Uitgeverij Orlando
Met geen pen te
beschrijven...
Rechtstreeks
aangesproken woorden door een meisje dat haar verhaal aan je kwijt
wil doet een serieus appel op het inlevingsvermogen. Met grote
overtuiging weet de auteur de lezer aan zich te binden door het meisje Rima taal en vooral beelden te geven waardoor meeleven
iets vanzelfsprekends wordt. De vertelster spreekt in springerige
associatieve beelden doordat elke herinnering een volgende oproept en
de angst iets belangrijks over te slaan groot is. Wel stelt ze de
lezer gerust dat ze op een later tijdstip terug zal
komen op losse draadjes. Bijna helemaal in de ik-vorm, zonder
dialogen, in naamloze hoofdstukken zullen alle brokstukjes die zij de
moeite waard vindt, toevertrouwd worden aan het papier.
Dit is een niet te
beschrijven indrukwekkend boek. Naast alle beelden die het westen
bereiken via televisie, interviews en getuigenverslagen is er nu ook
Al macha’a, [The one who walks (female)] (bron) de oorspronkelijke
Syrische titel, in het Nederlands vertaald als De blauwe pen. In deze
roman doet een meisje verslag van wat de oorlog voor haar betekent,
niet als een reportage, maar aan de hand van kleuren, beelden en
alles wat zintuiglijk verwoord kan worden. De Syrische titel verwijst
naar de drang van Rima om aldoor te lopen, eenmaal op weg weet ze
niet meer te stoppen, zodat haar moeder genoodzaakt is haar vast te
binden. Het touw is meteen een metafoor voor de gevangenschap in
ruimere zin, de beklemming van het niet weg kunnen en de angst steeds
verder in het nauw gedreven te worden wordt pijnlijk voelbaar door
het touw. Dat het ook lichamelijk pijn doet hoeft geen verdere
uitleg.
Denk niet dat dit
boek vol gruwelijke beelden staat, de kracht zit in het oproepen van
de harde, werkelijkheid door de manier waarop Rima haar verhaal aan
ons doorgeeft. Met haar enorme liefde voor kunst weet zij zich te
verplaatsen in een imaginaire wereld waarin ze kan verdwijnen. Een
van haar lievelingsboeken is De kleine prins van Antoine de
Saint-Exupéry. De planeten uit dat boek zijn ook haar planeten en
toevluchtsoorden.
‘De volgende dag installeerde ik me op een van mijn geheime planeten en deed ik, met mijn ogen dicht, mijn best om de laatste tekening van de kleine Prins voor me te zien, de tekening die de woestijn voorstelt. Daarop zie je een gele ster in de lucht, met daaronder een gebogen lijn die een halve cirkel snijdt, om een soort heuvel aan te geven. Het is de laatste tekening die in het boek staat, op het moment dat de prins verdwijnt.’
De oorlog in Syrië
vergt zware offers. Behalve huis en haard verdwijnen er ook
familieleden waardoor de kwetsbare Rima volledig overgeleverd is aan
de zorg van anderen. Subtiel vertelt ze over de veranderingen die
haar broer doormaakt, zowel zijn karakter als zijn uiterlijk zijn
niet meer zoals vroeger, dat verwart haar. Verwarrend zijn ook
voorgeschreven omgangsvormen tussen mannen en vrouwen. Tijdens
noodzakelijke medische zorg wordt Hassan, een vriend van Rima’s
broer, gesommeerd weg te gaan bij het meisje, gelukkig redt hij de
situatie door zich uit te geven voor haar broer.
De hoeveelheid
aspecten die de auteur aanreikt om het verhaal zo goed mogelijk te
over te brengen is groot. Maar door de losse manier van vertellen en
her en der een accent uit te lichten komt het tijdens het lezen niet
over als heel veel. Wel zie je het meisje veranderen gedurende het
verhaal; dan weer is ze een klein meisje dat leert lezen en letters
tekenen, vervolgens zien we haar als een jonge vrouw met erg grote
borsten om daarna weer terug te gaan naar haar jeugd waar ze onder
het bed een planeet met een tweede planeet bedacht heeft waarin ze
haar fantasieën uit kan leven. Lopen kan ze dus als de beste, maar
spreken doet ze niet. Haar tong weigert die prestatie te leveren. Het
enige wat ze doet is verzen uit de Koran reciteren op haar manier,
hoewel dat eigenlijk niet toegestaan is, de Koran mag geen melodie
hebben. Rima geeft de woorden diakritische* tekens zodat ze muziek
krijgen, haar eigen wereld, haar eigen overlevingsstrategie.
Het verdwijnen van
tijd hoort ook bij het proces van vervreemding, isolement. De
herinneringen zoals wij ze lezen zijn geschreven in een souterrain,
de plek waar alles samenkomt en waaruit ontsnapping alleen mogelijk
is wanneer je kunt putten uit je eigen verbeelding.
'De tijd leek op de periode die voor mijn geboorte was verstreken. Hij was niets, en nu is hij ook niets. Ik begrijp hem niet meer. Ik herken hem niet meer. En ik blijf op een vast punt hangen, zoals de wijzers van een klok die tegen de richting in draaien. De wereld lijkt nu op een reusachtige klok. Wanneer Hassan komt, zal ze veranderen in een massa takken gemengd met tere klokkenwijzers, daarna zal de warrige takkenbos opeens in het bos verdwijnen en wordt de wereld weer een reusachtige klok, die zal veranderen in wolken, een pad, een schuilplaats.'
Mochten er nog
twijfels zijn om het boek te lezen….niet aarzelen, maar ga lezen
over dit bijzondere meisje dat door de fenomenale schrijfstijl van de
auteur gestalte krijgt! De poëtische zinnen en de gretigheid waarmee
het meisje je haar wereld binnentrekt maken dit boek in één woord
hartverscheurend.
De auteur
Samar Yazbek (1970)
is geboren in Jableh, Syrië en studeerde literatuurwetenschap. Ze
ontving diverse onderscheidingen, waaronder de PEN Pinter Award en
Best Foreign Book Award. Haar werk is in meer dan 15 talen verschenen
en in 2018 stond Yazbek op de shortlist van de Prix Femina.
Titel: De blauwe pen
Auteur: Samar Yazbek
Uitgever: uitgeverij
Orlando
ISBN: 9789493081185
Vertaling: Martine
Woudt
Genre: fictie
Pag.: 254
Verschenen: december
2019
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.