Penelope Fitzgerald - De boekhandel

Recensie door Truusje

Uitgeverij Karmijn

Een knellende en zeer besloten gemeenschap

Hardborough, 1959

Centraal in dit verhaal staat Florence Green, vijftig jaar en weduwe. Ze woont al acht jaar in het Britse kustplaatsje Hardborough en is van zins om er een boekwinkel te beginnen. Een mooi klassiek pand - genaamd Old House en minstens vijfhonderd jaar geleden gebouwd - aan de hoofdstraat van het dorp heeft haar aandacht getrokken en ze gaat over tot aankoop ervan. Old House - de naam zegt het al - is een oud en vochtig pand. Tijdens de overstroming, die ook daar heeft plaatsgevonden in 1953, is de kelder volgelopen en nog altijd staat er een laag water in. 

Alleen Holt House is ouder en wordt bewoond door de zonderlinge Mr. Brundish. Een oudere man die slechts heel zelden buiten zijn huis wordt gesignaleerd en ook geen bezoek krijgt. Per brief brengt hij haar op de hoogte van zijn tevredenheid dat er weer een boekhandel in het dorp komt.

Florence heeft in de jaren dat ze in het dorp woont aardig wat leuke contacten opgedaan. Wat ze echter niet heeft beseft is dat de dorpsbewoners allemaal wel een mening over haar plannen schijnen te hebben en die delen ze dan ook 'ruimhartig' met haar. Ze raden haar het pand af, vanwege onder andere de stank, de financiële risico's, de vochtigheid en de bewoning ervan door een klopgeest, door de bewoners 'klopper' genoemd. Allemaal weten ze als de beste wat er goed voor Florence zal zijn.

In het begin geeft het haar nog een goed gevoel dat ze zo behept zijn met haar plannen, maar wanneer ze Old House eenmaal aan het omtoveren is tot boekwinkel en later een winkelbibliotheek, lijken de gemoederen grimmiger te worden in de besloten gemeenschap. Een aantal bewoners schijnt andere plannen te hebben met Old House. Ze leggen haar niet één spreekwoordelijke strobreed in de weg, maar hele balen.

Na al die jaren dat ze daar woont lijkt Florence nog steeds de vreemde eend in de bijt te zijn.

Wanneer ze op een party wordt uitgenodigd bij Generaal en Mrs. Gamart kan ze er met goed fatsoen niet onderuit.  Met gepaste tegenzin gaat Florence op de uitnodiging in en eenmaal daar wordt ze van alle kanten aan de tand gevoeld over haar plannen. De gastvrouw houdt zich actief bezig met liefdadigheidsbazaars en met een opmerking van haar komt de aap uit de mouw;

'We zijn er helaas zo aan gewend geraakt dat Old House leegstaat, dat we jaar in jaar uit gewacht hebben met... U heeft ons nogal in verlegenheid gebracht door zoveel haast te maken, Mrs. Green. Maar het feit is dat we nogal geschokt zijn omdat ons Old House plotseling in een boekwinkel is veranderd. Velen van ons hadden het idee om er een soort centrum voor Hardborough in onder te brengen - ik bedoel een centrum voor de kunsten.'

Toch wordt de boekhandel een bescheiden succes en de inkomsten komen in een gestage stroom binnen. Er komen zelfs bestellingen van de dorpsschool. Ook de winkelbibliotheek vindt gretig aftrek en de reserveringen lopen goed door.

In het persoontje van de tienjarige, extraverte en assertieve Christine Gipping krijgt Florence hulp aangeboden. Ze komt na schooltijd en in de vakanties helpen in de winkel en bibliotheek. Ze weet de touwtjes van haar klusjes aardig goed in handen te houden. Totdat........

Het touw om de hals van Florence wordt steeds strakker aangehaald. Vanuit alle hoeken lijkt ze gedwarsboomd te worden.

Motief

Een intertekstueel motief is het boek 'Lolita' van Nabokov. Florence wil dit boek inkopen en vraagt Mr. Brundish het te lezen en te zeggen of het een verstandige aankoop zal zijn. Verstandig, een boek met een dergelijke strekking in een besloten gemeenschap?

Conclusie

Penelope Fitzgerald schetst verrassend helder hoe standvastig en onvermurwbaar Florence zich opstelt, zonder dat ze ook maar een flintertje van haar irritatie laat zien. Het beklemmende gevoel dat een dergelijke gesloten gemeenschap kan hebben, laat het kippenvel op mijn armen verschijnen.

De auteur blijkt een meester in het ragfijn laten doorschemeren van de rafelrandjes van de tragiek en de aan humor grenzende ironie. Ze schrijft heel subtiel en zonder overbodige opsmuk - to the point -, over de bespottelijk houding die een mens zich aan kan meten. 
Als lezer roept het bij mij een gefrustreerd gevoel op dat een gemeenschap iemand zo kan torpederen en wanneer een auteur dat bij me oproept is het voor mij een geslaagd verhaal. Nergens is het ongeloofwaardig op me overgekomen. Het is een verhaal dat zo uit het leven gegrepen lijkt te zijn. De personages zijn markante persoonlijkheden, met allemaal hun eigen eigenaardigheden en diepmenselijke trekjes.

Niet eerder heb ik een boek van Fitzgerald gelezen, maar dit smaakt naar meer!!! Fantastisch dat lezend Nederland de laatste jaren ook met haar werk kennis heeft kunnen maken.

De boekhandel is alvast een erg mooi verhaal en een absolute aanrader.

Auteur

Penelope Fitzgerald (1916-2000) is moeder van drie kinderen, opgegroeid in Hampstead, Londen en begon pas op latere leeftijd te schrijven. In 1975 kwam ze uit met haar eerste werk, een biografie. Ze schreef daarna nog twee biografieën en negen romans. Vier van deze romans zijn nu vertaald in het Nederlands. Veel persoonlijke ervaringen heeft ze in haar romans verwerkt.

In 2008 stond ze in een lijst van The Times van 'de 50 grootste Britse schrijvers sinds 1945.'

Onlangs is een filmbewerking met de titel De boekhandel in ons landje uitgekomen, met in de hoofdrol Emily Mortimer als Florence Green en geschreven en geregisseerd door Isabel Coixet.

Titel: De boekhandel

Oorspronkelijke titel: The bookshop

Vertaling: Mieke Prins

Pagina's: 140

ISBN: 9789492168252

Uitgeverij Karmijn

Vierde druk en filmeditie met foto's: mei 2018