Yann Queffélec - De brute bruiloft

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij Goossens / Mets

                                                                                                  ‘En jij dan?’

Een schreeuw om liefde 

Loutering

Niet meer en niet minder dan het verlangen naar de moeder, zo zou deze roman samengevat kunnen worden. Keer op keer komt dit thema terug, stevig verankerd in motieven als zee en vaartuigen.

Het grootste deel van het boek gaat over het niet ontvangen van die liefde, pas aan het einde komt de absolute loutering en dit is tevens het moment dat het boek zich definitief vestigt in het hoofd van de lezer. 

Voor deze roman ontving Yann Queffélec in 1985 ‘Le prix Goncourt’, een belangrijke prijs die jaarlijks toegekend wordt aan het ‘verbeeldingsvolste proza’ van dat jaar.

Amerikaan

De roman opent met de dertienjarige en mooie Nicole. Zij maakt zich op voor een afspraakje met Will, die als militair gelegerd is op een basis in de buurt van Bordeaux. Hij heeft haar ingepakt met mooie praatjes en een romantisch afspraakje geregeld. Dat deze rendez-vous verre van romantisch wordt moge duidelijk zijn. In plaats van een liefdevol treffen wordt het meisje slachtoffer van een brute groepsverkrachting, waarbij een straalbezopen Will en twee van zijn maten haar de hele nacht mishandelen. Van haar en haar mooie jurk blijft weinig meer over, alles wat haar rest is een zwangerschap, een zeer ongewenste zwangerschap waarvan de gevolgen dan nog niet te overzien zijn.

Ludo

Tot grote schande van de familie is Nicole zwanger van een bastaard en wanneer geen enkele toverkunst helpt om de zwangerschap af te breken, wordt het kind geboren. Aan meneer Blanchard, de vader van Nicole, de taak zijn kleinzoon aan te geven. De naam kwam toevallig aangevaren, een schip met de naam ‘Ludovic BDX 4377’. De schipper legt uit dat de naam komt van koning Ludwig, deze was een beetje getikt, net zoals hijzelf. Nou ja, met Ludo ging het ook niet zo goed. Met liefdevolle verzorging en aandacht zou het met hem beter zijn gegaan, maar hij was meer dan ongewenst, vervloekt zelfs en werd aan zijn lot overgelaten.

Er was een nichtje, Nanette die wel hart voor hem had, dat was een lichtpuntje.

Beschrijvingen

Het ‘verbeeldingsvolste proza’ waarvoor de auteur zijn onderscheiding ontving, komt prachtig tot uiting in de vele stukjes cursief gedrukte passages waarin Ludo’s gedachten beschreven worden:

‘Mamma zegt dat hij zomaar gevallen is en dat hij nu een beetje getikt is...wat kan het jouw moeder schelen, er gebeurt heus niets...de vorige keer was hij klein, en trouwens, het was zijn schuld niet.’(blz. 28)

Deze, ogenschijnlijk onsamenhangende pasages, zijn stuk voor stuk pareltjes. Naarmate hij ouder wordt veranderen ze. Omdat er vaak over hem gesproken wordt, verdedigt hij zich in zichzelf met argumenten dat hij goed kan lezen en onthouden, zo leest en leert hij opschriften van etiketten op potten en blikken uit zijn hoofd.

Er volgt een enorme verandering wanneer Nicole gaat trouwen met Micha, een monteur. Van echte liefde blijkt geen sprake te zijn, maar Micha is wel dol op Ludo en wil hem een echt thuis geven

Zijn enige zoon Tatav is een dikzak, plaaggeest en jaloers.

Moeder

Wat Ludo ook doet om de liefde van zijn moeder te winnen, niets verandert aan de houding van Nicole. Zij verstoot hem en beschouwt haar zoon als de vleesgeworden verkrachters, dat beeld verdwijnt niet van haar netvlies en uit haar geheugen. Micha doet zijn uiterste best om een gezin te maken van deze vier zo verschillende personen. Maar Nicole saboteert de boel. Wanneer Ludo 12 is wordt hij naar een inrichting gebracht, het Sint-Pauluscentrum. Een familielid van Micha werkt daar en Ludo zou het er goed krijgen. In deze zeer katholieke instelling zijn alle bewoners kinderen, is geen klok, worden alle kinderen gedrogeerd en krijgen alle kinderen bezoek. Nou ja, niet alle, want Ludo’s moeder presteert het om niet één keer te komen in al die maanden dat hij in de inrichting zit. Hoe vaak had hij niet geschreven en mooie fantasievolle verhalen opgehangen over zijn aanbeden moeder.

Lammetje

"In het pakje vond Ludo, goed beschermd met oude lappen, een beeldje van wol en papiermaché, net zo’n schaap als in de kerststal, een schaapje ter grootte van een rat. Zijn voornaam was in gotische letters in het houten voetstukje gegrift.

'Wat is dat?' vroeg hij wantrouwend?

'De kinderen zijn de bewakers van de zuiverheid,' murmelde ze. 'Het lam is het symbool van die zuiverheid, dat is alles...Maar dat begrijp je vanavond wel. Vergeet niet je lammetje voor het eten mee te nemen… En tenslotte nog iets: je raam kan niet open" (blz. 130)

Een permanente kerststal met voor elk kind een schaapje laat zien welke plek de kinderen innemen in de gemeenschap. Iedere dag wordt beoordeeld welk schaap een andere plaats krijgt op grond van gedrag. De rivaliteit die dit veroorzaakt wordt haarscherp beschreven, net als de escapades van de leiding. Ludo ontwikkelt zich tot een sterke jongeman, krijgt oog voor vrouwen en leert van zich af te bijten. Hij had de gewoonte om volwassenen te verrassen door op vragen ‘En jij dan?’ te antwoorden, dat sloeg in als een bom, want wat wist hij over hen? Meestal was het maar een losse flodder, maar het schept wel ineens een totaal andere situatie, de machtsverhoudingen wankelen eventjes.

De zee, de zee

Het laatste gedeelte van het boek laat een totaal verwaarloosde, wanhopige Ludo zien die blijft zoeken naar de liefde van zijn moeder. Weggelopen uit de inrichting vindt hij zijn thuis aan zee, op een afgedankt roestig schip. Tevens het allermooiste gedeelte waarbij alle elementen samenkomen in een geweldige, krachtige apotheose die na blijft denderen, de lezer alleen achterlatend…

Dit boek was voor mij een herlezing na 25 jaar en ik vond hem zo mogelijk nog intenser dan de eerste lezing.

De auteur

Yann Queffélec wordt in 1949 in Parijs geboren. Om indruk te maken op zijn moeder begint Queffélec op zevenjarige leeftijd te schrijven. Deze moeilijk kunst leert hij door in het geheim de manuscripten van de schrijver Henry Queffélec, zijn vader, te lezen. In 1978 besluit hij zich geheel aan het schrijven te wijden na een ontmoeting met de redactrice Françoise Verny. Zijn roman "De brute bruiloft" wordt in 1985 bekroond met de Prix Goncourt. Sindsdien publiceert deze Breton regelmatig. (Bron: Evene.fr)

Titel: De brute bruiloft

Titel oorspronkelijk : Les Noces Barbares

Auteur: Yann Quéffelec

Vertaler: Ernst van Altena

Uitgever: Goossens / Mets

ISBN: 9789052264578

NUGI: 301

Pag.: 253

Genre: literaire fictie

Verschenen: Deze editie 1986

Verschenen oorspronkelijk: 1985