Uitgeverij Jurgen Maas
Dief van de toekomst
Het decor van deze kleine roman
is de stad waar de auteur zijn jeugd heeft doorgebracht; al-Kahira, het
hedendaagse Cairo dat door een snelle expansie van het aantal inwoners, navenante
toename van het verkeer en de bouw van luxe villa's en beleggingspanden
onherroepelijk van karakter is veranderd.
'In de zwaar vergiftigde atmosfeer raasden auto's voorbij als stuurloze projectielen, zonder acht te slaan op de stoplichten, en veranderden zo voor de voetganger iedere wens om de straat over te steken in een zelfmoordpoging. Langs de door de reinigingsdienst verwaarloosde verkeerswegen spreidden gebouwen die gedoemd waren binnenkort in te storten (en waarvan de eigenaars al lang iedere bezitterstrots hadden laten varen) op de gammele balkons en terrassen de kleurige lompen van de armoede uit als overwinningsvlaggen.'
Te midden van deze chaos, waar
hoertjes lonken naar hun klanten, kinderen in hun blootje - op zoek naar
verkoeling - door het bedorven water uit gesprongen rioolbuizen banjeren en
armelui in lompen gehuld het straatbeeld vormen van het oude centrum, waar
menig gebouw op instorten staat door ondeugdelijke bouw, voltrekt zich een
gebeurtenis die aan zo'n vijftig mensen het leven kost.
Dit alles wordt
gadegeslagen door Oessama, een drieëntwintigjarige dromerige, flamboyante en in
eersteklas kleding gehulde zakkenroller. Door zijn extravagante en zwierige stijl
van kleden kan hij zich onopgemerkt bewegen tussen de rijkelui in de wijken die
bevolkt worden door notabelen. Zo heeft de ervaring hem geleerd. Hij ziet zijn
diefstallen als terugvordering van gewetenloze schurken die hun rijkdom
vergaren over de ruggen van minderbedeelden. 'Zijn beroepsethiek verbood hem om zijn beroep uit te oefenen onder de
armen'.
Hij besteelt de rijken met
een schoon geweten, omdat hij het geld weer spendeert in de winkels van de
armen, opdat deze niet aan een faillissement ten onder zullen gaan. Cossery
lijkt hier een beeld te scheppen van zichzelf. Ook hij kleedde zich het liefst
als een dandy en liep graag te lanterfanten door de stad of voegde zich in
koffiehuizen bij existentialisten en surrealisten.
Wanneer Oessama een
portefeuille rolt van de projectontwikkelaar Soelaiman, treft hij hierin een
brief aan, waarin hij leest dat deze verantwoordelijk wordt gehouden voor de
vijftig doden door het instorten van een gebouw met sociale huurwoningen. Het
epistel maakt de geadresseerde duidelijk dat hij niet meer hoeft te rekenen op
de steun van de briefschrijver, zijn partner in crime, wasgetekend de broer van
de minister van Openbare Werken.
'Hij herlas de brief een paar keer met een meedogenloze voldoening tot hij begreep dat hij een bom in handen had maar niet wist hoe hij die tot ontploffing kon brengen.'
Oessama gaat te rade bij Nimr,
zijn leermeester in het dievengilde. Tezamen dalen ze af naar een van de
dodensteden, waar Nimr's vriend uit zijn gevangenistijd - de intellectuele Karamalla
- zich heeft verschanst in een familiemausoleum en zich, vervuld van geluk, in
de nabijheid voelt van zijn overleden ouders.
Gedrieën beramen ze een
plan en er volgt een nachtelijke ontmoeting met Soelaiman, die door het drietal
stroop om de mond wordt gesmeerd. Maar de vastgoedman is er vanzelfsprekend op
gebrand om de belastende brief terug te krijgen.
Cossery's warmhartige stijl
is die van veel bijvoeglijke naamwoorden, bloemrijke beschrijvingen en met
humor doorspekte zinnen die wisselen van tongue-in-cheek
tot grimmig en spottend. De opzet van de roman is to-the-point en zonder oeverloze uitweidingen speelt hij het klaar
om de lezer voldoende stof te geven voor een compleet verhaal. Het resultaat is
een charmant, soms venijnig, maar zéér goed verhaal over de verdorvenheid van een corrupte
maatschappij, van de auteur met een 'gezonde
woede tegen de domheid van de wereld' en het leven zag als 'een rijke bron van verwondering en plezier'.
Zijn grootste (on)deugd
was genieten van het nietsdoen, echter niet te verwarren met luiheid, zo zei
hij zelf. Om een boek te voltooien had hij veel tijd nodig. Kieskeurig en
veeleisend als hij met betrekking tot zijn schrijfwerk was, schreef hij soms lange
tijd niet of slechts weinig, omdat hij lang zocht naar de juiste woorden en
inspiratie kreeg door wat hij zag en hoorde op straat. Veel tijd kon hij besteden
aan het observeren van de mens. De laatste zestig jaar van zijn leven bracht
hij door in een Parijse hotelkamer, waar hem alle huishoudelijke beslommeringen
uit handen werden genomen, precies zoals hij dat het liefste had.
