Mannus van der Laan – De windvangers

Recensie door Tea van Lierop
Uitgeverij Nobelman

Kluchtige blik op politiek, milieuactivisme en menselijke lusten

Groningen, daar zou een deel van het boek zich af kunnen spelen. Alle tekenen wijzen erop, alleen de plaatsnamen zijn fictie, dus blijft het gissen waar de personages hun geheimen prijsgeven. De tegenstelling met het echte stadse leven is groot, daar moet je twee uur voor reizen en dat zal ergens in de Randstad zijn. Het doet er niet echt toe, maar toch ontkom je als lezer niet aan het visualiseren van de locaties. Het stoere noorden, grenzend aan onze Oosterburen, is het toneel van journalist Adam Kamphuis. In het dorp Balder bewoont hij een riant huis met Catharina, die een goedbetaalde baan heeft als politica van een Arbeiderspartij. Naast hen staat het protserige huis van hun buren en daar besluit buurman Rieks Kwant tot de aanschaf van vijf windmolens. Verder is er nog een kleurrijk personage, ene John Lavendel, die op mannen valt. Voilà, tot zover de hoofdpersonages en een deel van de intrige.

Wie niets geeft om politiek en de karikaturale beeldvorming van de personages mist, zal niet zoveel hoeven, kunnen glimlachen om de manier waarop de auteur zijn figuren geschapen heeft. Op de achterflap wordt gerept van een zedenschets en daar is wel iets voor te zeggen. Veelal flink uitvergroot en daardoor grappig, krijgen de karakters hun eigenschappen en uiterlijk mee. Het begin van het boek doet vermoeden dat het activistische element een belangrijke rol zal gaan spelen. Wie daar op wacht komt bedrogen uit, al vrij snel blijkt de scoop, waarop Adam hoopt, uit te blijven en hij druipt af naar huis. Dit personage heeft het niet makkelijk in het leven en verbruit het bij buurvrouw Tiny, die uitermate karikaturaal geportretteerd wordt als een sexy, behoorlijk ordinair, mollig typetje. Haar man is gek op haar en door een onhandig misverstand, vandaar het kluchtige, komt het tot een enorme bonje met de buren.

‘Zij (Tiny Kwant tvl) hulde zich bij voorkeur in strakke rokken en broeken, hield van diepe decolletés, toonde nadrukkelijk haar lange gemanicuurde nagels en haar rammelende sieraden. Daarbij droeg ze haar vetrollen als erotische pauwenveren. Altijd goedlachs keek ze hem soms brutaal verleidelijk aan. Wat meende hij (Rienk tvl) wel niet?’

De connectie met John Lavendel en de andere personages is Catherine, beiden strijden om de burgemeesterstitel van Bredam, een gewilde post. Het spelletje, dat wordt gespeeld met de kandidaten, is gewiekst en zal wraakgevoelens opwekken. Zoals gezegd is John van de herenliefde, ook van deze man wordt een karikatuur gemaakt, hij wordt letterlijk nichterig neergezet en erg voorzichtig in het openbaar is hij niet. De rol van zijn ouders, vooral zijn ziekelijk vader, wordt niet helemaal duidelijk, John gaat wel een aantal keer met spoed naar zijn vader vanwege een verslechtering van diens gezondheid.

Erg goed uitgewerkt is het ‘linkse’ gedachtegoed. Adam zegt het zelf al wanneer bij terugkijkt op zijn leven:

‘Hij durfde het amper aan zichzelf toe te geven, maar voor een linkse journalist was hij nogal materialistisch ingesteld. Bepaalde mensen durfde hij daarom niet thuis uit te nodigen, bevreesd als hij was om door het ijs te zakken of hun de ogen uit te steken. Tenslotte was hij zijn woonloopbaan begonnen als anarchistisch kraker.’

Decadentie en links gaat kennelijk toch samen, eigenlijk staat het in schril contrast met de arme bevolking in het hoge noorden. Tijdens de verkiezingen komt dit pijnpunt helder boven, de kansarmen en verschoppelingen stemmen liever op een partij die wel naar hen luistert. Wat dat betreft lijkt het net non-fictie en maakt een aantal zaken in het boek zeer herkenbaar, soms vermakelijk, soms ook tragisch. Tussen de regels door is de onmacht en woede te lezen en feest de bestuurlijke elite fijn door op andermans kosten. Zo kun je het boek ook lezen, de elite tegen de burgers, arm tegen rijk en kapitaal tegen de natuur.

Sommige gebeurtenissen in het boek zijn te voorspellen, maar niet het slot, dat is onverwacht en laat alles op zijn kop staan zodat de auteur in zijn volgende boek mag vertellen hoe verder? Kortom, er wordt veel wind gevangen en niet alleen door hoge bomen. Wie een toegankelijk boek wil lezen met een zowel humoristische, ironische als kritische ondertoon, is met deze roman aan het goede adres.

De auteur

Mannus van der Laan studeerde sociologie en communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkt als journalist bij Dagblad van het Noorden.

Titel: De windvangers

Auteur: Mannus van der Laan

Uitgeverij: Nobelman

ISBN: 9789491737596

Pag: 276

Genre: roman
Verschenen: juni 2020