: Karmijn

ISBN: 9789492168061

Pag. : 397

Genre: vertaalde fictie

Verschenen, deze editie: 2017

Verschenen, oorspronkelijk 1949