Josee Selbach-Mijn eiland in de Nijl

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij Nobelman

Contrasten en harmonie, geen paradox

Zowel de omslag als de titel nodigen de lezer uit om het boek op te pakken. Net als het fotokatern binnenin is ook de omslagfoto in zwart-wit of is het sepia? In elk geval geeft het de sfeer weer van vroeger, van ontdekkingsreizen, van een donkere jonge man die twee blanke dames met hoedjes per zeilschip vervoert over het water. Het zal de Nijl zijn, de rivier die zo’n belangrijke plaats heeft gekregen in het boek. De verwachtingen zijn hooggespannen, wat is het verhaal van Josee Selbach? Het voorwoord van Anton Brand is meer dan een introductie, met vlotte pen brengt hij mij in elk geval in de juiste sfeer om verder te lezen!

De auteur vertelt haar levensverhaal openhartig. Van tijd tot tijd zakelijk, realistisch, af en toe uiterst poëtisch, afhankelijk van het onderwerp. Haar leven begint natuurlijk niet bij de ontmoeting van haar geliefde Abdallah. Zij heeft al één en ander meegemaakt en hoe vaak komt het niet voor dat juist het verleden een mens rijp maakt voor verandering? In het geval van Josee is die verandering een enorme koerswending. Een verliefdheid, een liefde voor  iemand met een totaal andere cultuur vergt het uiterste van de mens om, zonder zichzelf kwijt te raken, deze liefde om te zetten naar een schokbestendige relatie. Die volharding is duidelijk terug te zien bij de auteur, mijn bewondering voor haar plooibaarheid is groot.

Maar nu even terug naar die Nubische zeiler, Abdallah, wat klinkt dit exotisch, donker, Afrikaans!

Door het boek heen wordt de lezer getrakteerd op stukjes informatie over het land, de Nijl, tempels als Abu Simbel, de Aswandam... Het wordt allemaal min of meer terzijde benoemd en nodigt uit tot even wat meer opzoeken over het volk de Nubiërs. Duidelijk is wel dat zonder de Nijl er geen voedsel verbouwd kan worden en dat de Nijl, doet ook denken aan de Bijbelverhalen, als levensader van een enorm gebied beschouwd kan worden.

Ook de geliefde van Josee leeft ervan. Met een zeilboot kun je toeristen vervoeren en dat zorgt voor geregelde inkomsten die vaak verder reiken dan alleen de zeiler, de directe familie profiteert mee. En dat de familie een belangrijke rol speelt wordt duidelijk wanneer je de verhalen leest over het leven in Egypte.

Interessant om iets weten over de voorgeschiedenis van de schrijfster. Zij begon in de gezondheidszorg, maakte een aantal jaren later een carrièreswitch en ging werken in het Groninger Museum. Haar liefde voor de kunst is terug te vinden in dit boek. In hoofdstuk Egypte beschrijft ze een reis langs de bekende toeristische trekpleisters. Dit is een mooi en informatief stukje over farao’s, graven en goden.

Koningen en koninginnen van Egypte lagen hier te midden van hun schatten. De graven zijn nu leeg, maar de reliëfs en schilderingen getuigen van de vroegere bewoners. Het boeiendste verhaal gaat over het graf van Toetankhamon. Howard Carter ontdekte het in 1922. Het is een nagenoeg ongeschonden graf. De voorwerpen behoren tot de grootste kunstschatten ter wereld en zijn te zien in het Egyptisch Museum in Caïro.(pag.162)

Toetanchamon *

Opvallend is het consequente gebruik van de tegenwoordige tijd, ook van gebeurtenissen die zich afspelen in het verleden. Er is gekozen voor afgebakende hoofdstukken en dat leidde in elk geval tot één passage die een beetje onwerkelijk overkwam, dat was toen haar vader op een bepaald moment stierf - een prachtig stuk waar ik straks graag even op terugkom – in een later hoofdstuk zit hij in een verpleeghuis. Dit is waarschijnlijk zo gekomen door de onderwerpen af te bakenen,dat is helemaal niet zo erg, maar je leeft mee en de vader was toch al dood?

