Raynor Winn - Het zoutpad

Recensie door Marjon Nooij

Uitgeverij Balans

      

Overleven in je eigen microkosmos

Dit is het onthutsende verhaal van Raynor en Moth Winn, die over oude wegen naar een nieuw begin zijn gelopen. Ongelooflijk dapper weten ze zich te handhaven, zonder dak boven hun hoofd en met een wekelijkse uitkering van maar £48. Met veel doorzettingsvermogen weten ze zich er doorheen te slaan en schrijft Raynor dit boek. Ondanks hun verliezen en verdriet, lukt het ze om toch hun positiviteit en humor te herwinnen en te bewaren.

Tweeëndertig zijn ze samen wanneer ze hun boerderij verliezen, die ze eigenhandig, met bloed, zweet en tranen, van een vervallen ruïne tot een schitterend domein hebben gerenoveerd. Twintig jaar was het hun veilige haven, gelegen in Wales, aan de voet van de bergen. Samen met de kinderen hadden ze het er goed. Het realiseren van een B&B gaf hun de mogelijkheid om veel samen te zijn, omdat ze daar een goed inkomen uit konden halen.

           

Wanneer Moth van een jeugdvriend de mogelijkheid krijgt om te investeren in een bedrijf dat helaas uiteindelijk failliet gaat met achterlating van aanzienlijke openstaande schulden, volgt er een langslepende rechtszaak waar ze al hun spaargeld in moeten stoppen.

Als Raynor uiteindelijk met de juiste bewijzen van hun onschuld op de proppen komt, krijgen ze nul op het rekest. Het is te laat, de zaak bijna beklonken. Beslaglegging op de boerderij volgt en van de ene op de andere dag zijn ze dakloos en zitten ze zonder inkomen.

Het boek 'Five hundred mile Walkies' brengt Raynor op het idee om het 'South West Coast Path' te gaan lopen. Een route van 1014 km langs de zuidkust van Engeland.

Haar grote zorg echter is haar man. Bij Moth is een ongeneeslijke ziekte gediagnosticeerd, die hem veel pijn oplevert. Ondanks het advies van de arts om het rustig aan te doen, vertrekken ze. Een rugzak met de belangrijkste dingen, een lichtgewicht tent en de kleding die ze dragen, is alles wat ze mee kunnen nemen, wanneer ze in augustus van start gaan. Het is nog hoogzomer.

'[...] nu waren we op drift geraakt en we hadden geen veilige haven om naar terug te keren, terwijl we op een vlot van wanhoop door de mist ronddreven, zonder te weten waar we aan de oever zouden komen en of er nog wel een oever was. [...] We zetten de rugzakken in het busje en reden naar het zuiden, weg van alles. Het was een droom. Niets was werkelijk. We reden weg van twintig jaar gezinsleven, werkleven, van alles wat we hadden bezeten, van onze verwachtingen en dromen, onze toekomst, ons verleden.'

De cijfers over dakloosheid in het Verenigd Koninkrijk liegen er niet om. Uit een onderzoek in 2013 is gebleken dat minstens 280.000 huishoudens (bijna) dakloos waren. Maar 52.000 daarvan werden erkend als wettelijk dakloos, alleen omdat ze niet terecht konden bij familie of vrienden. De overige 228.000 huishoudens kregen hulp vanuit het hulpverleningscircuit. Alleen al in Londen waren er dat jaar 6508 mensen die op straat sliepen.

Het is frappant dat er op twee manieren tegen Raynor en Moth wordt aangekeken tijdens hun voettocht. Wanneer ze vertellen dat ze hun huis hebben verkocht en daardoor aan deze tocht konden beginnen, krijgen ze te horen; 'Wat boffen jullie dat je daar tijd voor hebt', maar wanneer ze echter vertellen dat ze dakloos zijn, omdat ze hun huis zijn kwijtgeraakt slaat de stemming om. Men houdt het praatje kort en distantieert zich snel van 'het stelletje zwervers'.

