Recensie door Truusje
Uitgeverij Lannoo
Uitgeverij Lannoo
'Het enige wat je
siert is je stem'
'Wat had u dan verwacht? Dankbaarheid? Nee echt, in ernst? U hebt me uit mijn nest geroofd. Mijn vleugels afgeknipt. U liet me bloeden. Mijn eigen lied deed u mij vergeten. U dwong me vreemde hymnen uit het hoofd te leren. U richtte me af als een valk en verfde mijn pluimen kakelbont. Toen u me eenmaal had geknecht, noemde u mij vrij. U luisterde naar me terwijl ik zong als een gekooide engel. U aanbad me omdat mijn gefluit u dichter naar het paradijs bracht. U weende. Van ontroering, zei u. Maar het was niet mijn stem die u raakte. Uw ogen traanden slechts omdat u zich gesneden had. Aan scherven die u uit de hemel en mijzelf gestolen had. U verwarde uw verlangens naar schoonheid met de wens om voor uw zwaktes te worden vergeven.'[...]
Het onzekere weesjongetje Arcangelo moet een immens zware zangopleiding
volgen en wordt hiertoe als kleine jongen gecastreerd, opdat hij na de
pubertijd zijn hoge sporaan- of altstem zal behouden. Deze handeling had echter
tot gevolg dat het lichaam langer door bleef groeien en de borstkas groter van
volume was. Het overweldigende stemgeluid van de castraten was hiermee in
dienst van de opera.
De castratiescène in het
begin van het boek, zet meteen de toon van het verdrietige bestaan van deze
knaapjes.
Om het succes te behalen
van wat de leermeesters voor ogen hebben, wordt ook Arcangelo wreed gekastijd
door zijn leermeester Fra Pancrazeo.
[...]'Je wilt niet genoeg. Je wílt het niet echt snappen. Sta het toch toe. Het is gemakkelijk. Geef je over. Dan komt het vanzelf. God schenkt zijn genade aan wie zich blind op hem verlaat. Ik zal er voor je zijn. Daar kun je van op aan. Vertrouw op mij. En op de pijn.'Fra Pancrazeo smeert zijn woorden zalvend als balsem op de stekende wonde. Arcangelo knikt hem moedig toe terwijl hij het snot van zijn neus veegt.'Goed zo. Niet wegvluchten. Niet dagdromen. Hier blijven. Bij mij. Bij de pijn.'Arcangelo opent zijn ogen wijd. En voelt de striem nog voordat die in zijn vlees snijdt.
Synchroon met het verhaal
van Arcangelo, lopen twee andere -
niet minder belangrijke - verhaallijnen die vertellen over respectievelijk de
eigenzinnige, mondaine stersopraan Angelina,
die worstelt met haar verleden en de naamloze,
lijvige visvrouw die haar stem niet meer gebruikt en als 'stom' door het
leven gaat. Een ongeopende brief en een verschrikkelijk geheim met zich mee
nemend.
Alle drie de personages dolen
rond in hun eigen zielenroerselen en hebben behoefte aan houvast van degenen
die zij in hun leven treffen. Er zijn in hun leven echter steeds opportunisten
waar ze van afhankelijk lijken te zijn.
In de 17e eeuw kwam de
opera in opkomst en ook dat heeft de auteur heel ingenieus in het verhaal
verweven. Het boek is als een opera opgebouwd, compleet met de lijst van de
personages en welke rol zij vervullen.
Er is gebruik gemaakt van
verschillende bedrijven en decorwisselingen, met muziektermen als titel. Melomanen
(hartstochtelijk muziekliefhebbers) vinden in de tekst vele verwijzingen terug.
Het vereist wel
oplettendheid om bij de 'lees-les' te blijven, vanwege de wisselingen tussen de
drie personages, hun belevenissen, hun dromen en gedachten.
Opvallend is de
perspectiefwisseling, wanneer er een ander personage 'aan het woord' is. Bij de
naamloze vrouw wisselt het perspectief naar de ik-verteller. Bij de andere twee
is er sprake van een auctoriale verteller.
Deze roman is eigenlijk
veel meer dan alleen een boek, want er is een zeer compleet project van gemaakt
met een muzikale omlijsting en korte filmimpressies, waarin de auteur stukjes uit het boek voordraagt. Ook is er een heuse booksound, die de auteur samen met Joachim
Stoop heeft samengesteld. Dit alles is te vinden op de website die daarvoor in
het leven is geroepen.
Het boek staat vol
van verwijzingen naar schilders, mythologie, componisten, opera's, aria's en
dergelijke. Interessant om alles na te zoeken en te herleiden, maar het is wel
een overweldigende stroom informatie die je dan allemaal zult vinden.
Symboliek komt ook vaak om
de hoek kijken, om maar eens wat te noemen;
Angelina die ongewild in
een labyrint belandt en daar door de schim van een meisje de uitgang weet te
bereiken.
