Marieke Lucas Rijneveld - De avond is ongemak

Uitgeverij AtlasContact

                     'Ik moest eerst een hele poos bijkomen nadat ik dit boek gelezen had.'

Je blijft lezen, wat een boek!

Medelijden

Wat een pijn, wat een verdriet en wat een eenzaamheid heeft Marieke Lucas Rijneveld hier onder woorden gebracht! Haarscherp tekent ze met een poëtisch woordgebruik de pijn wanneer het 'niet zo mooi was'. Hoe een gezin ten onder kan gaan door de dood van een zoon en broer. Het is eigenlijk te ziek voor woorden, maar deze beschrijving is zo mooi dat je blijft lezen, al krimpt je hart ineen van afschuw en medelijden met Jas, haar ouders en haar broer en zusje.

Jas

Jas, haar echte naam komen we niet te weten, trekt haar jas niet meer uit na het moment dat haar broer Matthies verdronk in een wak tijdens een schaatstocht over het meer. Hij ging ‘naar de overkant’ en zij mocht niet mee, omdat ze te klein was. Het is haar schuld dat hij nu dood is. Zij heeft aan God gevraagd of Hij alstublieft haar broer Matthies wilde nemen in plaats van haar konijn Dieuwertje. Ze dacht dat die op het menu zou staan voor het kerstdiner. En nu is ze bang voor alles. Daarom blijft ze in haar jas, uit angst dat haar iets ergs overkomt. Ze houdt ook haar poep op, want er mag niets uit haar weg. 
Haar oudere broer Obbe en zij voeren gruwelijke experimenten uit op dieren, om de dood van Matthies te kunnen begrijpen, al weten ze niet hoe.

Verwaarloosd

Hun ouders kunnen niet omgaan met de dood van Matthies en er mag niet over hem gepraat worden. De vader dreigt iedere keer weg te lopen, moeder hongert zichzelf uit en Jas is bang dat ze zichzelf iets aandoet. De kinderen worden niet gezien en niet getroost in hun verdriet. Jas hunkert ernaar om door haar moeder aangeraakt te worden, maar dat gebeurt niet. Ook de seksuele ontwikkeling van de kinderen raakt verstoord:

'Vader en moeder zien onze tics niet. Ze hebben niet door dat hoe minder regels er zijn, hoe meer we deze zelf gaan verzinnen. Obbe vond daarom dat we bij elkaar moesten komen en na de kerkdienst zijn we naar zijn slaapkamer gegaan.'

Het laat zich raden dat er ook op dat gebied één en ander scheefgroeit.

Het Plan

Als er dan ook nog een Mond-en-Klauwzeer crisis uitbreekt en alle koeien op hun boerderij geruimd moeten worden, is het drama compleet. Jas en haar zusje Hanna bedenken een Plan; er moet iemand komen om hen te redden. Misschien Boudewijn de Groot, die zulke gevoelige liedjes over de liefde zingt. Of de veearts, de enige die zich een beetje om Jas lijkt te bekommeren, al lijkt het erop dat zijn motieven niet helemaal zuiver zijn naarmate ze opgroeit.

Padden en God

Jas heeft twee padden in een emmer op haar kamer verstopt. Die probeert ze voortdurend te laten paren, want als ze dat gaan doen komt alles weer in orde en zullen haar ouders ook weer gaan paren.

Ze praat tegen hen:

'Kijk, ik weet niet wat liefde is, maar wel dat je er hoog door kunt springen, dat je er meer baantjes door kunt zwemmen, dat het je zichtbaar maakt. (…) Eerlijk gezegd, zeer gewaardeerde padden, denk ik dat we ons ingegraven hebben, ook al is het zomer. We zitten diep in de modder en niemand die ons er nog uithaalt. Hebben jullie eigenlijk een God? Een God die vergeeft of een God die onthoudt? Ik weet niet meer wat voor God wij hebben. Misschien is Hij op vakantie of heeft Hij zich ook ingegraven. In ieder geval is Hij minder op de zaak.'

Ook twijfelt ze er steeds meer aan of ze God wel lief genoeg vindt om met Hem af te spreken.
Zo ben ik erachter gekomen dat je op twee manieren het geloof kwijt kunt raken: sommige mensen verliezen God als ze zichzelf vinden, sommige mensen verliezen God als ze zichzelf verliezen.
Jas worstelt met zichzelf, met haar lichaam, haar seksualiteit, met God en met het leven. Ze probeert wanhopig oplossingen te bedenken om grip te houden op alles wat er gebeurt. Het is maar de vraag of ze daarin slaagt.

Wat ik ervan vond

Het boek zit vol metaforen en woordspelingen, af en toe iets te veel naar mijn mening, er mag ook best eens iets 'gewoon' verteld worden. 
Om alles te kunnen bevatten moet je het nog minstens één keer herlezen. Maar het verhaal is zo rauw en hartverscheurend! Je hoopt de hele tijd dat iemand oog heeft voor die arme verwaarloosde kinderen. Dat je de bladzijde omslaat en dat er dan iemand komt om hen te redden. Waarom komt de juf niet in actie, de dominee, de veearts? Aan het eind blijf je verpletterd achter.

Wat een boek!

Auteur 

Marieke Lucas Rijneveld (Nieuwendijk, 20 april 1991) is een Nederlandse schrijver en dichter.

Rijneveld studeerde een jaar Nederlands aan de docentenopleiding in Utrecht en aan de Schrijversvakschool in Amsterdam. Haar werk werd gepubliceerd in onder andere de VPRO Gids, Het liegend konijn en Hollands Maandblad.

Ze won de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs 2014/2015 en het C.C.S. Crone-stipendium 2015. In juni 2015 verscheen haar dichtdebuut Kalfsvlies bij Atlas Contact. Door de Volkskrant werd ze uitgeroepen tot literair talent van 2016. Ze won met haar bundel de C. Buddingh'-prijs 2016 voor het beste poëziedebuut van het jaar.
Naast het schrijven werkt Rijneveld twee dagen in de week op een melkveebedrijf. 

 

Auteur: Marieke Lucas Rijneveld
Uitgever: Atlas Contact
ISBN: 9789025444112
Aantal pagina's: 271
Genre: Fictie
Verschenen: januari 2018