Lisa Bjurwald - Tot as

Met dank aan Uitgeverij Karakter

'.....want degene met de mooiste droom,

en met de zachtste, wreedste en wildste blik,

wordt ter aarde geworpen en bezoedeld met stof.'

Het moeten sterren zijn geweest - Gustaf Fröding

Een familiegeheim en verkoolde lichamen

Nigeria

Isohe, een jonge moeder, krijgt van haar vriendin te horen dat het 'zover is', maar Isohe twijfelt. Ze wil haar dochtertje niet alleen laten, hoewel ze weet dat haar man snel thuis zal zijn. Ze heeft te weinig tijd gehad om zich voor te bereiden, maar ze besluit toch om vrijwillig mee te gaan. Ze heeft haar keuze maanden geleden al gemaakt en het is een eer dat Ze haar vragen. Ook haar zus is met Hen meegegaan.

Vlakbij Karstad

'De politieman deed een stap dichterbij naar de verkoolde klomp toe en voelde een golf van misselijkheid door hem heen gaan. Zijn meer ervaren collega's die op de vindplaats rondstapten beweerden dat het een lichaam was. Of tenminste, dat het dat ooit was geweest. Zelfs had hij het verwrongen voorwerp  eerst voor een tak aangezien. [.....] De gekromde vogelklauw die zich naar de hemel strekte als in een laatste wanhopig gebaar moest een hand zijn geweest. De borstkas leek opengebroken. En waarom zaten er gapende gaten in de oogkassen?'

Stockholm

Agente Rebecka Born heeft er lang op gewacht, maar is uiteindelijk toch gevraagd om toe te treden tot de elite-eenheden Sektionen för Särskilda Hot (SSH), de Dienst zonder dreiging.

Op het werk krijgt ze van Commissaris Lennart Fleming te horen dat het al de tweede keer is dat er een lichaam is gevonden, onder identieke omstandigheden. Toch heeft Fleming er geen behoefte aan dat de SSH zich gaat bemoeien met de zaak, omdat ze er officieel niet bij betrokken worden en dat de zaken beter niet naar buiten zouden moeten komen, om paniek in de hand te houden.

Rebecka besluit tóch om op onderzoek uit te gaan en vindt op de plaats delict een klein wit pakje. De inhoud blijkt te bestaan uit nagels, haar en bloed.

'Nu haar kans was gekomen, moest ze ervoor zorgen zich verre te houden van verleidingen, en mocht ze onder geen beding haar gedachten naar het verleden laten afdwalen.....'

Familielandgoed Ulfsby

Rebecka draagt een angst uit haar jeugd met zich mee, die zijn oorsprong vindt in de zomer dat ze zestien werd. Een druppend geluid is tegenwoordig al voldoende om haar angst weer te laten oplaaien. Ze had in de oude stal op het landgoed iets gezien en uit pure angst in haar broek geplast. Haar moeder werd kwaad en heeft altijd ontkent dat hetgeen Rebecka daar had gezien ook werkelijkheid was. Toen ze er jaren later nogmaals aan refereerde, zette haar moeder haar in de auto en bracht haar naar de Spoedeisende Psychiatrie.

Haar dwangmatige behoefte om haar zelfstandigheid te bewaken is het pantser wat ze zich heeft aangemeten om haar angsten te kunnen beheersen. Nog steeds weet ze zeker wat ze destijds heeft gezien.

Grimstad

De plek waar het tweede lichaam is gevonden ligt bij het dorp, waar het nationalisme hoogtij viert en....alle meisjes zwart lijken te zijn.

Rebecka weet dat er hier vroeger geofferd werd en de dreiging lijkt op de loer te liggen.

Na een gebroken en verwarrende nacht besluit Rebecka om er op uit te gaan. Omdat ze in de verte rook ziet, gaat ze poolshoogte nemen en komt uit bij Ulfsby. Ze is verbaasd dat het familiehuis tegenwoordig dienst blijkt te doen als asielzoekerscentrum. Daar ontdekt ze dat er brand is geweest in een aanbouw en dat een buitenechtelijke neef nu eigenaar is van het landgoed. Wanneer ze een verdacht persoon ziet rondlopen besluit ze haar mee te nemen voor een verhoor. Het meisje, dat zich Stella noemt, stort tijdens het verhoor echter in en wordt daarop snel naar het ziekenhuis gebracht.

Rebecka's chef Richtert is verbolgen over het feit dat het meisje is verhoord, zonder dat hij daarbij aanwezig was en haalt subiet de SSH van de zaak af. Rebecka trekt zich daar echter niets van aan en wil de omstandigheden uitzoeken. Daarom bezoekt ze Stella regelmatig in het ziekenhuis. Het lukt haar Stella's vertrouwen te winnen, waardoor ze Rebecka meer aanwijzingen weet te geven en haar de juiste kant op kan sturen.

Wat volgt is een zoektocht waarbij Rebecka op allerlei duistere en bevreemdende sporen stuit.

Hebben de vondst van het witte pakje, de zwarte meisjes, het asielzoekerscentrum en de vondst van de lichamen iets met elkaar gemeen? Hoe is Ulfsby hierbij betrokken? Waarom haalt Richtert de SSH van deze zaak af?

Conclusie

Dit verhaal heeft meerdere lagen en het vereist wel oplettendheid van de lezer om goed de draad van de plot te kunnen blijven volgen. Door middel van flashbacks worden er aanwijzingen gegeven van zaken die zich in het verleden hebben afgespeeld. De spanningsboog zakt regelmatig in, maar de nieuwsgierigheid wordt groot gehouden doordat er successievelijk iets wordt toegevoegd om het verhaal steeds meer sluitend te krijgen. De dreiging is voelbaar.

Zelf vind ik het wel wat gekunsteld overkomen, dat er veel factoren zijn die uit de familiesfeer gehaald worden. Het lijkt dan net iets té toevallig te zijn. Ik ben dan ook zeer benieuwd of deze auteur een tweede boek zal schrijven met dezelfde protagonist, want nog meer ellende kan er voor haar bijna niet meer bijgehaald worden. Desalniettemin is het een zeer knap geconstrueerd verhaal geworden, met voldoende verrassingsmomenten om snel door te willen lezen. Een veelbelovend debuut van een nieuwe Scandi-auteur.

De personage Rebecka wordt psychologisch heel goed uitgediept en gaandeweg wordt steeds duidelijker wat ze met zich meedraagt, hoe ze de cocon om zich heen heeft gecreëerd en wat de invloeden zijn op haar persoonlijke leven. 
De overige personages blijven wat aan de oppervlakte en dat is jammer genoeg wel een gemiste kans. Het zou het verhaal veel meer diepgang geven, wanneer de lezer zich ook in hen zou kunnen inleven.

Het nawoord is schokkend, omdat er wordt uitgelegd dat het weliswaar een fictief verhaal is, maar dat het wel degelijk is gebaseerd op de werkelijkheid, waar racisme en voodoo een rol in spelen.

Auteur

Lisa Bjurwald (1978) is een Zweedse schrijver en journalist. Ze heeft als hoofdredacteur gewerkt bij twee dagbladen en heeft zich beziggehouden met het maken van een reportage over de stijging van extreem-rechtse bewegingen. Ze is expert op het gebied van de bestrijding van vreemdelingenhaat.
Een van haar rapporten won in 2010 de prijs van de Europese parlementaire journalistiek.

Titel: Tot as

Auteur: Lisa Bjurwald

Vertaling: Neeltje Wiersma

Categorie: Literaire Thriller

Pagina's: 304

ISBN: 9789045214634

Uitgeverij Karakter

Verschenen: september 2017