Juli Zeh – Nieuwjaar

Recensie door Tea van Lierop
Uitgeverij Ambo | Anthos

Messcherpe reconstructie van een verborgen verleden

Bijschrift toevoegen

Een modelgezinnetje lijkt het, een vader een moeder en twee jonge kinderen. Beiden dragen zij de zorg over de kinderen en het huishouden. Zij, Theresa draagt iets meer bij aan het inkomen, haar man Henning voegt zich moeilijk in zijn fiftyfifty-rol. Er is iets waardoor hij last heeft van ‘HET’ dat hem regelmatig aanvalt, medische onderzoeken lijken echter niets verontrustends aan te tonen. Henning boekt – achter de rug van Theresa om – een vakantie naar Lanzarote. Daar gaat hij de strijd aan met zijn demonen die hem al vele jaren kwellen. De openingspassage:

‘Zijn benen doen pijn. Aan de achterkant, waar de spieren zich bevinden waar je zelden een beroep op doet en waarvan hij niet meer weet hoe ze heten. Met iedere keer dat hij trapt stoten zijn tenen tegen de voering van zijn sportschoenen, die voor hardlopen en niet voor fietsen zijn gemaakt. Zijn goedkope fietsbroek beschermt niet genoeg tegen het schuren, Henning heeft geen water bij zich en zijn fiets is veel te zwaar.’

Henning heeft het moeilijk en wil iets aan zijn conditie doen, hij huurt een fiets en gaat totaal onvoorbereid de strijd aan met een berg. Het is erg warm op de eerste dag van het nieuwe jaar, het oudejaarsfeest is achter de rug, zijn levendige knappe vrouw had het prima naar haar zin op de dansvloer met een Fransman. Hij hield zich bezig met de kleintjes. De fietstocht kan gezien worden als metafoor voor zijn demonen, hoe dichter hij bij de top komt hoe zwaarder het wordt. Pijn overal, dorst en honger kwellen hem, maar hij moet door. Eenmaal aangekomen in het dorp blijkt het nog niet zijn eindbestemming te zijn, daarvoor moet hij nog een stukje verder en daar ontmoet hij een vriendelijke vrouw die hem laaft.

Terwijl Henning zijn monsterrit op de fiets maakt komen herinneringen los die vertellen over zijn verleden, zijn huwelijk, zijn kinderen en vooral zijn rol hierin. Voortdurend is er de twijfel of hij wel capabel is om de liefhebbende echtgenoot te zijn en de zorgzame vader die echt van zijn kinderen houdt. Het perspectief is vanuit Henning bekeken, als een onzekere, kwetsbare man wekt hij sympathie op. De zelfkwelling die gepaard gaat met de monsterlijke fietstocht past bij de doorzetter die hij zo graag wil zijn. Voortdurend vergelijkt hij zijn rol met die van Theresa, zij doet alle moeite om het gezellig te maken met de kinderen. Het hele eiland struint ze af om een kerstboompje voor de kinderen te zoeken en te vinden. Uiteindelijk komt ze terug met een onooglijk ding vol kitscherige versiering, maar het is bedoeld als herinnering voor de kinderen, ze vinden het kunstboompje met versierinkjes geweldig!

Door de lichamelijke uitputting kan het zijn dat hij zich dingen inbeeldt, is het de hitte die hem beelden van herinnering, herkenning bezorgt? Tussen waarheid en fictie belandt hij in een fase van een droom, wel een droom die echt lijkt met zintuigen die op volle toeren werken. De aard van de droom kan niet verteld worden hier, maar heeft alles met het verleden te maken.

Lanzarote is een vulkanisch eiland. De gedetailleerde beschrijvingen van de natuur dragen bij aan de sfeer van het boek. Bloemen, geuren, het bijzondere gesteente en de ruigte omringen de getergde Henning, waardoor hij extra weerloos lijkt. Waarom kan hij niet gewoon blij zijn met alles wat hij heeft? Voor het antwoord moet hij nog wat geduld hebben en zijn beproevingen doorstaan. 

In de droom, het visioen, de herbeleving lopen heden en verleden door elkaar heen. Aan het einde van het boek worden verbanden zichtbaar en zie je ook dat de auteur motieven heeft gebruikt om het verhaal te versterken.

Met zijn zus Luna heeft Henning een speciale band, zij krijgt een bijzondere plek in het boek. De auteur kan zich zeer goed inleven in volwassenen, maar minstens zo goed in jonge kinderen.

‘Mama heeft hun over de vogels verteld, het doet haar plezier als de kinderen zich daarvoor interesseren. Maar wat heeft hij aan zijn kennis van vogels? Helemaal niets. Overbodig is die, nutteloos. Sowieso wordt alles alleen maar erger als je dingen weet.’

Juli Zeh heeft een briljant inlevingsvermogen, het hoofdpersonage moet eerst door een hel om verlost te worden van zijn demonen. Door de pakkende schrijfwijze en trefzekere karakterbeschrijvingen is deze roman niet alleen spannend, maar raakt je regelrecht in de ziel.

De auteur

Juli Zeh (1974) debuteerde in 2001met Adelaars en engelen. Met Speeldrift (2006) brak ze door bij het grote publiek. Daarna volgden diverse romans. In 2016 verscheen Ons soort mensen, dat genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. Juli Zeh ontving voor haar werk een groot aantal prijzen, waaronder de Duitse Boekenprijs, de Friedrich Hölderlingaanmoedigingsprijs, de Per Olov Enquistprijs, de Ernst Thollerprijs en de Thomas Mannprijs. Ze wordt alom beschouwd als een van de belangrijkste hedendaagse Duitse schrijvers. (website Ambo | Anthos)

Titel: Nieuwjaar

Auteur: Juli Zeh

Uitgever: Uitgeverij Ambo | Anthos

Vertaling: Annemarie Vlaming

ISBN: 9789026346415

Pag.: 171

Genre: fictie

Verschenen: 2019