Recensie door Truusje
Uitgeverij KLIN
Een spiegel voorgehouden worden
Terwijl de romans en dichtbundels van Ivica Prtenjača zijn vertaald in twintig talen, bleef de
Nederlandse boekenwereld lang verstoken van zijn werk. Sanja Kregar heeft nu twee van zijn romans - of eigenlijk is de
term 'novellen' beter op zijn plaats - vertaald. Deze zijn samengevoegd tot een
fraaie genaaid, gebonden uitgave.
In beide novellen ligt het perspectief bij de ik-figuur. Op enig moment
wordt zijn naam ook genoemd, Ivica.
Het is dus alleszins aannemelijk dat het hier om een autobiografisch werk gaat.
In 'Het is mooi, het is goed'
ontrolt het verhaal van de ik-figuur zich in korte hoofdstukken. Hij beschouwt
zichzelf als auteur, maar het werk wil maar niet van de grond komen, dus is hij
op zijn vierendertigste de stad uit getrokken en is op weg naar zijn
allereerste vaste baan, als boekhandelaar in de nieuwe boekenzaak 'Glorija' in
Zagreb.
Een gemeubileerd huurappartement is snel gevonden, maar hij kan het
daar in zijn eentje eigenlijk niet vinden en na werktijd gaat hij het cafeetje
tegenover de boekwinkel in. Zijn gekmakende eenzaamheid verdrinkt - en
verdringt - hij daar. Al vanaf zijn jeugd is het hem duidelijk dat hij een
geagiteerde geest heeft, slecht kan plannen en daardoor altijd haast heeft.
'Maar mijn innerlijke onrust knaagde.
De giftige plant van verantwoordelijkheid en schuld groeide en bloeide. Ik
bestreed het allemaal op een volstrekt verkeerde manier; ik overtuigde mijzelf
ervan dat ik zo slim en handig ben dat ik het allemaal op tijd zou redden, dat
er niets aan de hand was, mijn vermogen om snel te leren en goed te onthouden
is toch wijd en zijd bekend, ik kan makkelijk improviseren enzovoorts...'
Met de nodig zelfspot en zelfreflectie beschrijft hij de
gebeurtenissen in Zagreb en de boekwinkel, afgewisseld met anekdotes uit zijn
jeugd. De drijfveer om zelf te koken is allerminst aanwezig en hij gebruikt de
meest dubieuze maaltijden in allerhande etablissementen. Toch weet hij steeds
weer iets moois te zien in de dingen om hem heen. Er gebeurt voor de lezer ook iets moois door een schijnbaar samenspel tussen protagonist, die behept is met een groot opmerkingsvermogen, en de auteur die veel details beschrijft.
Maar dan komt er een moment dat hij zichzelf even niet in de hand
heeft en met zijn neus op de feiten wordt gedrukt.
De tweede novelle, 'De berg',
vertelt het verhaal van Ivica die met een ezel, Visconti genaamd, de bergen in
trekt, als vrijwillig surveillant bij de brandweer. Vanaf de top van de berg
heeft hij het overzicht in een uitzichtpost, vanwaar hij zijn controlerend oog over het eiland
laat gaan, om te waken over het ontstaan van zomerbranden.
'Dit wezen, Visconti, [...] had van
het begin af aan iets edelmoedigs over zich dat ik bewonderde. Hij was namelijk
erg, erg rustig, bijna onbeweeglijk als een beeld met levende ogen. Daarbij was
hij wonderbaarlijk harmonieus, stil en bescheiden. Toen ik hem te drinken gaf,
bleef hij eerst een poos boven het water staan, bezweet en moe. Geen
gulzigheid, geen gevecht. Wat kon ik dat bewonderen.'
Gedurende een verblijf van drie maanden gaat hij op zoek naar de
eenzaamheid om te trachten zijn rust terug te vinden, nadat hij na zijn vertrek
bij de boekwinkel nog bij een uitgeverij en een museum had gewerkt, maar zijn
draai niet meer kon vinden.
In het gezelschap van Visconti, ziet hij voorbijkomende toeristen en
heeft hij af en toe contact met twee plaatselijke jagers. Verder volledig op
zichzelf aangewezen, overdenkt hij de voorbije jaren en wordt hij
geconfronteerd met zijn angsten, verondersteld onvermogen, maar vooral met het
besef dat het een louterende ervaring is.
'Mijn eenzaamheid wordt bedwelmend.
Ik ben vertrouwd geraakt met deze berg, de uitkijkpost, het bos, de paden en de
dieren. Ik kwam in een gat in de tijd terecht, een gat zonder gedachten en ik
vond er mijn spiegelbeeld, mijn schaduw en mijn weg. Ik loop als een vrij man
over een breed, leeg pad.'
De mooie, samengestelde en
meanderende zinnen, maken van dit proza een fijne leesbeleving. De filosofische
overpeinzingen zijn bijzonder boeiend en herkenbaar, zijn ontboezemingen heel
persoonlijk en open. Toch is Prtenjača's schrijfstijl heel helder, zuiver en
bondig, en bovenal niet gespeend van humor.
Twee betoverende novellen,
die onverbrekelijk bij elkaar horen en een man laten zien die door schade en
schande een spiegel voorgehouden kreeg.
Auteur
Ivica Prtenjača ( Rijeka , 27 januari 1969 ), Kroatische schrijver en redacteur.
Hij studeerde Kroatisch
aan de voormalige Faculteit der Pedagogiek in Rijeka en vervulde diverse banen,
van magazijnmedewerker tot bouwvakker, galeriehouder, brandweerman, handelaar,
boekhandelaar, marketingmanager, woordvoerder en werkte in uitgeverijen. Hij is
een prominente promotor van literatuur, deelnemer, leider en organisator van
literaire vergaderingen en evenementen. President van Goran springplank. Op de
Kroatische radio verzorgt en autoriseert hij de shows 'Mijn keuze' en 'Morning
on Third'.
Met de roman 'Good, Nice'
debuteerde hij in 2006. Tevens schrijft hij poëzie en dramamodellen. Zijn
boeken zijn vertaald in 20 talen. Hij heeft Kroatische literatuur gepresenteerd
tijdens tal van vergaderingen in het buitenland. Hij is lid van de Croatian
Society of Writers en woont en werkt in Zagreb.
Titel: Het is goed, het is
mooi/De berg
Auteur: Ivica Prtenjača
Vertaling: Sanja Kregar
Pagina's: 232
ISBN: 9789492160140
Uitgeverij KLIN
Verschenen: maart 2019
FYI: de prijs is € 24,50
BeantwoordenVerwijderen