Marek Šindelka – Anna in kaart gebracht

Recensie door Tea van Lierop

Das Mag

‘De show gaat beginnen...’

Gefragmenteerd zoals de afbeelding op de omslag komt Anna stukje bij beetje in beeld. Het verhaal laat zich niet eenvoudig veroveren omdat het een ‘vol’ boek is. De auteur wil er, naar mijn mening, zoveel in kwijt, dat het voor de lezer een waterval van indrukken wordt. Ik heb het bij de eerste lezing over me heen laten komen, bij de tweede probeerde ik de lijn, voor zover aanwezig, te pakken en aantekeningen te maken. 

Wat me opviel is de maatschappijkritiek. Die is duidelijk aanwezig. Op meerdere niveaus krijgt de schijnwereld op z’n donder van de auteur. Een bevrijding om te lezen dat er blijkbaar mensen bestaan die de nepwereld met het hoge plastic-gehalte en imitatiegedrag van mensen doorzien. Daaraan gekoppeld loopt een rode draad van spiegelen en metamorfosen. Doordat mensen imiteren krijg je kopieën, eigen identiteit verdwijnt, dat zag je duidelijk bij Anna. Als puber moest ze niets van haar grote neus hebben en probeert ze hem te camoufleren door grote oorbellen en een ander kapsel. Wanneer ze de 15 jaar oudere architect ontmoet verandert ze compleet, een metamorfose. Zij spiegelt zich aan hem, wil volwassen worden, hij spiegelt zich aan haar, wil haar jeugd, een dubbele metamorfose dus.

Het boek is verdeeld in een aantal hoofdstukken, waarvan het eerste ‘De show gaat beginnen’ de toon zet. Een presentator met plankenkoorts gaat erg ver in zijn beschrijving van de menselijke angst.

‘De tong! Weet je wat een tong is? Met dit inwendige orgaan worden woorden gevormd, dat is zoiets smerigs, snap je, woorden. Waarom moeten woorden in vlees ontstaan?’

Deze diepte, het beschrijven van het verborgene komt terug in de geweldige beschrijving van de mens in een mijnschacht. De hoofdstukken met titels die soms zakelijk zijn en soms een handeling uitdrukken lijken zelfstandige verhalen, maar bevatten elke keer een fractie van een ander verhaal. De jonge knappe vrouw die in het ene verhaal als figurant fungeert, krijgt in een volgend verhaal een gezicht en een verhaal waardoor het beeld completer wordt.

Een grote rol is weggelegd voor mineralen, stenen en dieren. Van mijnschacht tot bergtoppen, van schelp tot walvis. De natuur contrasteert scherp met de lelijke bouwsels die opduiken in het landschap, hoewel de architect getracht heeft iets organisch te bouwen, een ontwerp naar zijn eigen lichaamsbouw.

Terugkijkend op dit boek ben ik blij dat ik het eindelijk gelezen heb. Het is een niet zo toegankelijk boek, dat wel blijft hangen en ik vind het een ongelooflijk prachtig staaltje van verbeelding. De poging het leven te vatten, vooral als mens in de maatschappij en ook hoe je je als individu kan laten verleiden op te gaan in de massa. Onverklaarbare krachten laten de mens soms dingen doen die we eigenlijk helemaal niet willen. Een klein voorbeeldje nog. In de trein heeft een onbekende vrouw een jongeman woedend gemaakt door haar gedrag. Wanneer ze hem zomaar een tijdschrift geeft, gebeurt er iets in hem en hij kwaad omdat zij zijn woede weggenomen heeft. Meesterlijk en voorstelbaar.

Voor wie iets wil weten over de bedoeling van de schrijver is hier een zeer interessant interview. Lezen voor of na 'Anna in kaart gebracht' ???

https://www.bibliotheekalmelo.nl/landelijke-content/interview/literatuurplein/337-interview-met-marek-sindelka

De auteur 

Marek Šindelka (1984) is een Tsjechisch supertalent. Zijn oeuvre bestaat uit romans, dichtbundels en een graphic novel, waarvoor hij met diverse prijzen bekroond is. Hij wordt beschouwd als de belangrijkste schrijver van zijn generatie. Hij woont in Praag.