SANIS LIBRIS, VITA LACUNA: Marita Coppes - De laatste verhalenweefster

dinsdag 14 augustus 2018

Marita Coppes - De laatste verhalenweefster

Recensie door Truusje

Uitgeverij Ambo Anthos

El ritmo propio*

De in Colombia geboren Marita Coppes is verhalenverteller en dat talent heeft ze ten volle gebruikt in haar debuutroman 'De laatste verhalenweefster'.

Het boek opent met een tekening van een heupweefgetouw. Een systeem van weven dat een grote en belangrijke plaats in dit verhaal heeft gekregen.

Kate Baker, topadvocaat en dochter van één van de directeuren van T-Petrol - een oliemaatschappij in Guatemala - , komt in gewetenswroeging wanneer ze na de dood van haar vader ontdekt dat hij medeverantwoordelijk is geweest voor de genocide op de inwoners van het fictieve Maya-dorp El Sede de Ixchel.
Bij T-Petrol werd hier het eufemisme 'Het klaarmaken van de grond' voor gebruikt. Er was olie gevonden en voor financieel gewin moest letterlijk álles wijken.

Het dorp werd overvallen, de inwoners vermoord, de lemen huizen verbrand en het dorp verdween gewoonweg letterlijk van de kaart.

Kate's zeer geliefde nanny Calixta - die altijd antwoorden had op de vragen van Kate - en haar dochter Lupe zijn de enige overlevenden van het drama dat zich afspeelde op 1 mei 1985 - 'El dia de la violencia'. Zij vonden niet terug wat ze die ochtend hadden achtergelaten.

'De paramilitairen spaarden zelfs de kinderen niet; ze werden in hun spel verrast en ik heb ze al honderden malen zien neervallen. Hun moeders blijven in mijn hoofd onmachtig gillen. Zelfs baby's heb ik gevonden in het hart van ons dorp, onder de ceiba. [...] Niemand heb ik kunnen begraven. Niemand. In mijn dromen roepen mijn verwanten mij terug omdat ze hun rust niet kunnen vinden, en ze niets meer herkennen van het land waar ze zijn geboren.'

Heupweefgetouw

Coppes heeft op een heel eigen wijze voor het voetlicht gezet hoe kwetsbaar een inheemse bevolkingsgroep kan zijn wanneer het belang van het grote geld om de hoek komt kijken.

De draden van de familie van Kate en de familie van Calixta en Lupe zijn op velerlei manieren met elkaar verweven, waar Ixchel - de godin van de Maya's - een grote rol in speelt.

In de weefsels van de verhalenweefsters worden de verhalen van personen gelezen en dit is het magisch realistische element dat in dit verhaal is verweven. De weefsters lezen veel uit de kleuren die gebruikt worden en wanneer er een weeffout is gemaakt, kan er sprake zijn van een maldición familiair**. Verhalenweefsters hadden zo'n grote reputatie, dat ze zelfs door mensen van buiten de grenzen werden geraadpleegd bij familievraagstukken. Lupe ziet ook dingen gebeuren in het leven van haar zoon Ashil.

Omdat Lupe, na Calixta's dood, de enig overgebleven verhalenweefster is die deze traditie kan doorgeven - verdrietig genoeg is de dochter van Lupe ook omgekomen - ziet ze in Kate een goede opvolger en leidt haar op om in 'el ritmo propio' te komen.

Maya-godin Ixchel

'Dat al mijn voormoeders tegelijkertijd weefden is lang geleden. Meestal begint een verhaal bij Maya, bij de eerste verhalenweefster, waar de familievloek is ontstaan, en dan weven wij de herhalingen van die vloek in de generaties die volgen. Meestal weet ik wanneer een familiegeschiedenis geweven moet worden. Ik krijg als enige nog levende verhalenweefster vragen over problemen in families, en dan zorg ik ervoor dat mijn voormoeders daar met mij voor gaan zitten. Het verbaast me dat mijn voormoeders nu zonder mij zijn begonnen en ik heb dan ook geen idee met welke familiegeschiedenis ze bezig zijn. [...] Aan de kleuren en patronen zie ik dat het onze familiegeschiedenis is die ze aan het weven zijn.'

De wezenlijke gelaagdheid van het verhaal wordt direct zichtbaar in de aanduiding van de hoofdstukken. De verhalen van Kate en Lupe zijn ronde karakters en wisselen elkaar af, waarbij Chris, de broer van Kate, als antagonist, af en toe 'inbreekt'. Ook een aantal andere personages worden geïntroduceerd en beschreven.

Dit bijzonder originele verhaal is van een bedrieglijk eenvoud, maar wanneer je het aandachtig leest, zie je de meerdere lagen die het verhaal zijn diepgang geven.

Ixchel-motieven

De uitwerking van de personages is mooi, de plot misschien hier en daar wat voorspelbaar, maar dat is het gevolg van de samensmelting van de twee families en doet aan het verhalenweefsters-verhaal an sich niets af.

Een heerlijk boek dat buiten dat het spannend is, ook nog iets te vertellen heeft.

* 'el ritmo propio' betekent 'het juiste ritme'

** 'maldición familiair' betekent 'familievloek'

Auteur

Marita Coppes (1974) is geboren in Cali, de hoofdstad van het departement Valle del Cauca in het zuiden van Colombia, waar ze tot haar vijfde heeft gewoond.

Ze zegt over zichzelf dat ze schildert, maar in al haar bezigheden verhalenverteller is. Nadat ze als creatief therapeut is afgestudeerd gaat ze op reis door Zuid-Amerika, waar ze met eigen ogen ziet wat de resultaten zijn van de oliewinningen in de jungle. Dit heeft haar geïnspireerd tot het schrijven van dit debuut.