Tan Twan Eng - De tuin van de avondnevel

Recensie door Tea van Lierop
Uitgeverij Xander

‘In het weekend had ik vrij en verkende ik de theeplantage. Hele gedeelten van Majuba waren nog door rimboe bedekt. De bomen, honderden, duizenden jaren oud, gingen geleidelijk over in het regenwoud waarmee Malaya is bedekt.’ 
(blz. 317)

Een verslavende reis de diepte in….

Zelden las ik een roman die me met al zijn tentakels beetnam en meevoerde naar gebieden waarvan je het vermoeden niet had dat ze bestonden. De krachtige, spicy mix van het verhaal en de stijl laten je één worden met de mystiek van het Verre Oosten, de Japanse tradities en de wrok van Zuid-Afrikaanse boeren. Wat die drie met elkaar te maken hebben wordt woord voor woord duidelijk. Lees, ruik, proef, hoor en mediteer mee en laat het boek een onvergetelijke indruk achterlaten.

Centraal in het boek staat Yun Ling, zij vertelt haar geschiedenis aan de hand van gebeurtenissen die haarzelf, haar familie, haar land en grote delen van de wereld veranderden. Het is zeker geen doorsnee verhaal, zij overleefde als enige één van de vele Jappenkampen en deze nachtmerrie is nog maar een fractie van alles wat er nog komen gaat. Behalve Yun Ling werd ook haar zusje gevangen gehouden in het kamp. Het gegeven dat zij niet levend uit het kamp kwam, brengt Yun Ling terug naar Yugiri, de plek in de bergen waar dierbare en afschrikwekkende herinneringen liggen. Zij wil als eerbetoon aan haar zus een tuin aanleggen. 

Om die herinneringen niet te vergeten moet alles opgeschreven worden, hoewel niet alles terug hoeft te komen in het geheugen, want waarom is er - naast Mnemosyne de god van de Herinnering - geen godin van het Vergeten? Dit vraagt Richard Holmes zich ook af in A Meander Through Memory and Forgetting.*

Haast is geboden, want Yun Ling lijdt aan een neurologische aandoening die haar taalvermogen geleidelijk zal aantasten. Het boek is niet chronologisch opgebouwd, het begint waar Yun Ling net afscheid genomen heeft van haar baan als rechter in Kuala Lumpur. Als onderzoekster bij het oorlogstribunaal maakt ze niet alleen vrienden. In een dicht weefwerk van families die elkaar kennen uit de zakenwereld of gemeenschappelijke roots hebben en in een tijd waarin het broeit in Zuid-Oost Azië na WOII, ontspinnen zich meerdere intriges.

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mnemosine.JPG

Tweede hoofdpersonage is de Japanse Aritomo, hij was ooit de hovenier van de keizer, maar woont nu in Malaya** op een berg in de wolken. Deze kunstzinnige, raadselachtige man zorgt voor een belangrijk deel voor spanning in het verhaal. Lees waarom deze kluizenaar zoveel belangstelling krijgt van 'onverlaten', wat zijn rol was tijdens WOII en wat Yun Ling bij hem te zoeken heeft.

‘Hij keek me aan, draaide zich om en liep weg, waarmee hij de ruimte tussen ons vulde met een pijnlijke stilte. De arbeiders, die de duidelijke spanning in de lucht voelden, keken een andere kant op. Toen ik naar Aritomo’s weglopende gestalte keek, besefte ik dat als ik van hem wilde leren, ik mijn vooroordelen opzij moest schuiven, hoe moeilijk het ook was.

Ik begon te hollen en haalde hem in. ‘Op de rotsblokken die u heeft gevonden staan allemaal vreemde tekens,’ zei ik.’ (blz. 270)

De link tussen de twee hoofdpersonages is ‘De tuin’. Als hovenier van de keizer werd Aritomo als waar kunstenaar alom gerespecteerd.

Zijn tuinen waren helemaal doordacht, niets werd aan het toeval overgelaten. Hij speelde met zichtlijnen, met de wolken, met het water, de stenen en de lucht. Een kleine opening in een heg geeft een totaal ander perspectief op de achterliggende bergen dan wanneer je de heg weg zou laten. Die tuin wordt bijna een verhaallijn op zich met verbanden die zowel betoveren als doen afgrijzen.

Zuid-Afrika wordt vertegenwoordigd in de persoon van Magnus, eigenaar van de Majuba-theeplantage. Hij houdt de sfeer er goed in met zijn braai die hij regelmatig organiseert voor vrienden en bekenden. Hoe hij terechtgekomen is in Malaya is een van de smaakmakers van het boek. Tan Kwan Eng kijkt niet op een lesje geschiedenis meer of minder en weet genuanceerd verslag te doen.

Langzamerhand wordt het verhaal zowel uitgerafeld als een organisch geheel. Het weldadige trage tempo waarmee de lezer de diepte ingetrokken wordt, zorgt voor een intense leeservaring, je wilt doorlezen, maar ook absorberen. Dus een advies zou kunnen zijn: lees deze benevelende roman in kleine porties, het is een absolute aanrader!

*'We kennen een godin van de herinnering, Mnemosyne, maar geen godin van het Vergeten. Die zou er wel moeten zijn, want het zijn tweelingzussen, tweelingkrachten, die aan weerszijden van ons lopen en twisten om de heerschappij over ons en wie we zijn, ons leven lang tot aan de dood.

Richard Holmes, A Meander Through Memory and Forgetting' (openingscitaat)

**Malaya was een Britse kolonie op het schiereiland Malakka. Tegenwoordig behoort dit gebied tot Maleisië. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Malaya_(Britse_Rijk)

De auteur

Tan Twan Eng (1972) is geboren in Penang, Maleisië. Zijn eerste roman The Gift of Rain werd voor de Booker Prize genomineerd, evenals zijn tweede roman De tuin van de avondnevel. Eng woont in Kaapstad in Zuid Afrika.
(https://www.xanderuitgevers.nl/boeken/tuin-avondnevel-tan-twan-eng/)

Titel: De tuin van de avondnevel

Titel oorspronkelijk: The Garden of Evening Mists

Auteur: Tan Kwan Eng

Vertaling: Reintje Goos en Jan Pieter van der Sterre

Uitgever: Xander

ISBN: 9789401600439

Pag. 1020 (ebook), paperback: 374

Genre: historische roman

Verschenen: 2013

Verschenen oorspronkelijk: 2012