Sofia Lundberg-Het rode adresboek

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij Ambo | Anthos

                                                                      Ik schenk je mijn herinneringen.

                                                                      Ze zijn mijn kostbaarste bezit.

                                                                      (pag. 13) 

Als een warm dekentje…..

Een romantische omslag zegt iets over de inhoud. Nu zijn er diverse gradaties romantiek. Zonder in te gaan op details van de diversiteit in dit genre, zou deze roman geplaatst kunnen worden in het vakje feelgood. Vandaar ook de titel. Het warme dekentje appelleert aan veilig binnen zitten, alle comfort binnen bereik, vervolgens het verhaal instappen en je mee laten voeren met de personages. De auteur neemt je mee naar Stockholm, waar Doris - geboren in 1918 – haar levensverhaal optekent. Dit verrassende verhaal wordt opgedragen aan haar nichtje Jenny, die grote delen van Doris’ turbulente leven niet kent.

Waar te beginnen? Met het rode adresboekje natuurlijk. Het is de titel van het boek en tevens een motief, de namen in het boekje vertegenwoordigen belangrijke personen die ooit een deel waren van het leven van de nu 96 jaar oude Doris. Veel van deze namen zijn doorgestreept en kregen de vermelding overleden. Deze personen achter de namen vormen het kader van deze roman, het testament. 

Ongeveer om en om komen alle vroege herinneringen en het heden aan bod. Doris is oud en hulpbehoevend, maar de geest is nog helder en ze laat zich niet betuttelen. Hoewel de ene hulp de andere niet is, zo heeft een van haar verzorgsters de neiging haar warme eten als een brij op te dienen (!), wordt ze toch redelijk verzorgd en leren we haar kennen als een lieve, niet veeleisende vrouw. 

Met haar boekje, haar herinneringen en haar foto’s binnen handbereik schrijft ze velletje na velletje haar testament aan Jenny. Dat nichtje is onderdeel van het verhaal en er kan in de recensie geen sprake zijn van spoilers. Dus neem gewoon aan dat er meerdere kanten zitten aan de relatie van Doris tot Jenny en dat achteraf kijken en beoordelen makkelijker is dan middenin een crisis de juiste afweging te maken.

Is het rode adresboekje een motief, dan is het thema liefde en vriendschap. Dat liefde vele facetten kan hebben blijkt uit haar vriendschap met kunstenaar  
N. Nilsson, Gösta, zo staat hij in het adresboek. Deze man ontfermde zich over haar toen ze als dertienjarig meisje het huis uit moest om dienst te doen in het artistieke huishouden van S. Serafin, Dominique. Gösta was een bekende Zweedse schilder. De sterke vriendschapsband zal standhouden tot hij sterft, niet dat ze elkaar altijd veel zagen, maar hun gezamenlijke dromen en het schrijven van brieven zorgde voor een onverbrekelijke zielsverwantschap. Het was een platonische liefde, Gösta was homoseksueel en moest dat in die tijd verbergen. 

Shadows, twilight, (1929)  Gösta Adrian -Nilsson (fair use)

'Eén keer heb ik ze gezien. Het was laat op de avond en ik stapte madames slaapkamer binnen om haar kussens op te schudden voor de nacht. Ze stonden dicht tegen elkaar aan met de gezichten naar elkaar toe, voor twee van Gösta’s schilderijen die tegen het bed aanleunden. Gösta had zijn arm over de heup van de jonge man geslagen. Hij liet hem los alsof hij hem gebrand had. Niemand zei iets, maar Gösta hield zijn wijsvinger voor zijn mond en keek me strak aan. Ik schudde de kussens op en verliet intussen de kamer. Gösta’s vriend verdween de hal in, en vervolgens naar buiten. En is nooit meer teruggekomen.' (pag.36)

Een andere verhaallijn, en dat is toch wel de mooiste, meest tragische van allemaal, is die van de architect S. Smith, Allan. Dit is zuiver fictie, hoewel zijn naam erg lijkt op een architect die geboren werd in 1949. Deze man en Doris lijken voorbestemd voor elkaar. Erg romantisch en bijna te mooi om waar te zijn, het perfecte stel. Ook hierover verder geen details, maar lees en leef mee hoe het hen verging. Vergeet niet dat WO II roet in menig eten zal gooien. Gemaakte plannen en gekoesterde dromen moeten wijken voor overleven.

De passages in het heden vertellen hoe Doris keer op keer moet inleveren. Aan het beetje schuifelen in huis en aanrommelen, komt abrupt een einde wanneer ze valt en haar heup breekt. Gelukkig is ze handig met haar laptop en ook wanneer ze in het ziekenhuis ligt houdt ze via Skype contact met haar nichtje Jenny. De rol die Jenny uiteindelijk zal spelen aan het einde van het boek. Hoe deze onverzettelijke vrouw haar tante verzorgt en verrast, is mooi beschreven. Terwijl ze bij haar tante is heeft ze de gelegenheid rond te snuffelen in het huis en alvast een deel van het testament te lezen. Mooi moment om ook nog even in te gaan op de inhoud en vragen te stellen.

En nu mijn bevindingen. Dit romantische boek kon me zeker van tijd tot tijd bekoren. Er waren verrassingen, niet alles was voorspelbaar, het is vlot geschreven, erg toegankelijk. Maar ik kon niet alle beschrijvingen van verdriet waarderen. Ik bedoel wanneer er zeker vier keer gerept wordt van snot dat druipt of afgeveegd wordt aan alles wat voorhanden is, haak ik af. Heeft een verhaal zoiets nodig? Het teveel aan dit soort sentiment heeft voor mij een flink deel van het mooie concept bedorven. Neemt niet weg dat een ander zich hier misschien helemaal niet aan stoort, dus voor de liefhebbers van dit soort feelgood met een grote portie drama zeg ik: een aanrader!

De auteur

Sofia Lundberg (1974) is journalist en redacteur. Het rode adresboek begon als blog en werd zo succesvol dat ze besloot het te bewerken tot een roman. Ze woont met haar zoon in Stockholm.

Titel: Het rode adresboek

Auteur: Sofia Lundberg

Uitgeverij Ambo | Anthos

Vertaling: Marika Otte

ISBN: 9789026341656

Genre: fictie

Pag.: 319

Verschenen: deze editie 2018

Verschenen oorspronkelijk: 2017