Sally Rooney – Normale mensen

Recensie door Tea van Lierop
Ambo | Anthos

‘Dat heb je me allemaal nooit verteld, zegt hij. Toen we....
Met jou was het anders. We waren, nou ja. Alles was anders.’

Hoe het lot twee mensen bijeenbrengt en ook niet….

Ierland. Het lot bepaalt dat de levens van twee jonge mensen elkaar kruisen.

Als zielsverwanten voelen ze zich aangetrokken tot elkaar zoals de afbeelding laat zien, dicht tegen elkaar aan in een sardinenblikje. Aantrekken en afstoten, dat is het ritme. Echte liefde zoals normale mensen zit er voor hen niet in, daarvoor verschillen hun achtergronden teveel en er is meer.

Marianne komt uit een welgestelde familie, Connel niet, zijn moeder Lorraine poetst het huis waarin Marianne woont met haar moeder en broer.

Er is weinig warmte bij Marianne thuis, de reden horen we stukje bij beetje en is schrijnend. De twee jongeren zitten bij elkaar op school en daar is Marianne het buitenbeentje, altijd staat ze apart van de anderen, vrienden heeft ze niet. Connel wel, hij is knap en geliefd bij zijn vrienden.

Marianne, zo wordt beweerd, zou een geestesziekte hebben.

Hoewel de twee op school doen alsof ze elkaar niet kennen is er buiten school voorzichtig toenadering. De link is het schoonmaken van het huis, Connel komt zijn moeder bij Marianne ophalen met auto. Bij zo’n gelegenheid probeert hij contact te zoeken, hij wil haar imponeren. Ze zijn allebei slim, halen goede cijfers, lezen.Wat hij en Marianne hebben moet strikt geheim blijven, op school mag niemand het weten.

De tragiek is de onzichtbaarheid van Marianne, de ontkenning van haar bestaan door iedereen. Thuis wordt ze genegeerd en vernederd, niet dat dit een groot deel van het verhaal beslaat, het zijn soms slechts bijzinnetjes die bijdragen aan een beeld. Zelf cijfert ze zichzelf al weg door op school altijd alleen te zitten met een boek.

‘Maar eigenlijk zou het niets uitmaken als ze wel iets zei. Denise (moeder tvl) heeft al heel lang geleden besloten dat het acceptabel is dat mannen zich agressief tegen Marianne uiten. Als kind verzette Marianne zich daartegen, maar nu neemt ze er afstand van, alsof het voor haar van geen belang is, wat het ergens ook niet is. Denise beschouwt dat als een teken van de kille, liefdeloze persoonlijkheid van haar dochter. Ze gelooft dat het Marianne aan ‘warmte’ ontbreekt, waarmee ze bedoelt dat ze niet in staat lijkt om liefde te bedelen bij mensen die haar haten. Alan (broer tvl) gaat naar binnen. Marianne hoort de deur van de patio dichtglijden.’

Het wordt een vreemde relatie, een verborgen verbondenheid. Niet voor Lorraine, zij ziet al snel wat er aan de hand is en is erg gesteld op Marianne. De twee kunnen het goed met elkaar vinden, maar echt gepraat wordt er niet. Connel kijkt enorm op naar de slimme Marianne. Regelmatig worstelt hij met zijn dubbelrol, op school een van de gevierde jongens, bij Marianne het verliefde vriendje. De vraag is of wát Marianne echt wil - wat dat is wordt pas veel later duidelijk - Connor haar kan geven.

Een verhaal over een beschadigde jongere kan op verschillende manieren verteld worden. Allereerst valt de stijl op. Bij de dialogen worden geen leestekens gebruikt, dialogen gaan naadloos over in de beschrijvingen van de verteller. Dat zou als storend ervaren kunnen worden, niet voor mij. Als lezer zit je vrij snel goed in het verhaal en herken je deze natuurlijke overgangen, alsof de verborgenheden van de personages organisch verstopt zitten in het geheel.

Het verhaal kan ook beschouwd worden als coming of age van zowel Marianne als Connel. Beiden ontwikkelen ze zich, elk op hun eigen manier, soms ten koste van elkaar. De roman bevat flink wat drama, niet dat het van de pagina’s afspat, maar het is aanwezig en als lezer zou je de personages willen naroepen dat ze terug moeten gaan, moeten vertellen wat er echt is! Zo werkt het niet natuurlijk en in het leven gebeurt het ook dat het 'voor elkaar invullen' vaak leidt tot misverstanden en teleurstelling.

Hoewel het boek chronologisch opgebouwd is leest het toch schoksgewijs, het is alsof je steeds wakker geschud wordt. Tussen de hoofdstukken zit iedere keer een tijdsprong, aangeduid in de hoofdstuktitel. Zo is er steeds een stukje niemandsland waarna het verhaal verdergaat onder andere omstandigheden, meestal heeft zich iets voorgedaan in één van beide levens waardoor de relatie van de twee in een ander daglicht komt te staan. Het is niet alleen hun relatie, maar vooral de anderen - de normalen - die hun stempel drukken op het gedrag van het 'stel' dat eigenlijk geen stel is.

‘Jullie zijn een erg leuk stel, zegt Peggy.

Dank je, zegt Connell.

Ik zei niet dat we een stel zijn, zegt Marianne.’

Tot het einde van het boek is niet duidelijk wat de twee uiteindelijk voor elkaar betekenen. Het gaat ook eigenlijk om het hele proces, alle gebeurtenissen en misverstanden hebben een vervolg. Zo ook bij de twee die elkaar willen loslaten en tegelijkertijd ook weer niet. Uiteindelijk is niet alleen het fysieke bijeenzijn belangrijk, maar ook om wat de een voor de ander betekent. En daar kun je zweverig over doen, maar sommige relaties hebben nu eenmaal eeuwigheidswaarde…..

De auteur

Sally Rooney (Castlebar, 20 februari 1991) is een Ierse schrijfster. Haar debuutroman Conversations with Friends verscheen in 2017 en haar tweede roman Normal People volgde een jaar later.

Inhoud

Rooney werd geboren in Castlebar[1] in 1991 en groeide daar opHaar vader werkte voor Telecom Éireann, haar moeder runde een kunstencentrum. Ze heeft een oudere broer en een jonger zusje.[2] Rooney studeerde Engels aan de Trinity College te Dublin, waar ze werd verkozen tot geleerde in 2011. Later begon ze aan een master in politicologie die ze niet afmaakte, in plaats daarvan deed ze een master in Amerikaanse literatuur.Ze was de hoogste spreker bij het Europees kampioenschap debatteren voor universiteiten in 2013. Voordat ze schrijfster werd deed ze de administratie van een restaurant.

Sinds mei 2017 woont ze in Dublin.

Titel: Normale mensen

Titel oorspronkelijk: Normal People

Auteur: Sally Rooney

Uitgever: Ambo |Anthos

ISBN: 9789026343452

Vertaling: Ambo | Anthos uitgevers, Amsterdam en Gerda Baardman

Pag.: 193

Genre.: fictie

Verschenen: 2018, vertaling 2019