Sara Novic - Wie het mooist valt

Recensie van Roosje 

Uitgeverij J.M. Meulenhoff 

  

Het verdriet van Kroatië 

Oorlog 

Ana Juric, 10 jaar, groeit op in Zagreb, nu de hoofdstad van Kroatië, toen nog een prachtige stad in Joegoslavië. De oorlog komt langzaam tot haar en haar familie en de kring van vrienden en bekenden. Met vriendje Luka verkent zij het leven. Haar baby-zusje Rahela is een zorgenkindje; het is duidelijk dat zij intensieve medische zorg nodig heeft. Haar ouders besluiten haar met een internationale organisatie naar Amerika te laten gaan om daar te genezen.

De oorlog met Servië neemt steeds ernstiger vorm aan: beschietingen, bomaanvallen; eten wordt schaars. 

Deel 1 eindigt op dramatische wijze. 

’Stel dat we bij een luchtaanval omkomen,’ zei hij (Luka) op een middag.  

‘Nou, tot nu toe hebben ze nog geen gebouwen opgeblazen,’ redeneerde ik (Ana). 

‘Maar stel dat het toch gebeurt en een van ons komt om.’ 

Op de een of andere manier was het vooruitzicht dat alleen hij dood zou gaan enger dan alles wat ik me tot dan toe had voorgesteld. Ik werd er nerveus van en ritste mijn jas open omdat het zweet me uitbrak. Ik werd zo zelden kwaad op hem dat het gevoel bijna niet herkende.’ (p. 27-28)

Verlangen 

Dan wisselt het perspectief: we zien Ana als jonge student van 20 jaar een getuigenis afleggen bij een afdeling van de VN. Zij woont met haar zusje bij stiefouders in Philadelphia en studeert in New York. Bij haar ontstaat een verlangen terug te gaan naar haar moederland om te genezen van haar ziekte, een posttraumatisch stresssyndroom.

‘Lezen was voor mij een van de weinige manieren waarop ik mezelf toestond in gedachten terug te keren naar het werelddeel en het land dat ik had verlaten. Hoewel ik de prof niets over mezelf verteld had, leek hij in de gaten te hebben dat ik me niet thuis voelde in de wereld en dus leende hij me boeken - van Kundera en Conrad en Levi en talloze andere ontheemden.’ (p. 117) 

Rookpluim 

Terug in de tijd dat Ana zich verborgen hield in het bos in een plaatsje waarvan zij de naam niet kent. Aanvankelijk kan zij niet meer spreken tot de noodzaak haar daartoe dwingt. 

‘Mijn ogen brandden. De zon stond aan de horizon en ik liep erheen. De weg splitste zich. De hoofdweg was breed en vlak, de kleinere weg was onverhard en daalde af naar het laagland. Een rookpluim kringelde omhoog vanuit het dal en wenkte me met een sliertige vinger naderbij. De hoofdweg zweeg.’ 
(p. 213) 

Spookachtig 

In het laatste deel reist zij met Luka door Kroatië op zoek naar de oude vrienden van haar ouders. De reis blijkt een pelgrimstocht. 

‘Het dorp was niet langer een dorp - alles wat het ooit tot iets had gemaakt dat die titel verdiende, inclusief bewoners, was al lang geleden verdwenen. Van de meeste gebouwen was alleen nog puin over, ingestorte stukken beton. De paar die nog overeind stonden waren des te spookachtiger. De ruiten waren weggeblazen, maar nergens waren platen voor getimmerd, zodat er lege holtes restten waar ooit ramen hadden gezeten.’ (p. 275) 

Conclusie 

Ik zit een klein beetje in mijn maag met dit boek. Ik vond met name het eerste deel zeer lezenswaard, maar dat komt misschien dat ik een zwak heb voor het type coming-of-age-boeken. De wereld door de ogen van een kind biedt een breder uitzicht, een minder vooropgezette visie op de wereld: het leven wordt ontdekt, en dat is woest aantrekkelijk. Ook het einde van deel 1 vond ik de moeite waard vanwege het shockeffect. 

De schrijfstijl van Novic is heel vlot en vakkundig, daar kan niets op aangemerkt worden. Ook de structuur van het boek in vier delen, die op- en neergaan door Ana’s geschiedenis, is aantrekkelijk.  

Ik denk dat het me allemaal iets te gladjes is, als roman, bedoel ik. Het boek is sowieso de moeite waard vanwege het heftige verhaal, dat inzicht geeft over de oorlog in voormalig Joegoslavië; het persoonlijke verslag van een kind en jonge vrouw is aanlokkelijk. Maar als roman is het me toch wat te zeer langs gebaande paden.  

Natuurlijk is dit boek voor een debuut zeer geslaagd en het zal zeker zijn weg vinden naar een groot lezerspubliek en misschien wordt er ook nog wel een film naar gemaakt. Voor mij iets te weinig verrassend en iets te tasty.


Auteur: Sara Nović 
Oorspronkelijke titel: Girl at war 
Vertaald door Maaike Bijnsdorp,  Lucie Schaap 
Categorie: Literaire roman
Pagina's: 304
ISBN: 9789029091886 
Uitgeverij J.M. Meulenhoff 
Verschenen: september 2017