Humor van weleer
Onlangs kreeg ik een heel
leuk boekje in handen met de uiterst ludieke Engelse titel 'A Visit to the Asylum for Aged and Decayed Punsters', geschreven in
1861 door Oliver Wendell Holmes Sr.
Deze meneer Holmes (Cambridge,
29 augustus 1809 - aldaar, 7 oktober 1894) was een bijzonder humorvol en veelzijdig
man. Buiten dat hij arts, hoogleraar en docent was, schreef hij proza, poëzie
en medische artikelen. Aan Holmes' poëzie wordt heden ten dage nog altijd veel
aandacht geschonken op de Amerikaanse middelbare scholen.
Samen met een groepje invloedrijke
auteurs - onder andere Harriet Beecher
Stowe - heeft hij in 1857 The
Atlantic Monthly opgericht, een opinieblad met culturele en literaire artikelen.
Ook werd er literair werk van andere toonaangevende auteurs in gepubliceerd,
zoals bijvoorbeeld Mark Twain.
Het hier bedoelde boekje
is nu vertaald in het Nederlands en heeft de titel 'Een bezoek aan het Gesticht voor Overjarige en Ontaarde
Woordspelingen' meegekregen. Het jonge vertaalduo Kenji Stamet en Katja de
Vries heeft zich met verve op de tekst gestort en het in een tweetalige
editie uitgegeven.
Wat dit werk zo interessant
maakt is dat de originele tekst en de vertaling naast elkaar staan, waardoor de
woordspelingen in één oogopslag met elkaar te vergelijken zijn.
"Go to the head of the class, Josselyn',
said the venerable Patriarch.
The successfull Inmate did as he was told, but in a
very rough way, pushing against two or three of the Class.
'How is this?' said the Patriarch.
'You told me to go up jostlin', he
replied.'
"Kom even naar het schoolbord Roland', zei
de eerbiedwaardige ouderling.
De spitsvondige gedetineerde deed wat
hem gezegd was, maar verplaatste zich al kopjeduikelend naar het schoolbord,
waarbij hij lomp tegen enkele van zijn klasgenoten aan botste.
'Wat is dat voor spektakel?' vroeg de
ouderling.
'U zei toch dat ik rollend naar
het schoolbord moest komen?' riposteerde hij.'
Het eigenlijke verhaal van
de auteur is klein te noemen en handelt over twee naamloze personen die een
kijkje nemen in het gesticht en daar van
de directeur een rondleiding krijgen. Wat meteen opvalt is dat de patiënten,
zoals we ze tegenwoordig noemen, in deze instelling 'Inmate' oftewel 'Gedetineerde'
worden genoemd.
'Tijd voor het middagmaal. [...] Van de gezichten
van de gedetineerden was af te lezen dat er nog wel plaats was voor een paar
mee-eters.'
De tekst is doorspekt met
verschillende geestige woordspelingen cq taalgrapjes, met retorisch en
dubbelzinnig effect geschreven. Het Engels is niet altijd letterlijk te vertalen.
Het resultaat mag er zijn en ik heb er dan ook smakelijk om zitten
gniffelen.
 |
| Oliver Wendell Holmes Sr (1879) |
Als
toegift is er achterin het boekje een hoofdstuk Overwegingen bij de vertaling opgenomen waarin aandacht wordt
besteed aan de wijze waarop Stamet en De Vries tot keuzes zijn gekomen ten
aanzien van de vertaling. 'Ze geven hier een kijkje achter de schermen van het
vertaalproces, wat zeker bij deze bijzondere tekst vol woordspelingen
interessant is voor wie een meer dan gemiddelde belangstelling voor vertalen
heeft.'
Het leuke is dat je jezelf
daardoor kunt testen of je de tekstuele grapjes hebt begrepen.
Wat voor mijzelf een
belangrijke les is? Dat respect voor de vertaler absoluut op zijn plaats is.
Veel talen hebben woorden of uitdrukkingen die niet klakkeloos in het
Nederlands zijn om te zetten en er kan een behoorlijke dosis denkwerk en
creativiteit aan te pas komen. Erg leuk!!!
Engelse
titel: A Visit to the Asylum for Aged and Decayed Punsters
Nederlandse
titel: Een bezoek aan het Gesticht voor Overjarige en Ontaarde Woordspeligen
Auteur:
Oliver Wendell Holmes Sr.
Vertaling:
Kenji Stamet en Katja de Vries
Pagina's:
84
ISBN:
9780224728328
Uitgeverij
erkadee
Verschenen:
2018
Graag gelezen, Truusje!
BeantwoordenVerwijderen