Maria Boonzaaijer - Het litteken van Vossensteyn

Recensie door Truusje

Uitgeverij Aspekt

Want er is niemand zonder afgrond in zijn ziel.

- Stefan Anders: 'Voorbij het eerste treffen.'

Deur naar het verleden

Constance Croon, een jonge auteur, bereikt het bericht van haar tante Veronika dat haar oma binnenkort zal sterven en naar haar heeft gevraagd. De gang om naar Vossensteyn - het Twentse zomerverblijf van de familie - te gaan ligt als een zware steen op haar maag. Haar flegmatische en zwijgzame oma heeft zich nog nooit met haar persoonlijk bemoeid, dus weet Constance niet wat haar te wachten staat. Haar allergrootste zorg is dat ze daar niet oog in oog wil komen te staan met haar moeder, broer en zussen. Een aantal jaar geleden heeft ze het contact met hen verbroken, omdat ze het niet meer aan kon door hen als het zwarte schaap van de familie te worden behandeld. Zij was het lelijke eendje, onhandelbaar en stijfkoppig, althans in de ogen van haar opportunistische moeder, die haar er zo regelmatig mee om de oren sloeg dat ze er zelf ook in ging geloven. Maar toen ze tot overmaat van ramp werd beschuldigd de veroorzaker van een ongeval te zijn, besloot ze voor zichzelf dat ze, net als tante Veronika, een adoptiekind zou kunnen zijn.

"Soms dacht ze: het is maar goed dat ik geen kinderen heb. Ze zou bang zijn voor hun afhankelijkheid, hun hulpeloosheid. Ze zou van haar kinderen eisen dat ook zij flink waren. Ze wist dat het een wanhoopspoging was om van haar eigen moeder los te komen; dat had een therapeut haar ooit duidelijk gemaakt. Ze kon er beter aan doen haar moeder te vergeven. Vergeven? Dat woord alleen al deed voor haar geestesoog een muur oprijzen, dik en hoog, onneembaar. Onmogelijk daar overheen te klimmen. Ondenkbaar."

Wanneer ze de volgende morgen naar de slaapkamer van haar oma gaat, is ze verrast te horen dat zij een boek van haar heeft gelezen en er haar bewondering over uitspreekt. Constance krijgt de opdracht om het dagboek van oma te lezen, er een boek van te schrijven en het te publiceren. Ze overhandigt haar kleindochter een sleutel. "Ik wil niet dat je moeder na mijn dood dat schrift vindt." Het verzoek klinkt haar tamelijk directief in de oren en in eerste instantie ziet ze er dan ook geen fiducie in, maar desalniettemin besluit ze het dagboek een kans te geven. Al snel zit ze midden in de oorlogsbelevenissen van de jonge Claartje, die een aparte verhaallijn vormen in het boek.

Op diepmenselijke wijze geeft Boonzaaijer weer hoe verwoestend de impact kan zijn van een verstoorde familierelatie, hoe diepe wonden geslagen worden en hoe vooringenomen men soms is bij de kennismaking met een familielid dat vroeger node in beeld was.

Het onvermijdelijke gebeurt; de moeder, broer en zussen van Constance arriveren een aantal dagen later ook op het landgoed en de chaos lijkt compleet. Als een olievlek waaieren de familieleden uit over Vossensteyn en Constance is dolblij dat ze zich eerder al heeft verschanst op haar oude slaapkamer op zolder. De nieuwkomers steken het niet onder stoelen of banken dat ze hopen dat oma snel zal overlijden, zodat de erfenis verdeeld kan worden en moeder het huis kan betrekken.

Als de personages niet zo levensecht waren neergezet, lijken de verwikkelingen vanaf dat moment wat kolderiek te worden; alsof er een klucht wordt opgevoerd op een klein toneel. De overige personages zijn ware archetypen die in hun eigen waarheid verzand zijn geraakt. Ze kunnen zich niet ontworstelen aan hun leugens uit angst voor gezichtsverlies. Moeder is de egocentrische, zelfingenomen, hypochondrische dramaqueen, die haar andere drie kinderen om haar vinger windt en voedt met allesoverheersende vijandigheid.

"Jij weet hoe ik over deze zaak denk. Hoe ik al die jaren geleden heb onder de breuk met mijn bloedeigen dochter.' [...]  Ze was steeds harder gaan praten en nu sloeg haar stem over: 'Er bestaat geen Constance Croon!' 'Stil eens even,' onderbrak oma haar dochter. 'Wou jij je hele verdere leven blijven doen alsof je geen jongste dochter had?' [...] 'Schaam je,’ zei oma. ‘Je zou trots moeten zijn op zo’n dochter.' 'Ze is mijn dochter niet meer."

Lange tijd weet Constance zich in het huis ongezien te wanen, totdat haar meedogenloze oudste zus een onvergeeflijke fout maakt. Constance's kansen lijken te keren, wanneer haar oma en tienernichtje haar wél op waarde weten te schatten en voor haar in de bres springen. Uit onverwachte hoek komt er uiteindelijk een verklaring dat het ongeval, waarvan Constance als veroorzaker werd aangewezen, tóch heel anders is verlopen.

Het centrale thema van dit boek kan omschreven worden als 'schuld en boete'. De zoektocht naar een eigen identiteit. Dit is heel invoelbaar op meerdere vlakken uitgewerkt en is een gevecht over verschillende facetten van drie generaties. Ook schaamte en spijt zijn thema's en daaromtrent komen heel wat verrassingen boven tafel. 

De titel van het boek is treffend gekozen, want het 'litteken' komt op diverse manieren terug in deze voortreffelijk geschreven psychologische roman.

Het litteken van Vossensteyn toont een beklemmend web van familiegeheimen, diepgewortelde haat, bekentenissen en schaamte. Boonzaaijer neemt de lezer mee naar een ingenieuze en krachtige apotheose.

Auteur

Maria Boonzaaijer (Amsterdam) is docent drama, stemcoach en chansonnière, en heeft ruim dertig jaar als actrice en regisseur gewerkt. Zij doceerde drama en Spaans. Haar eerste roman 'Papa Tango' schreef ze tijdens een zeilreis rond de wereld.

-Papa Tango (2009),

-Het vreemde meisje (2013)

-Joodse buren (2015)

-Hunkering (2018)

Titel: Het litteken van Vossensteijn

Auteur: Maria Boonzaaijer

Pagina's: 324

ISBN: 9789463387392

Uitgeverij Aspekt

Verschenen:november 2019