Recensie door Truusje
Uitgeverij Hollands Diep
Een land doormidden gescheurd
Partition
Toen de Britten Brits-India in de nacht van 14 op 15
augustus 1947 de onafhankelijk teruggaven heeft de blijdschap niet lang geduurd.
Vrijwel direct volgde daarop, vanwege religieuze redenen, de Partition; de
verdeling van Brits-India in het
hindoeïstische India - waar ook de
sikhs naartoe moesten - en het islamitische Pakistan.
Deze zeer onrustige periode van etnische oorlogvoering tussen moslims en
hindoes ging gepaard met gruwelijke lynchpartijen. Religies die tot die tijd in
vrede met en naast elkaar hebben geleefd, stonden elkaar ineens naar het leven.
Ongeveer 14 miljoen mensen
gingen gedwongen op de vlucht en passeerden de grens India-Pakistan, op weg naar het land dat bij hun religie paste, in
de hoop daar veiligheid te vinden tussen mensen die dezelfde religie hadden.
Wie ervoor koos om te blijven liep onherroepelijk de kans om vermoord te
worden. Naar schatting hebben ongeveer 1 miljoen mensen het leven gelaten.
'Moslims zeiden dat de hindoes de moorden hadden
beraamd en ermee waren begonnen. Volgens de hindoes hadden de moslims het gedaan.
In feite werd er door beide partijen gemoord. Beiden schoten, staken met messen
en speren en sloegen met knuppels. Beiden martelden. Beiden verkrachtten.
vanuit Calcutta breidden de rellen zich uit naar het noorden, het oosten en het
westen: naar Noakhali in Oost-Bengalen, waar moslims hindoes afslachtten, naar
Bihar, waar hindoes moslims afslachtten.'
Khushwant Singh schreef dit boek in 1956 en het werd pas in 2016 vertaald naar
het Nederlands. Dat Schwob dit boek
heeft opgenomen in hun Schwoblijst is niet verwonderlijk. In het voorwoord
schrijft Naema Tahir al dat het hier
gaat om grote literatuur, wereldliteratuur. Singh heeft zijn eigen ervaringen
in zijn boek verwerkt. De gruweldaden die uit religieus oogpunt gepleegd zijn,
hebben zijn afkeer er mede door veroorzaakt. Een van zijn gevleugelde
uitspraken: 'In mijn persoonlijke religie
is er geen God!'
Mano Majra
Centraal in dit boek staat
Mano Majra, een fictief, rustig en
vredelievend boerendorp op de grens Pakistan-India. Het treinstation is een
belangrijke plaats om samen te komen en het maakt het mogelijk om anderen te
spreken. Rondom het station zijn veel winkels en zodoende zijn er dus altijd
mensen op de been.
De dienstregeling van de
komende en vertrekkende trein geeft de dorpsbewoners aan dat het tijd is voor
hun diverse bezigheden, zoals eten, siësta, nachtrust en opstaan. Van oudsher
leven de bewoners er vredelievend met elkaar.
Totdat er een moord wordt
gepleegd door een groep rovers en Juggut
(Jugga) Singh dit op zijn bordje krijgt. Hij is een sikh, al eerder een
aantal maal voor kleine vergrijpen opgepakt en hij kan niet vertellen waar hij was, omdat hij een
heimelijk afspraakje had met Nooran, een
moslima. Jugga wordt gearresteerd en gevangen gezet samen met Iqbal, een sociaal werker en communist,
die net met de trein in Mano Majra was aangekomen toen de moord werd gepleegd.
In september gaat de
dienstregeling op de schop en de dorpsbewoners raken danig de kluts kwijt.
Wanneer is het tijd op te gaan slapen, om op te staan en wanneer moeten ze
honger krijgen?
'De komst van de spooktrein op klaarlichte dag
veroorzaakte beroering in Mano Majra. Mensen gingen op hun dak staan om te zien
wat er in het station gebeurde. [...] Een zacht windje stak op in de richting
van het dorp. Het voerde de geur mee van brandende olie,, daarna van hout. En
daarna een vage scherpe geur van schroeiend vlees. Het
dorp verstomde in een dodelijk zwijgen. Niemand vroeg een ander wat voor
geur dat was. Ze wisten het allemaal. Ze hadden het de hele tijd geweten. Het
antwoord lag besloten in het feit dat de trein uit Pakistan kwam.'
De trein ligt vol
vermoorde hindoes en de lijken worden gecremeerd. Het dorp valt stil en men is zich pijnlijk bewust van de dreiging. De angst voor anderen is groot, ook voor diegenen die ze
eerst tot hun vrienden rekenden. Dit heeft tot gevolg dat de moslims uit Mano
Majra door de hindoes worden verbannen en in kampen worden ondergebracht, met
als ultieme wraak enkele reis Pakistan.
Wanneer de
moessontijd aanbreekt, blijft de rivier maar stijgen en vormt een groot gevaar
voor het dorp. Er drijven lijken in de stroom, niet verdronken, maar gruwelijk verminkt.
Dan bereikt hen het
bericht dat er weer een trein aankomt, nu met moslimvluchtelingen en worden de
dorpsbewoners opgehitst om wraak te nemen. Hun geloof in de goedheid van de
mens houdt hen eerst nog tegen, maar al snel is er een groep die zich aansluit.
In haar uitgebreide voorwoord
schrijft Naema Tahir dat dit hét boek is over de Partition en dat dit zich laat
vergelijken met de Holocaust. En zo zijn er natuurlijk nog veel meer
voorbeelden te noemen uit de recente geschiedenis. Voormalig Joegoslavië, de
oorlog tussen de hutu's en tutsi's in Rwanda en ga zo maar door.
Het grijpt je bij de strot,
weer eens te beseffen dat mensen in staat zijn tot dergelijke gruweldaden en dan
zelfs hun vrienden niet ontzien, alleen maar omdat ze een andere religie
hebben. Het is Khushwant Singh gelukt om deze schokkende, aangrijpende geschiedenis op een zeer soepele wijze te beschrijven. Het resultaat van deze periode was bloedig, maar desondanks is het een prachtig boek. De auteur weet de mores en tradities in het leven van de bevolking heel precies te beschrijven.
Een must-read om dit stuk geschiedenis te begrijpen.
Een must-read om dit stuk geschiedenis te begrijpen.
Auteur
Khushwant Singh werd geboren
in
Titel: Trein naar Pakistan
Auteur: Khushwant Singh
Vertaling: Ankie
Blommesteijn
Pagina's: 235
ISBN: 9789048836130
Uitgeverij Hollands Diep
Verschenen: juli 2017
Oorspronkelijke uitgave:
1956
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.