Juli Zeh - Nultijd

Recensie door Roosje

Uitgeverij Ambo Anthos

Ik probeer niet te veel spoilers weg te geven.

Haar woord tegen zijn woord

Drie mensen spelen een grote rol in deze roman: Sven, de duikinstructeur op een Canarisch eiland, Jola, de soapactrice en Theo, de schrijver. De laatste twee zijn een stel. Jola bereidt een serieuze rol voor, een belangrijke historische vrouwelijke duiker. Theo heeft maar pas één roman geschreven en heeft een writer’s block. Een vierde persoon is Antje, de toegenegen vriendin van Sven.

Jola en Theo hebben een destructieve relatie. Hij drinkt te veel, is vermoedelijk impotent, mishandelt haar waarschijnlijk ook. In hun Who’s-afraid-of-Virginia-Woolf-achtige relatie wordt Sven stukje bij beetje betrokken en Antje in zijn kielzog ook. Er wordt veel ‘effort’ gestopt in die destructieve relatie. Ze kunnen niet mét en niet zónder elkaar. Dat soort zeer vermoeiende verhoudingen. Andere mensen zijn hier altijd bij nodig, om te manipuleren en als verlengstuk van de personen in kwestie in de marteling van elkaar. Eerst elkaar helemaal afmaken om het daarna weer goed te maken, eventueel met heel heftig goedmaak-seks. In dit geval - van goedmaak-seks - heeft Theo de schijn tegen omdat hij impotent lijkt te zijn, maar die mededeling komt voornamelijk van Jola, dus je weet niet of ze dat alleen maar zegt om te pesten.

Sven is om persoonlijke redenen Duitsland ontvlucht; Antje was zo dol op hem dat ze vanzelf meekwam. Zij houdt meer van hem dan hij van haar.

Van alle personages is Antje de sympathiekste, maar ook de meest oppervlakkige.

Vanmorgen zat ik te denken, terwijl ik een ander boek aan het lezen was en me afvroeg tot welk genre dat boek hoort, welke genre van toepassing op Nultijd. Ik zou zeggen een psychologische - in de verte heeft het boek iets van een thriller -. Wat direct opvalt in deze roman is dat er twee perspectieven zijn, die bovendien sterk uiteenlopen. Die van Sven, zijn hoofdstukken zijn genummerd met cijfers, en die van Jola, herkenbaar als dagboeknotities. Direct merk je dat hun beleving van de werkelijkheid uiteenloopt. Toen ik me afvroeg hoe dat komt, gaf ik zelf de aanvankelijke verklaring: Jola wil dat haar dagboek gelezen wordt door Theo om hem te pesten. Want ze pesten elkaar, en erger, dat is duidelijk. Daardoor kreeg ik het gevoel dat Sven meer de ‘waarheid’ sprak dan zij, maar wel in mijn achterhoofd: dat is niet per se zó. Sven krijgt makkelijker het voordeel van de twijfel. Die Jola is als personage zeer onsympathiek (voor een deel is dit ook best een vrouwonvriendelijk boek, dat is vast met opzet). Maar het is mogelijk dat Jola meer conform de werkelijkheid schrijft dan Sven. Zeker als je een aantal zaken tegen elkaar gaat afwegen.

Maar naar het einde toe als de zaken duidelijk lijken te worden, ging ik meedenken hoe het een en ander plaatsgehad zou kunnen hebben en kreeg ik twijfels bij de toedracht die Sven aan het opschrijven was. Het is een beetje jammer dat er expliciet een advocate aan te pas moet komen die concludeert: het is jouw woord tegen het hare (of woorden van gelijke strekking). Alsof je dat als lezer zelf niet had kunnen concluderen.

Ik vind het boek een beetje onevenwichtig. Eigenlijk vond ik pas het einde een beetje spannend ook omdat je als lezer nog beter ging doordenken. Ik vind Zeh’s stijl niet heel bijzonder; ik vind de karakters een beetje stereotyp of in ieder geval niet zo interessant. Maar het eind is wel heel goed; iets te expliciet, met die advocaat. Het duiken naar het wrak vond ik wel heel spannend en vanaf die passage vond ik het zeer goed leesbaar.

Een structuur met twee letterlijk onbetrouwbare vertellers vind ik een grote vondst. Goed gedaan. Ik ben niet zo’n fervent thrillerlezer, misschien komt het daar vaker voor?

Ook de wijze waarop Zeh je als lezer aan het denken zet met de gebeurtenissen na het duiken naar het wrak op Svens verjaardag vind ik heel knap gedaan.

Nogmaals, het eerste stuk vind ik niet zo interessant, niet qua personages, niet qua schrijfstijl.

Ik heb wel veel geleerd over duiken, en dat was best interessant en ook de verbeelding van de claustrofobie onder water vind ik goed beschreven.

Beetje onevenwichtig, wat mij betreft.

Auteur

 

Juli Zeh (Bonn, 30 juni 1974) is een Duitse schrijfster. Haar eerste boek was Adler und Engel, dat in 2002 werd onderscheiden met de Deutsche Bücherpreis voor het beste debuut. Haar reis door Bosnië en Herzegovina in 2001 was de basis voor haar boek Die Stille ist ein Geräusch. Juli Zeh studeerde rechten in Passau, Krakau, New York en Leipzig.

(Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Juli_Zeh)

Titel: Nultijd

Auteur: Juli Zeh

Vertaald door: Hilde Keteleer

Pagina's: 262

ISBN: 9789041425690

Uitgeverij Ambo Anthos

Verschenen: mei 2014