Thomas Blondeau en Roderik Six - De boekendokter

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij De Bezige Bij 

Literatuur als remedie tegen hartzeer en andere kwalen 

Wat een originele gedachte om een kwaal te lijf te gaan met het geschreven woord! Thomas Blondeau bedacht voor de Vlaamse Boekenbeurs het concept van 'de boekendokter'. In een nagebouwde spreekkamer ontving hij zijn patiënten. Nadat zij hun verhaal gedaan hadden kwam Blondeau met zijn advies in de vorm van een boek dat ze zouden moeten lezen. 

Roderik Six maakte een selectie van de beste recepten en goot deze in een roman waarin Victor Watt figureert als doktersassistent.  In het voorwoord citeert Six uit het Rouwdagboek dat de Franse filosoof Roland Barthes schreef nadat zijn moeder overleden was. Aanvankelijk kostte het hem moeite woorden te vinden: 

'‘Ik wil er niet over spreken uit angst literatuur te bedrijven’ – en zich bewust is van de trivialiteit van het gesprokene in het aanschijn van de dood: ‘Bij het maken van deze aantekeningen verlaat ik me op de banaliteit die in mij is.’' 

In Thomas Blondeaus laatste roman Het West-Vlaams versierhandboek staan meerde citaten uit het Rouwdagboek, het was hem erg dierbaar. 

Amsterdam 

Om een idee te krijgen waar de praktijk van de boekendokter zich bevond krijgen we eerst een beeldende beschrijving van Amsterdam. De ambiance viel Victor op z'n zachts gezegd tegen, de befaamde Hollandse lucht bleek een vale kwak grijs en donkerblauw te zijn, het rook er naar zeewier, pannenkoekenbeslag en rotte vis. Het was er één grote bouwwerf en overal herrie, eten deed men staande en in de restaurants werd je niet ontvangen, iedereen deed maar iets. 'Dit was geen stad, dit was een pandemonium' 

De praktijk op de Prinsengracht bevond zich op derde verdieping. Het contrast met het chaotische gebouw was enorm, de praktijkruimte was een zaal met een hoog plafond, praallusters, zeer dik tapijt, langs de wanden stonden boekenkasten en op het bureau prijkte een schedel.* Om nog even terug te komen op de ambiance, op de grachten reden koetsen, lantaarns werden elke avond aangestoken en kleding liet je maken bij de kleermaker. Voilà, zo zag het eruit. 

Spreekuur  

Om discretie te waarborgen was het belangrijk de afspraken zó in te plannen dat er nooit gezworen vijanden naast elkaar in de wachtruimte zouden zitten. Dit luisterde heel nauw en Victor moest zich inwerken om de patiënten te leren kennen en wat hun maatschappelijke en sociale positie was, dat liep in het begin nog wel eens mis. Dokter Blondeau werd getypeerd als belezen, alleenstaand, pijp rokend en zelfs 's nachts nog aan het werk. 

Sores 

Wie kwamen er allemaal langs op het spreekuur? Van alles wat, om een voorbeeld te noemen: De Playboy-nostalgici. In het boek On Chesil Beach beschrijft Ian McEwan een huwelijksnacht tussen een violiste en een historicus. De twee Britten waren jong in de tijd dat de pil pril was en de seksuele revolutie op uitbreken stond. Onwetendheid en angst zijn geen goede raadgevers voor een huwelijksnacht en hun verdere leven verloopt als volgt: 

'Kort samengevat zijn levens altijd triest'  (Citaat Vic van de Reijt, Elsschot-biograaf)

Aan de patiënt de keuze om het abonnementsgeld te betalen of On Chesil Beach preventief te gaan lezen. 

Mrs Dalloway 

Sommige patiënten kregen een troostend boek voorgeschreven, bij anderen was het nodig het probleem eerst te vergroten. Dit overkwam mevrouw Tweepondt, een dame uit de betere kringen. De vele sociale verplichtingen die daarbij horen maakten haar zo onrustig dat ze bij de boekendokter langsging. Hij vond Mrs Dalloway van Virginia Woolf uitermate geschikt voor haar omdat het hoofdpersonage zich ook compleet verliest in de voorbereidingen voor een feest. De diepgewortelde faalangst van mevrouw Tweepondt werd weerspiegeld in de warrige denkwereld van Mrs Dalloway. Al lezende werd de chaos in het hoofd van de patiënt minder, doordat ze knopen in haar brein kon ontwarren. 

Dossiers van bepaalde patiënten werden soms samengevoegd omdat ze overlappingen kenden, dit was lastig voor Victor om te zoeken en te archiveren, maar volgens Blondeau kon het niet anders. Wanneer  in het net genoemde boek van Virginia Woolf verwezen werd naar De uren van Michael Cunningham kwam het dossier van diegene die De uren boek als remedie kreeg bij het dossier van Mrs Dalloway. Zo ontstonden er dozen vol dossiers die allemaal verband hielden met elkaar. 

