Peter W.J. Brouwer - Het siamees moment

Recensie door Marjon Nooij

Uitgeverij In de Knipscheer

Voor alles wat we nastreven betalen we een prijs

Thomas; een verdienstelijk musicus, vader van drie kinderen, getrouwd met Isa.

Eva; tolk, samenwonend met Erik, een zorgzame dochter voor haar moeder, nu deze ouder wordt, maar ook de liefhebbende vriendin van de homoseksuele Silke.

2017

Wanneer Thomas een prijs in de wacht heeft gesleept voor zijn arrangementen, krijgt hij na de receptie een briefje met de tekst: 'Spreken we elkaar zaterdag?'

'Lezend, herlezend, hij heeft haar stem jaren niet gehoord. De begrafenis. Waarom zo lang gewacht? Was er een aanleiding nodig, was het overlijden van haar vriendin een voorwaarde? Een straatlantaarn licht de nieuwe woorden bij, hij verslindt ze stuk voor stuk. Een kattenbelletje, meer is niet nodig om de anderen te vergeten en compleet te zijn. Laten we elkaar zaterdag spreken, staat er. Er staat niet: Weet je zeker dat je erbij wilt zijn? Er staat: Ik weet dat je me zaterdag wilt zien. Nee, feitelijk staat er: Ik wil dat we elkaar zaterdag zien. Ja, dat is het. Ze heeft moeite gedaan hem over te halen.'

2002

Thomas heeft de liedjes van Brel opnieuw gearrangeerd en diens voormalig muzikale begeleider wordt uitgenodigd voor een interview, waarbij Eva wordt ingezet als tolk. Dat is het moment dat Thomas en Eva elkaar ontmoeten en na het interview raken ze met elkaar in gesprek. Thomas is van haar onder de indruk en zoekt na korte tijd contact. Eva houdt het in eerste instantie wat af, maar zwicht toch. Vanaf dat moment ontmoeten ze elkaar regelmatig - het voelt als vanzelfsprekend - met de afspraak dat het zuiver platonisch zal blijven. 'Geen seks, wij zijn "alleen lezen".'

'Warmte van huid. Oneindigheid van een streling, openheid en het oneindige. Een taal, dacht ze, dit is de taal om te verstaan. [...] Eva en Thomas, op zomaar een dag. Ze ondergingen elkaar, voordat ze elkaar hadden begroet.'

Wat hen in die periode bindt, is het brievenboek waarin ze hun gedachten, herinneringen, de dingen die ze meemaken beschrijven. Bij elke ontmoeting wordt dit schrift discreet aan de ander gegeven.

'Op weg naar huis voelden ze beiden de grootst mogelijke verbondenheid en de grootst mogelijke eenzaamheid.'

Wanneer Thomas Eva de vraag stelt of ze het ziet zitten om het samen licht te zien worden, aarzelt ze geen tel en reist naar Brussel, waar Thomas op dat moment voor zijn werk verblijft. In het appartement wacht ze hem op en realiseert ze zich uiteindelijk wat ze eigenlijk wil...

'Voor alles wat we nastreven, de keuzes die we maken, betalen we een prijs'.

Het boek is opgebouwd uit vier delen, voorspel en naspel. Meestal kiest een auteur voor de termen proloog en epiloog. De gekozen termen kunnen hier als hoogst suggestief worden opgevat. Het verhaal meandert door de tijd, het ene deel handelt in het heden, het andere deel is een flashback. Mede hierdoor is het verhaal gelaagd, maar de gelaagdheid uit zich ook in de perspectiefwisselingen. 

Met name in het eerste deel van het boek gooit de auteur een ruime hoeveelheid bommetjes, met steeds een klein beetje informatie. De gedoseerde opbouw houdt de nieuwsgierigheid groot.

De auteur weet heel handig gebruik te maken van het point of view. Wanneer het perspectief bij Thomas ligt, is de sfeer opvallend anders dan wanneer het perspectief bij Eva ligt. Denk hierbij aan de mannelijke en vrouwelijke eigenschappen, die duidelijk verschillend weergegeven worden. De personages zijn goed uitgewerkt en hebben een psychologische diepgang gekregen. Gevoelens van angst, vertwijfeling, verlangen worden heel invoelbaar met de tekst verweven en de onvermijdelijke verschillen tussen de hoofdpersonages worden helder beschreven. Het geeft duidelijk weer dat er sprake is van een aanzienlijk leeftijdsverschil en dat beiden uiteindelijk tóch uit een heel andere wereld komen. 

Op geheel natuurlijke wijze is de schrijfstijl aangepast aan de verschillende passages. Wanneer een ruimte of omgeving worden beschreven, zijn de zinnen korter, staccato met meerdere komma's en veel informatie. Deze passages lieten me beseffen; Natuurlijk!!!... Brouwer heeft eerder ook poëzie geschreven!!! In andere passages is de stijl meer beschrijvend, verhalend en komt wonderschoon proza om de hoek kijken, met prachtige zinsopbouw en oog voor detail.

Een passend motief is de muziek van Jacques Brel, zijn chanson Les désespérés (De radelozen). Gérard Jouannest - de Franse pianist die als vaste begeleider van Brel optrad - maakt ook acte de présence. 

Dit boek heeft me prettig verrast, zowel qua opbouw, als het intermenselijke thema. De dialogen zijn soepel en nergens geforceerd. Er valt veel te ontdekken en de schrijfstijl, die net zo wisselend is als de omstandigheden zijn, is poëtisch, stemt tot nadenken en zindert door. De titel Het siamees moment en wat dit inhoudt voor de personages, wordt beschreven in het verhaal. Een mooi gevonden thema in deze gelaagde en geslaagde roman. Deze debuutroman doet me absoluut verlangen naar een volgend werk van Peter W.J. Brouwer.

Eerder publiceerde Peter W.J. Brouwer drie dichtbundels.

Hij verzorgt lezingen en interviews tijdens literaire bijeenkomsten, in boekhandels, leeskringen, voor radio en TV.

Titel: Het siamees moment

Auteur: Peter W.J. Brouwer

Pagina's: 278

ISBN: 9789062659678

Uitgeverij In de Knipscheer

Verschenen: september 2017