Oliver Reps - De dag die nooit komt

Recensie van Roosje

Uitgeverij De Harmonie

Een driehoeksverhouding

Dit debuut van Oliver Reps heeft drie hoofdpersonages: de ik-figuur, die Elias heet, zijn invalide zusje Evi en Polly, zijn en ook haar vriendin.

Een opmerking terzijde even vooraf. Dat de ik in een ik-verhaal toch een naam krijgt, vond ik aanvankelijk overbodig maar ik kreeg ineens de ingeving dat ‘onze’ Elias veel weg had van de Elias van Maurice Gilliams in diens boek Elias of het gevecht met de nachtegalen, uit 1936. Een dromerige coming-of-age, die een hele tijd tamelijk iconisch was in de Nederlandstalige letteren, toen vergeten maar nu weer een beetje in de belangstelling; het is in 2017 opnieuw uitgebracht.

Elias is een dromerige en melancholieke jongen, die moeite heeft zich te uiten en zich met de andere jongens op te houden. Die van tijd tot tijd niet weet waar hij het zoeken moet en geneigd is tot agressie en sadisme. Zijn zusje, die hij eerst niet zag zitten maar die na haar geboorte direct een onweerstaanbare indruk op hem achterliet, is zijn symbiotische wederhelft. Nou misschien niet zijn wederhelft maar wel zijn Muze, zijn niet los te maken vriendin, maar ook het meisje voor wie hij moet zorgen, het zusje dat altijd een beroep op hem kan doen. Toch een soort tweeling, maar wel een speciale soort.

Elias is een stil water met een heel diepe grond. Hij leeft bij films en muziek, heel veel titels laat Reps in zijn boek rond wervelen. Een onsje minder had gemogen. Een beetje een overkill. Ze duiden op zijn melancholieke aard, zijn zoeken naar waarheid, werkelijkheid. Hij neigt naar sympathie met de dood, via de dood. Een Romantische ziel bij uitstek. Je voelt het als het ware aanstormen...

De puberteit slaat toe in de gedaante van Polly, die eerst zijn en dan ook Evi’s innige vriendin wordt. De focus op zusje Evi wordt vervangen door de focus op Polly, een meisje net zo ‘awkward’ als hijzelf.

De dromerigheid en de afkeer van het werkelijke leven, waarvan Elias vermoedt dat het misschien niet het echt leven is, zoals gesuggereerd wordt in de film The Matrixx, krijgen een hoogtepunt wanneer Elias een verborgen plek in het bos vindt. Een plek, een kreek, een waterplek, verborgen tussen manshoge rododendrons met het graf van een hond, een Cerberus, de wachter van de dodenwereld, de Hades.

De meeste motieven in dit boek hebben een verwijzing naar en een relatie tot de dood.

Polly wordt ook meegenomen naar deze paradijselijke plek, de Elyzeese velden, het land van de Lotofagen waarin het zo heerlijk toeven is dat je niet meer verlangt naar de echte wereld, sterker nog dat je de herinnering aan de echte wereld met man en macht wilt vergeten. De paradijselijke plek die een herinnering is aan de hortus conclusus, de ommuurde hof van de moedermaagd Maria, die op zijn beurt weer een afspiegeling is van de oorspronkelijke Hof van Eden. Zo paradijselijk dus.

De komst van Polly zet de relatie van Elias en Evi onder druk. Het paradijs lijkt geen plaats te kunnen bieden aan hun ménage a trois, die de drie zijn gaan vormen, huns ondanks. De natuur verzet zich ertegen. Trouble in Paradise. De relatie van Elias en Evi lijkt in de verte iets incestueus te hebben. Zo niet fysiek dan toch zeker geestelijk. De half-goddelijke tweeling, Castor en Pollux - vergeet even dat dat deze tweeling broers zijn, jongens. Het gaat om het iconische van een tweeling-zijn, al zijn Evi en Elias niet in strikte zin een tweeling.

Niet toevallig weid ik een beetje uit over het mythische en iconische, of zoals dat tegenwoordig heet ‘epische’ van de relatie tussen tussen broer en zus. Reps heeft dat, denk ik, ook zo bedoeld. Zijn explicite intertekstualiteit, de verwijzing naar de roman van Gilliams uit de dertiger jaren van de vorige eeuw en onlangs opnieuw uitgegeven, en naar het pistool van Tjechov* en op die manier indirect naar WF Hermans, die het pistool-motief ook aangesneden heeft, billijkt een (zeer) brede visie op zijn thematiek.

Een andere kwestie is of dat brede thema en die over elkaar heen buitelende motieven in een betrekkelijk korte roman niet wat aan de overdreven kant is, een beetje overdone is. Zelf vind ik dat wel. Jammer, less is more, in dit geval. Het kan namelijk ook een stijlcomponent zijn: een overvolle roman, bijvoorbeeld in dienst van ironie, maar dat is hier niet de bedoeling, dunkt me.

En tussen haakjes: niet iedereen is een Thomas Mann of een Jeroen Brouwers: oppergoden in het gebruik van motieven.

Een uitstekend debuut, dat dan toch wel!

*Tsjechov(s) pistool is een literaire techniek waarbij elk object een speciale betekenis krijgt binnen een verhaal en dat moet worden gebruikt op een later moment. De techniek komt van Anton Tsjechov, die uitlegde dat een pistool opgehangen aan een muur in het eerste bedrijf van het stuk, moet worden gebruikt op enig moment later in het verhaal. Als het wapen niet gebruikt wordt, dan dient het geen enkel doel en is slechts een afleiding - tenzij het is bedoeld als een 'rode haring'. De ideale situatie voor Tsjechov's pistool is er een waarin het object wordt opgemerkt maar  in eerste instantie gedeeltelijk vergeten, en dan later in het verhaal relevant wordt. 

(Bron: http://www.deadreign.com/wat-is-tsjechov-s-gun/)

Auteur

Oliver Reps is op zesjarige leeftijd vanuit Duitsland naar Nederland verhuisd. Hij woont met zijn gezin in Amsterdam en is oprichter en mede-eigenaar van kinderboekwinkel Casperle. De dag die nooit komt is zijn debuut.

(Bron: http://www.deharmonie.nl/persoon/oliver-reps/)

Titel: De dag die nooit komt

Auteur: Oliver Reps

Pagina's: 174

ISBN: 9789463360388

Uitgeverij De Harmonie

Verschijningsdatum: april 2018