Ziekte en dood zijn motieven in dit boek, Abdallah kampt met levercirrose en krijgt daardoor maagbloedingen. Stel je maar eens voor hoe dat moet zijn wanneer je in niet westers ziekenhuis terecht komt. Door de medische achtergrond van Josee krijgt de lezer een mooi inkijkje in de medische gang van zaken daar en de verhalen die zij optekent gun je niemand. En toch is dat wel de werkelijkheid, wanneer je geld hebt kun je naar een privékliniek en word je goed behandeld, daar is je overlevingskans groter.

Dat is één kant van de zaak, de andere kant is dat de betrokkenheid van de familie in Egypte veel groter is dan bijvoorbeeld bij ons in Nederland. Dit is echt een enorm cultuurverschil.

Een van de passages die mij raakte staat in hoofdstuk Kunst, leven en dood. Hierin wordt verteld dat de gezondheid van Josee’s vader sterk achteruit gaat, maar niet zo kritiek dat ze direct moet komen. En dan droomt ze

[...]van het beroemde schilderij The Lady of Shallot van Waterhouse, met daarbij de zwaaiende hand van mijn vader. Het kunstwerk vertelt het verhaal van Shallot op weg naar het hiernamaals. Bij het wakker worden realiseer ik me dat mijn vader moet zijn overleden en bel direct het verpleeghuis. […] (pag.147)

Kijkend naar het schilderij valt me het verband op tussen de boot en het water zoals afgebeeld en de zeilboot op de Nijl van Abdallah. Zo mooi, water waarop je je kunt verplaatsen per boot, maar ook als symbool van alles wat stroomt.

John William Waterhouse's The Lady of Shalott, 1888 (Tate Britain, London)

Concluderend is dit een boek om in één keer uit te lezen en daarna nog eens terug te gaan langs de hoofdstukken. Duidelijk is geworden dat het echt niet allemaal van een leien dakje gegaan is, ook de nadelen worden expliciet genoemd. Communicatie is er één van, want internet was nog niet vanzelfsprekend voor iedereen. Afstand is een probleem, ik (tvl) dacht ook nog even aan de actuele discussie over de vervuiling van het vliegen. Bureaucratie en willekeur bedreigen Abdalla’s mooie bebouwing op het idyllische eiland. Deze, de al genoemde ziekte en niet te vergeten de Islam zijn maar enkele voorbeelden van obstakels. Maar daartegenover staat de liefde, de intens mooie sterrenhemel waaronder je kunt dromen, het heerlijke eten en het rijke gevoel dat je mag en kunt genieten van twee culturen. 

De auteur

Josee Selbach begon haar loopbaan als verpleegkundige. Na de scheiding van haar eerste man bleef ze in Groningen wonen. Ze werd hoofd communicatie, public relations en marketing van het nieuwe Groninger Museum. Na haar carrière bij het museum ging ze in Egypte wonen bij haar man, Abdallah. Daar woont ze op ‘hun eigen’ eiland in de Nijl. In haar boek Mijn eiland in de Nijl vertelt ze enthousiast over de grote tentoonstellingen die ze begeleidde en over haar ontmoetingen met wereldsterren als Bono en Joan Collins en wereldleiders als Michail Gorbatsjov, én natuurlijk over het heel andere leven dat ze nu leidt in het zuiden van Egypte. ​  

http://www.nobelman.nl/josee-selbach#

Titel: Mijn eiland in de Nijl

Auteur: Josee Selbach

Uitgever: Uitgeverij Nobelman

ISBN: 9789491737381

Genre: literaire non-fictie

Pag.: 176

Verschenen: november 2018

*Door Jon Bodsworth - http://www.egyptarchive.co.uk/html/cairo_museum_54.html, Copyrighted free use, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1843275 

Toetanchamon of Toetankhamon, ik heb de spelling gebruikt zoals in het boek staat.