Met naam en toenaam 

Het waren niet allemaal anonieme personen die langskwamen, opmerkelijk genoeg verschenen er ook bekenden uit de politiek. Om er eentje te noemen: Jean-Luc Dehaene, over hem zei dokter Blondeau het volgende: 

'Maar het lichaam van de oud-premier liegt. Hij heeft het figuur maar niet de tactiek van een pothond. In onderhandelingen beweegt hij zich met de gratie van een ballerina in een porseleinwinkel. Hij schuwt de grand écart niet en weet zijn ingezwachtelde voeten trilloos tussen een Swarovski-pinguïn en een kristallen piramide van flûtes te poten. Nu het kluwen van taalgrenzen, landslijnen en oud zeer ontward moet worden, verteert hij meters dossiers, fluistert met partijleiders, houdt zijn lippen op elkaar tegen de pers, weegt voors en verstopt tegens. Eén verkeerd woord en de politieke etagère vol lin­guïstische bibelots en historische netsukes kan de afvalcontainer in.'  

Blondeau vroeg zich af hoe de oud-premier het volhield tactisch te blijven, zich altijd te verbijten, zich nooit echt uit te spreken. Dat moest toch ooit tot een verstopping leiden?  Voor deze patiënt leek A Confederacy of Dunces van John Kennedy Toole de ultieme remedie. In dit boek scheldt hoofdpersonage Reilly iedereen de huid vol, dat moet opluchten voor iemand die zelf wel wíl maar niet mág schelden. 

Goede en slechte adviezen 

Je kunt het zo gek niet bedenken of er is wel iemand die meent er een probleem van te kunnen maken. Zoals: Al wie overweegt zich in te schrijven voor een realityprogramma, Rode Loper-fanaten, De radeloze Boekenbeursbezoeker, De vastende presentatoren in het Glazen Huis (zij krijgen De hongerkunstenaar van Frans Kafka voorgeschreven), Voornemenbrekers, Wie niets van een ander snapt.  

Dit waren de goede adviezen, patiënten hadden er baat bij. Maar het kon ook compleet verkeerd uitpakken! Alle begin is moeilijk, ook voor Victor. Als assistent maakte hij vorderingen en schreef een patiënt, meneer Remk, eens een boek voor. Hij was overtuigd van zijn goede keuze en zag zijn eigen koperen naambordje ‘ Dokter Watt, literair medicus’ al voor zich. Helaas, dit pakte desastreus uit. 

'Nietzsche had gelijk toen hij stelde dat hoop de ergste aller kwalen is, en dat de goden ons een dienst bewezen toen ze Pandora’s doos weer dichtgooiden alvorens die vermaledijde hunker kon ontsnappen. Hoop is een ongeneeslijk vertrouwen in de onwerkelijkheid en dient al in de kiem gesmoord te worden. Helaas vergt dat een haast bovenmenselijk karakter, iets waarover ik (Victor tvl) niet beschikte.' 

Conclusie 

Thomas Blondeau

Dit boek heeft meerdere invalshoeken waarop het gewaardeerd kan worden. Om te beginnen is er de dood van Thomas Blondeau. Op zich een drama dat zo’n jonge getalenteerde auteur zo vroeg overlijdt. Dit boek laat zien dat de schrijver doorleeft in zijn boeken, geweldig wat hij heeft nagelaten. De boekendokter leest als een roman, soms heel humoristisch, andere stukken zijn weer in-en intriest. De schrijfstijl is prachtig, er spreekt iets deftigs uit en past helemaal bij de status van dokter Blondeau op de Prinsengracht. Tenslotte is het literaire gedeelte ook interessant, misschien zit er voor de lezer ook nog een bruikbare tip bij. Zeker het proberen waard.   

*Op  het bureau van Thomas Blondeau stond echt een schedel, in het boek Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken van Arjen van Veelen, (een requiem voor Thomas) staat de schedel afgebeeld op de omslag.  

  

Roderik Six

Thomas Blondeau (1978-2013) was schrijver, journalist, dichter. Eind 2006 debuteerde hij met het veelgeprezen eX, een meerstemmige bildungsroman waarover De Morgen schreef: ‘eX is een aanrader en belooft veel voor de toekomst. Blondeau heeft verteltalent en een schrijfstijl om vingers van af te likken.’  

In 2010 verscheen zijn tweede roman Donderhart, een romance die zich afspeelt in Londen tegen de achtergrond van de aanslagen in juli 2005. Zijn derde roman, Het West-Vlaams versierhandboek, verscheen op 5 september 2013.  Hij publiceerde onder meer in NRC Handelsblad, nrc.next, Goedele en op Klara.be.  Thomas Blondeau overleed op vijfendertigjarige leeftijd. (De Bezige Bij) 

Titel: De boekendokter 

Auteurs: Thomas Blondeau & Roderik Six 

Pagina's: 204

ISBN: 9789023486886 

Uitgeverij De Bezige Bij 

Genre: Literaire roman 

Verschenen: oktober 2014