De naam Arcangelo, die 'aartsengel'
betekent en ook Raffaello, een afgeleide van aartsengel Rafaël. Demetrio dat -
ondanks dat het een jongensnaam is - 'aardse godin' betekent.
De beer die als symbool
staat voor sadisme, hebzucht en zinnelijkheid.
 |
| 'De Luitspeler' van Michelangelo Merisi da Caravaggio |
Het boek ademt de Barok,
al te beginnen in de boekwinkel. Op de cover staat een klein gedeelte - het
gelaat - van 'De Luitspeler' van Michelangelo Merisi da Caravaggio. Deze
schilder leefde van 1571 - 1610 en ontwikkelde een natuurgetrouwe
schildertechniek, de zogenaamde clair-obscure.
De periode die beschreven wordt in het boek valt nauw samen met de stijlperiode
Barok, wat zich kenmerkt door overdaad; overweldigend, bombastisch, groots en
soms wat theatraal. Het is dan ook heel mooi om te ervaren dat de auteur er zo
fantastisch in is geslaagd om dit ook in de schrijfstijl door te voeren. Je
leest dit boek al snel op een gedragen wijze, alsof elk woord voorgelezen
wordt. De schrijfstijl balanceert in veel passages op de grens van proza en poëzie.
De zeer gedetailleerde
beschrijvingen maken dat het verhaal als een film - in dit geval natuurlijk een
opera - op je netvlies verschijnt.
Tijdens het lezen moest ik
steeds denken aan de term purple prose,
omdat de schrijfstijl zo bloemrijk is en er zoveel gebruik gemaakt wordt van
allerlei bijvoeglijke naamwoorden, beeldspraak, vergelijkingen en metaforen. Bepaalde passages heb ik meer
aandacht moeten geven, omdat sommige metaforen een beetje 'overdone',
vergezocht lijken en ik tóch graag duidelijk wilde hebben waarop werd gedoeld.
Dit waren voor mij de purple passages,
terwijl er juist ook weer passages voorbij komen die veel harder van toonzetting
zijn. Ook de toon van de taal laveert met de muziektermen mee. Soms zelfs wat
staccato, dan weer meanderend of levendig.
Toch, als ik lees; 'Het gegier stort in als een vermolmde
schuur', vind ik dit wel ietwat vergezocht. Maar......kniesoor die daar op
let, want verder is het gewoonweg een prachtige parel!
En daarmee is er meteen een
symbolische cirkel gesloten, want 'Barok' is ontstaan uit het Portugese woord barocco, wat 'onregelmatig gevormde parel' betekent.
Dat je als lezer hier met
een debuut te maken hebt is eigenlijk onvoorstelbaar, want de auteur heeft
werkelijk álles uit de kast gehaald tijdens het schrijven van dit boek. Het
moge duidelijk zijn dat de auteur weet waar hij mee bezig is geweest wanneer je
zijn uitvoerige CV leest. Dit neemt echter niet weg dat dit zó ontzettend knap
en met zó ontzettend veel geduld en liefde is gecomponeerd, dat ik met meer dan
volle teugen heb genoten van deze mastodont.
De personages worden
prachtig neergezet en psychologisch uitgediept, waarbij de auteur er perfect in
slaagt om ze alle drie een geheel eigen stem te geven en drie verschillende
sferen weet te creëren. Sferen en lijnen die zich naar elkaar toe buigen en
uiteindelijk tot een apotheose leiden.
Het boek hing eerst als
een zware rugzak op mijn schouders, elke stap moest ik zeer bewust verzetten om de berg
op te gaan. Naarmate ik hoger kwam en de lucht ijler werd, werd het letterlijk
lichter in mijn hoofd, kon ik niet anders dan dóórlopen - af en toe even
stoppen om van het uitzicht te genieten en mijn gedachten te laten gaan -, maar
met een grote behoefte om me onderweg te laten verrassen en met de grote wil om
te ervaren wat het behalen van de bergtop me uiteindelijk heeft te bieden.
'.....er zit een gaatje in de wólken
en de zon schijnt erdóór.....'
Auteur
Daan Esch studeerde
letteren aan de Rijksuniversiteit Groningen, filosofie en economie aan de KU
Leuven en zang bij onder meer Evelyn Brunner en Lucienne van Deyck.
Hij werkte een marketingkader
uit voor de Opéra de Lyon, was intendant van het Symfonieorkest Vlaanderen,
dramaturg bij de Vlaamse Opera en hoofdredacteur/casting officer bij de Munt.
Daarna maakte hij carrière als communicatiemanager bij verschillende
multinationals in binnen- en buitenland.
Tegenwoordig coacht hij ondernemers
om sterke merken uit te bouwen door authentiek te communiceren.
'Stem' is zijn debuut. Hij
geeft op aanvraag lezingen over zijn boek.
(Bron; https://www.daanesch.com/)
Titel: Stem
Auteur: Daan Esch
Categorie: Literaire roman
Genre: Historische roman
Pagina's: 706
ISBN: 9789401444033
Uitgeverij Lannoo
Verschenen: oktober 2017
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.