M.L. Rio - Als wij schurken waren

Recensie Roosje
Beoordeling 3 sterren

Uitgeverij Atlas Contact

Gevaarlijk spel

Proloog

‘De zee, ach, wierp mij op de rotsen, dreef mij
van strand tot strand; mij bleef slechts zoveel kracht
dat ik om het mij genakend doodsuur dacht;
zij thans de grootheid uwer macht voldaan
nu u een vorst van alles heeft beroofd;
hij slaakt, uw watergraf ontspoeld, zijn bede,
zijn enige, dat hij thans hier sterve in vrede.’

Shakespeare, Pericles. (In de brief van James aan Oliver). (p. 417-18)

Oliver denkt terug aan de gebeurtenis waarbij James deze tekst declameerde, in de tijd dat alles zonnig leek en onbezorgd. Oliver probeert met alle macht de verborgen betekenis te ontdekken.

‘Exeunt omnes’ (in de richting van iedereen) (p. 419)

In het kort

Zeven vierde-jaarsstudenten Toneel aan Dellecher Classical Conservatory, een kunstacademie in Broadwater, Illinois, beleven hun laatste, turbulente jaar voor hun afstuderen.
De leerling-acteurs zijn: Meredith, Filippa, Wren, Richard, Alexander, James en - hoofdpersoon - Oliver. Zij studeren in dit jaar drama’s - geheel of delen - van Shakespeare in: Macbeth, Julius Caesar, Romeo en Julia en King Lear.
De groep is hecht en tussen hen spelen allerlei gevoelens en emoties: wedijver en afgunst, verliefdheden en jaloezie, wreedheid en empathie, vriendschap en vijandschap, verlangens en afkeer, samenwerking en concurrentie; en wel zodanig dat die gevoelens met hen op de loop gaan. Er staan indrukwekkende zaken te gebeuren.

Structuur

De roman is opgebouwd volgens de structuur van een Shakespeariaans drama: vijf bedrijven met in ieder bedrijf verschillende tonelen, die de handeling structureren. Ieder bedrijf begint met een proloog. Dit is op zich al een verdubbeling.
Verdubbeling is namelijk een belangrijk structuurelement in deze roman: de personages spreken toepasselijke teksten van Shakespeare om de eigen gevoelens en gedachten onder woorden te brengen. Die verdubbelingen zijn soms zelfs dubbele bodems. Shakespeare is daar een meester in, al komt dat niet expliciet in deze roman naar voren, bijvoorbeeld in A Midsummernight’s Dream, waar het wemelt van verdubbelingen, omkeringen, misverstanden, dubbele bodems, maar deze romantische komedie komt hiet niet ter sprake. Het gaat om drama, om tragedie, bij Shakespeare en in het verhaal van de zeven studenten.

Verhaallijnen

Het ‘nu’-verhaal speelt zich af in de proloog; daarin volgen we Oliver, wanneer hij uit de gevangenis komt en de rechercheur, Joe Colborne - met als initialen J.C.: Jezus Christus? (dat is toeval vermoed ik)-,  nu eens echt wil weten hoe het allemaal zat. Sprak Oliver de waarheid?
In de bedrijven en tonelen volgen we de flashbacks van gebeurtenissen tien jaar geleden, die wellicht ook het verhaal vormen dat Oliver aan JC vertelt.

Personages

De meest extroverte personages zijn Richard en Meredith, die ook nog een een relatie hebben. Om hen heen cirkelen de overige personages, die onderling van alles hebben en niet hebben. Wat opvalt is dat zij maar moeilijk met hun gevoelens overweg kunnen. Emotioneel gezien zijn ze feitelijk nog maar een stel pubers. Hun - onbewuste - gevoelens worden versterkt door het instuderen van teksten van Shakespeare. Als acteur moeten zij zich inleven in hun rol. De emoties binnen en buiten de stukken lopen hoog op.

Sommigen vinden het moeilijk om rol en realiteit te onderscheiden. Het helpt ook niet dat zij de hele dag door teksten declameren en citeren aan elkaar. Die teksten vertolken op hun beurt hun eigen gevoelens. Waar houdt de rol op en begint de mens van vlees en bloed?

Dat is op zich een interessant gegeven, maar de auteur werkt dit niet ten volle uit. Dat kan ook gezegd worden van de romanpersonages. De diepte gaat Rio niet werkelijk in. Het psychologische element is maar oppervlakkig. Bovendien heeft de auteur de neiging bijna alles uit te leggen: meer ‘tell’ dan ‘show’.

De personages worden bovendien geboekstaafd met een groot gebrek aan zelfinzicht.

Ondanks de prachtige citaten uit Shakespeare komen de personages niet tot bloei. Wellicht zijn het er ook te veel: zeven personages is te veel om goed te volgen. Het eerste wat ik deed, was een lijstje met namen maken en vervolgens tussen die namen verbindingsstreepjes zetten: wie doet het met wie?, hoe staan zij tegenover elkaar? wie concurreert met wie?, etc.

Shakespeare - een heel klein beetje -

Ik vraag me af of de vertaler van de roman ook de citaten van Shakespeare vertaald heeft. Op de een of andere wijze denk ik dat er een mooiere, meer dubbelzinnige vertaling mogelijk zou zijn geweest.
Ook op betekenisniveau hadden de teksten van de grootmeester van het Engelse toneel beter uitgediept kunnen worden.

Waardering

Heel enthousiast ben ik niet over dit boek. Aanvankelijk gaf ik het boek nog een kans, niet oordelen voor je het helemaal uit hebt - tenzij het echt heel ‘slecht’ is of totaal niet naar je smaak -.
Indrukwekkend is de verzameling Shakespeare-teksten, dat moet worden gezegd!
Het is vlot geschreven maar dat is voor mij geen reden een boek hoog aan te slaan. In de media-aandacht rond dit debuut wordt benadrukt dat het verhaal vergeleken kan worden met De verborgen geschiedenis van Donna Tartt, ook een debuut. Dat is iets te veel eer. Het is lang geleden dat ik Tartts boek las, maar ik herinner me veel meer geheimzinnigheid rond de gebeurtenissen dan in Rio’s boek.

De personages blijven te vlak. Het verhaal en zijn betekenis worden te expliciet uitgelegd. Het einde is feitelijk het meest mysterieus, daarom heb ik daarvan een citaat bovenaan dit stukje gezet.

Auteur

M.L Rio was actrice voordat ze begon met schrijven, maar boeken zijn altijd al haar beste vrienden geweest. Ze heeft haar master behaald aan King's College London en Shakespeare's Globe, waar ze Schakespeare's studies heeft gevolgd. Als ze niet leest, schrijft of uitlegt waarom het auteurschap eigenlijk gewoon een complottheorie is, vult ze haar tijd met vrienden, familie, wijn, wiskey en muziek die twintig jaar voor haar geboorte werd gemaakt. Verhalen vertellen is vanaf haar vroegste jeugd altijd al haar specialiteit geweest.

Titel: Als wij schurken waren
Auteur: M.L. Rio
Genre: literaire thriller / literaire roman
Vertaler: Anne Jongeling
Pagina's: 424
ISBN13 9789025448516
Uitgeverij Atlas Contact
Verschenen: oktober 2017