Alexander Schimmelbusch - Opperduitsland

Recensie door Philipp van Ekeren

Uitgeverij Prometheus

Van Wolf of Frankfurt tot blauwdruk van BV Duitsland

Het boek is uit en ik moest werkelijk even bijkomen van de 221 pagina's. Ik bleef achter met de vraag wat voor een boek ik nu net had gelezen. In het begin deed het me denken aan de sfeer van 'American Psycho' maar dan afspelend binnen de hedendaagse Duitse upper class: een hyperintelligente hoofdpersoon zonder enige emphatisch vermogen in een puissant gefortuneerd leven op het hoogste niveau, laverend tussen bedrijfsleven en politiek. Genadeloos ondergaat de lezer het hectische leven van deze bankdirecteur; fusies & overnames in een spervuur van complexe zinnen. Zinnen die staan als een huis en zeker niet licht lezen. Die soms langzaam moeten worden herlezen om de impact volledig te beseffen. Daardoor een opgave? Absoluut niet! Schimmmelbusch schetst zijn protagonist strak maar zeer vermakelijk in zijn denken en doen. Messcherp wordt de huidige maatschappij ontleed, altijd analytisch tot in de essentie, cynisch en bij vlagen hilarisch. Dat levert werkelijk prachtige zinnen op. Zoals over de werkende vrouw in een relatie met een succesvolle echtgenoot.

'En zo ontstonden middelpuntvliedende krachten in deze huwelijken, die als allianties van autonome eenheden waren opgezet, omdat de totale afwezigheid van de noodzaak geld te verdienen de vrouwen met de verleiding confronteerde hun mannenberoep op te geven en zich voortaan aan hun eigen interesses te wijden.'

Een bijzonder inkijkje in de top het bankwezen. Ter illustratie één zin over het pitchen in de financiële wereld die nauwgezet de bedrijfscultuur en mentaliteit beschrijft in opmerkelijke metaforen:

'De functie van zo'n pitch is de kinderlijke veroveringsfantasieën die als schimmen van gouden vissen onder bevroren wateroppervlakken door de dagdromen van bedrijfsleiders spoken, aan te voelen, aan een analyse te onderwerpen en vervolgens aan die laatsten als strategisch zinvol te presenteren.'

Steeds meer wordt zijn perfecte wereld onthuld en hoe Victor, bijna in een ivoren toren, leeft en omgaat met andere mensen. Zou eigenlijk zeggen hoe hij ze gebruikt. Een exemplarische scene is als deze Victor iets gaat kopen bij de Mediamarkt en een cultuurshock ondergaat tussen de gewone burgers. Als lezer ga je je afvragen waar het verhaal naar toe gaat. Op dat punt kan je dat werkelijk niet bevroeden.

Halverwege het boek neemt deze superzakenman het besluit om een manifest te schrijven in 21 korte hoofdstukken over de huidige maatschappij, een radicale oplossing om Duitland te transformeren in één groot toekomstbestendige multinational ‘BV Duitsland’ waar het grote verschil tussen extreem rijk en arm drastisch wordt genivelleerd, om Duitsland te beschermen tegen de globalisering, om Die Heimat te beschermen tegen de opkomende wereldmachten zoals China. Een duidelijk politiek pamflet en visie. Sociaal, betrokken en plausibel. Zo uitgesproken heb ik Houllebeq nog niet meegemaakt. Het deed me ook denken aan de publiciteit op dit moment over het nieuwe boek 'Kapitalisme en ideologie' van Thomas Piketty met zijn aanval op de superrijken. Een mooi villein voorbeeld over investeerders is de zin:

'Met de internationale investeerders was het daar tegenwoordig net als met de toeristen op de reusachtige cruiseschepen, die met hun boeggolven de lagunestad naar de ondergang dreven – ze kregen maar niet genoeg, en doorgaans merkten ze het niet dat de visbouillon voor hun risotto van karkassen van in Madagaskar gekweekte pangasius was getrokken.'

Over de helft van het verhaal wordt zijn jeugd- & studievriend Ali Osman geïntroduceerd. Deze telg uit een zeer succesvoll Dönerimperium heeft hij zich aangesloten bij de Grünen. Hij is er niet helemaal op zijn plaats en als hij het pamflet van Victor onder ogen krijgt beseft hij gelijk dat dit de basis is van zijn nieuwe politieke carrière met zijn eigen partij 'Deutschland AG'. Dat gebeurt dan ook en voordat de lezer kan ademhalen is Victor minister van het derde kabinet Osman. En speelt het verhaal in de toekomst waar het manifest werkelijkheid is geworden.

Meer ga ik niet prijsgeven. Het is allemaal indrukwekkend maar ook erg veel. Naar mijn bescheiden mening ietwat teveel. Naar het eind van de roman verliest het door de extra verhaallijnen wat aan kracht. Ook dat de veelheid aan ideeën, analyses en invalhoeken, hoe bijzonder dan ook, een duidelijke samenhang en opbouw in het verhaal niet altijd versterken. Als voorbeeld de uitwijding over de wens van Victor om een roman te schrijven, refererend aan zijn eigen leven én natuurlijk iets voor eeuwig achter te laten, is in mijn ogen een overdaad.

Toch blijft Opperduitsland een heel bijzonder boek door het actuele onderwerp én de krachtige bespiegelingen, gegoten in betonnen zinnen. Het zet aan te denken over de diverse maatschappelijke thema's die worden aangesneden. Een goed geschreven roman. Ja, dit unieke boek verdient veel lezers.

En wat ik niet wil vergeten te melden is het ijzersterke omslagontwerp van Design Agency 'Dog and Pony'. Grafische eenvoud maar daardoor een treffende visuele vertaling van het verhaal.

Auteur

Alexander Schimmelbusch (1975) is romanschrijver.

Hij werd geboren in Oostenrijk en groeide op in Frankfurt am Main en New York. Na zijn studie economie en Duitse studies aan de Georgetown University in Washington, werkte hij vijf jaar als consultant voor fusies en overnames bij een investeringsbank in Londen. Hij leeft nu als schrijver en journalist, gevestigd in Berlijn en New York.

Zijn roman Blut im Wasser werd in 2009 bekroond met de Hotlist- prijs. In 2018 was het vierde boek de economische satire Opperduitsland.

(Bron: https://de.wikipedia.org/wiki/Alexander_Schimmelbusch)

Titel: Opperduitsland

Auteur: Alexander Schimmelbusch

Vertaling: Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen

Pagina's: 232

ISBN: 9789044639049

Uitgeverij Prometheus

Verschenen: januari 2019