Dat de eigenzinnige auteur
een bescheiden oeuvre bij elkaar schreef - een verhalenbundel en zeven romans -
verklaart de vertaler Mirjam de Veth in het informatieve nawoord, waarin
Cossery weer tot leven komt.
Voor hem was het zo klaar
als een klontje dat Grote dieven kleine
dieven zijn laatste werk was. Hij was klaar en besloot dit werk met één
woord; Einde.
Liefhebbers van Cossery´s
kleurrijke proza kunnen uitkijken naar een volgend vertaald werk van zijn pen.
Bij Jurgen Maas zal in mei 2020 De
luiaards in de vruchtbare vallei verschijnen. Evenals Grote dieven kleine dieven zal deze verschijnen in de nieuwe
aanbieding van Schwob.
Truusje
Vrolijkheid als
overleven
Door de lovende
beoordelingen in de Nederlandse pers werd mijn nieuwsgierigheid gewekt naar de
novelle Grote dieven kleine dieven
van de schrijver Albert Cossery. Ook omdat ik nog nooit een boek van een Egyptische
schrijver had gelezen. Ik ben blij dat ik deze keuze heb gemaakt.
Een klein
verhaal, humoristisch, verfijnd en onderhoudend met een tijdloos thema:
diefstal. Honderddertien pagina's smullen van werkelijk schitterende zinnen.
Verpakt in poëtische en bloemrijke taal worden veel zaken razendscherp uit de
doeken gedaan. Neem nu de beschrijving van de Notabelenclub in Caïro waar de
zakkenroller zit te wachten om toe te slaan:
´Al meerdere malen was dit hol van de handelsaristocratie voor de jongeman een bron geweest van lucratieve individuele terugvorderingen.´
Of de beschrijving van een
mausoleum waar één van de hoofdpersonen noodgedwongen in woont:
´[...] en hij was de architect dankbaar die dit grafmonument had ontworpen met de benepen fantasie van een politieambtenaar.´
Nog zo'n pareltje: ´Waar een oud gebouw stond dat nog enkele sporen bezat van zijn luisterrijke architectuur, zoals een door de jaren getekende courtisane bij wie ondanks de rimpels nog de povere resten van haar vervlogen schoonheid zichtbaar waren.´
Of: ´De domheid van zo nabij mee te maken is een wonderbare verrijking voor de geest.´
Ik kan wel eindeloos
doorgaan. Deze zinnen toveren steevast een glimlach op mijn gezicht. Wat
mij in dit boek ook heeft bekoord is de samensmelting van de Franse en
Egyptische wereld. In één pennenstreek worden personen tot leven gebracht
terwijl de dialogen, geheel volgens cultuur, nooit uitgesproken en direct worden.
Eerbied en respect naar de naasten tegenover verachting naar de corrupte machthebbers.
De kleine dief, Oessama,
de hoofdpersoon van het verhaal ziet zichzelf niet als crimineel, neen, hij is
er zelfs trots op dat hij zo goed is geworden, mede dankzij zijn eigen tactiek.
Hij is dan wel het mannetje maar heeft toch wel een hart van goud. Daar komt de
lezer achter door zijn gesprek met het jonge hoertje Safiera. Verder komen er
maar drie anderen in beeld; zijn goedlachse leermeester Nimr, de journalist
Karamalla, een Edward Snowden avant la lettre en Atif Soelaiman, de grote dief.
Juist deze combinatie van persoonlijkheden, de eerste drie die alleen maar
plezier hebben in het tarten van de corruptie en de elite tegenover de
nietsontziende aannemer Soelaiman.
Het nawoord van de
vertaalster Mirjam de Veth, over het leven van de schrijver, is erg
verhelderend. Hieruit blijkt dat de prachtige zinnen in dit boek zijn ontstaan
door noeste en langdurige arbeid. Dat dit werk van 'de Voltaire van de Nijl'
door de Nederlandse vertaling niet aan kracht heeft ingeboet moet wel door de
geweldige vertaling komen. Hiervoor verdient Mirjam de Veth zonder meer lof.
Dit verhaal heeft recht op veel lezers. Ik kan het in ieder geval iedereen
aanraden.
Philipp van Ekeren
Titel: Grote dieven kleine
dieven
Auteur: Albert Cossery
Oosrpronkelijke titel: Les
Couleurs de l'infamie
Vertaling: Mirjam de Veth
Pagina´s: 122
ISBN: 9789491921650
Uitgeverij Jurgen Maas
Verschenen: mei 2019
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.