Recensie door Truusje
Uitgeverij De Bezige Bij
Dubbele recensie!
De auteur neemt je
mee door de straten van Ferrara
Giorgio Bassani (1916-2000) heeft tot 1981 een groot deel van leven doorgebracht in
een Joodse gemeenschap in het Noord-Italiaanse stadje Ferrara aan de rivier de Po. Hij
wordt gezien als een van de belangrijkste moderne schrijvers van Italië.
De kronieken van Ferrara (Il Romanza di Ferrara), in zes afzonderlijke delen, spelen zich af in het Ferrara tijdens
de jaren rond de Tweede Wereldoorlog en zijn voor een belangrijk deel
autobiografisch te noemen. Onvermijdelijk hebben de jaren van Mussolini een grote stempel op dit werk
gedrukt.
Het stadje is duidelijk
aanwezig als middelpunt en toneel voor de verhalen, waardoor de setting
relatief klein gehouden wordt. De gedetailleerde beschrijvingen van Ferrara maken de verhalen haast
filmisch, door met de personages mee te wandelen en zo de historische plaatsen
te ontdekken.
De Bezige Bij heeft de gehele kroniek dit jaar in een verzamelbox opnieuw uitgegeven,
maar de zes delen zijn ook afzonderlijk beschikbaar. De boeken zijn op
magnifieke wijze vertaald door Jan van
der Haar.
In
1962 schreef Bassani het meest bekende deel van deze
kroniek, De tuin van de familie Finzi-Contini, maar ik beperk me in deze recensie voorlopig tot
de eerste twee delen, namelijk Binnen de
muren (1973) en De gouden bril (1977).
De gracieuze schrijfstijl,
met zijn vaak lange zinnen, meandert op een soepele wijze. Zijn werk is toegankelijk
geschreven. Geen woord teveel en schitterend proza dat je diep in je hart
raakt, vanuit de herinnering van de auteur op schrift gezet. Bassani toont zich
een gevoelsmens die oog heeft voor de buitenbeentjes, de verguisde mens in een
gemeenschap, en duikt in die personages om ons te laten zien wat de gevolgen
van het buitengesloten worden op een mens kunnen zijn. Hij verstaat de kunst om
zich in de ander te verplaatsen. Niet alleen in de verguisde, maar zeker ook in
degene die verguist. Dit maakt dat het verhaal gelaagd is en voor meerdere
uitleg vatbaar. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het onvermogen, de tijdgeest, de
oorlog(-sdreiging) en het Joods zijn in een overwegend katholiek stadje. De
verhalen zijn op een pijnlijke manier zeer realistisch en stemmen tot nadenken.
I Binnen de muren - het eerste deel van deze serie - is een
verzameling van vijf afzonderlijke, glasheldere verhalen die, hoewel ze zich
allemaal afspelen in Ferrara,
verschillende inwoners beschrijven in een decor van de aanloop, tijdens en de
naweeën van de Tweede Wereldoorlog. De poëtische schrijfstijl staat in schril
contrast met de inhoud van de verhalen, die een getuigenis zijn van een sombere
periode. De inwoners kampen met gevoelens van onveiligheid en zien hun dromen
in duigen vallen door de oorlog die alom aanwezig is. De personages in de vijf
verhalen betalen een zure rekening. De gebeurtenissen en wandaden in deze
fascistische periode zijn geput uit de herinneringen van de auteur.
 |
Ferrara
|
In vogelvlucht noem ik:
- Lida Mantovani, pas bevallen van haar eerste kind en verlaten door de vader, trekt
weer in bij haar moeder Mary. De oudere Oreste Benetti maakt werk van Lida door
elke avond bij de dames op bezoek te gaan. Een huwelijk tussen hem en Lida is
een logisch gevolg.
- De wandeling voor het eten, waarin een relatie tussen een Joodse arts en een
verpleegkundige centraal staat. Ze trouwen en hun huwelijk wordt bezegeld met de geboorte van twee zonen, waarvan de jongste komt te overlijden aan hersenvliesontsteking.
- Een gedenkplaat in de Via Mazzini. Geo Josz komt, na de oorlog, als
enige van de 183 gedeporteerden terug uit Buchenwald. Net op tijd om te
voorkomen dat zijn naam in de gedenkplaat wordt gebeiteld.
- De laatste jaren van Clelia Trotti. Bruno Lattes keert in het
najaar van 1946 terug uit Amerika voor de herbegrafenis van lerares Clelia
Trotti en beseft dat hij zich een vreemde voelt in het stadje.
- Een nacht in '43. Apotheker Pino Barilari is getroffen door een
verlamming aan beide benen, ten gevolge van een SOA en verslijt zijn dagen met
puzzelen achter de geraniums. Hij is er als enige getuige van dat er elf mensen
worden geliquideerd en op de stoep worden achtergelaten. Hij wordt als getuige
gehoord om de daders te identificeren, maar wil tegelijkertijd iemand bescherming
bieden.