Raynor beschrijft dat ze veel tijd heeft om na te denken, haar eerste gedachte is dat ze niet meer hoeven te werken, een bijkomend voordeel. Onderweg scharrelen ze hier en daar wat geld bij elkaar. Ze zijn als een kind zo blij wanneer ze wat ponden winnen in een popquiz, Moth declameert een stuk uit Beowulf en sprokkelt daarmee wat geld bij elkaar. Raynor maakt een keer van de drukte gebruik door haar snoepgoed niet af te rekenen. En elke dag weer lopen ze over het pad dat soms maar 30 cm breed is.

'Deze smalle strook was onze wereld geworden, met een kilometer land links en een natte oneindigheid rechts. [...] de beschaving bestaat alleen voor wie zich kan veroorloven erin te wonen, en verlatenheid en isolement kun je overal voelen als je geen dak boven je hoofd hebt en geen geld in je zak.'

 

Met humor, cynisme, een flinke dosis zelfspot en zelfs soms op een sardonisch manier, beschrijft Winn over ontmoetingen met andere backpackers onderweg en hoe primaire gevoelens zich kunnen uiten op het moment dat de waterfles leeg is en er niets voorhanden is, maar ook over blijdschap, de verrassing wanneer ze iemand tegenkomen die ze een bed aanbiedt voor de nacht, de mogelijkheid om te douchen en een maaltijd krijgen aangeboden. Onderweg maken ze zelfs een keer gebruik van de mogelijkheid om bij een gaarkeuken te eten, ruilen ze spullen in een kringloopwinkel en sneaken ze stiekem een camping op om zwart te kamperen en van de douche gebruik te kunnen maken. Uit de natuur eten brengt variatie in hun karige menu's.

 

'We waren over het randje van de hedendaagse beschaving gevallen in een toestand van alleen maar bestaan, overleven. [...] Dat gaf niet. Niets gaf meer. Moth vulde nog steeds de lucht naast me en we waren vrij, we haalden eruit wat erin zat.'

Blootgesteld aan de elementen, moe, hongerig, vuil en koud, maar vrij. Het is niet zomaar een boek, het is het aangrijpende verhaal van twee mensen die alles verloren, maar nooit de hoop op betere tijden.

De schrijfstijl in dit debuut is om van te snoepen, mooie zinnen en heel onverbloemd vertelt ze hun verhaal, hun avontuur. Grandioos weet ze de natuur en wetenswaardigheden over de streek te beschrijven op een manier dat je het gevoel hebt naast hen te lopen. Onderweg verandert de natuur van stugge begroeiing naar weelderige vegetatie richting het zuiden.

Het is mooi om te ervaren dat er meer berusting over het stel komt en dat er een verandering in denken komt. Ze worden sterker, kalmer en maken een ommezwaai door. Krachtiger en volhardend komen ze uit de strijd, door hun kracht om niet op te geven, om te ontdekken dat ze alleen materieel bezit waren kwijtgeraakt, maar niet hun liefde en hoop. En dat is een prachtige filosofische en inspirerende gedachte. Ik kan alleen maar grote bewondering hebben voor deze doorzetters die uiteindelijk wisten te overwinnen. Wat het boek zo fijn te lezen en oprecht maakt, is dat het geen grote klaagzang is over de negatieve kant van verlies, maar dat het getuigt van kracht en veerkracht.

Auteur

Ranor en Moth Winn wonen nu in Cornwall. Raynor is langeafstandswandelaar en schrijft over de natuur en wildkamperen.

Hoe snel de ziekte van Moth zich zal ontwikkelen weten ze niet. Wat ze wel weten is dat het een progressieve ziekte is, maar Moth gaat door. Hij krijgt fysiotherapie en wandelt nog veel met de hond om in conditie te blijven, maar hij is zich er wel van bewust dat zijn geheugen hem in de steek begint te laten en dat zijn voeten regelmatig gevoelloos zijn.

'Ik heb het gevoel dat ik constant train voor een Olympisch evenement waar ik nooit in zal meedoen.'

Het zoutpad staat op de shortlist van The 2018 Costa Book Award, 22 november 2018.

Titel: Het zoutpad (The salt path)

Auteur: Raynor Winn

Vertaling: Annemie de Vries

Pagina's: 320

ISBN: 97894600

Uitgeverij Balans

Verschenen: 02 januari 2019