Meestal lees ik liever een
roman dan een bundel verhalen. Het is steeds schakelen wanneer een verhaal is
afgesloten en een volgende begint. Dit ondervang ik door een verhaal als geheel
te lezen en het boek dan weg te leggen voor een volgend moment, zodat ik weer
fris kan beginnen. Het werkt echt!!!
II De gouden bril
'Met de tijd zijn het er minder geworden, maar toch
valt ook weer niet te zeggen dat maar weinig mensen in Ferrara een herinnering
bewaren aan dokter Fadigati (Anthos Fadigati, zeker - herinneren ze zich - de
keel-, neus- en oorarts die praktijk aan huis hield in de Via Gorgadello, op
een steenworp afstand van de Piazza delle Erbe, en met wie het zo slecht
afgelopen is, de arme kerel, zo tragisch, hij die als jongeman, toen hij zich
vanuit zijn geboortestad Venetië in Ferrara kwam vestigen, leek voorbestemd
voor de meest reguliere. rustige en daarom meest benijdenswaardige carrière...).´
Met deze beginzin is de
toon meteen gezet.
Fadigati,
een vriendelijke en modern uitziende man met een privépraktijk, zoekt
aansluiting bij de bewoners van Ferrara.
Zijn hoffelijkheid, belangeloosheid en discretie maken hem tot een graag gezien
persoon in het stadje en zijn moderne praktijk vaart er wel bij.
Wanneer hij de magische
leeftijd van veertig jaar begint te naderen, vinden de mensen dat hij nu toch
eindelijk eens ´aan de vrouw´ zou moeten. Het lijkt het gesprek van de dag te
worden tot er geruchten de ronde beginnen te doen.
´´Weet je het niet? Volgens mij is dokter
Fadigati...´
´Moet je dit eens horen. Ken je die dokter
Fadigati, die in de Via Gorgadello woont, zo´n beetje op de hoek met de Via
Bersaglieri del Po? Nou, volgens de verhalen is hij...´´
Wanneer Fadigati´s
geaardheid op zeer botte en vernederende wijze, in de trein naar Bologna, openbaar wordt gemaakt door
zijn lover, wordt het wereldje van de arts zeer benauwend en maakt het hem tot
een eenzaam man. Het leidt jammerlijk tot een verstrekkende beslissing.
Het resultaat van
Bassini´s herinneringen vormt een hartbrekend mooi en fijntjes geschreven
novelle. De schrijfstijl van lange zinnen en vele interpuncties vraagt wel een
goede concentratie. Dit vooral bij Binnen
de muren. De schrijfstijl van De
gouden bril is veel toegankelijker.
Als het even niet lukt,
gewoon op een ander tijdstip nog eens beginnen en genieten van deze prachtige, existentiële literatuur uit de vorige eeuw. Nog
eens herlezen maakt het verhaal nóg boeiender, daar je steeds weer nieuwe
dingen zult ontdekken.
Twee prachtige boeken die
een geweldige voorbode zijn voor de volgende vier uit deze reeks.
Dus......wordt vervolgd!
Auteur
Giorgio Bassani (Bologna, 4 maart 1916 - Rome, 13 april 2000) was een Italiaans
schrijver, dichter, essayist en redacteur.
Hij was een zoon van
welgestelde Joodse ouders. Hij ging naar school in Ferrara en in 1939 studeerde hij ondanks de rassenwetten af aan de
letterenfaculteit van Bologna.
In 1943 werd hij opgepakt
op verdenking van clandestiene activiteiten tegen het fascisme. De brieven die
hij vanuit de gevangenis aan zijn familie schreef, werden in 1981 onder de
titel Da un prigione (Vanuit een
gevangenis) gepubliceerd in de Corriere
della Sera. In datzelfde jaar trouwde en verhuisde hij van Ferrara naar Florence en later naar Rome.
Zijn toppunt van succes
beleefde hij in 1962 met "De tuin
van de Finzi-Contini's". Hierna volgden "De reiger" in 1968
en "De kronieken van Ferrara" in
1974.
Hij overleed op 13 april
2000 en werd begraven op de joodse begraafplaats in Ferrara.
Titel: Binnen de muren
Auteur: Giorgio Bassani
Vertaling: Jan van der
Haar
Pagina's: 208
ISBN: 9789403102504
Uitgeverij De Bezige Bij
Verschenen: april 2018
Titel: De gouden bril
Auteur: Giorgio Bassani
Vertaling: Jan van der
Haar
Pagina's: 104
ISBN: 9789023499169
Uitgeverij De Bezige Bij
Verschenen: april 2018
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.