dinsdag 4 september 2018

Bernhard Schlink - Olga


Recensie door Truusje
Uitgeverij Cossee


Standvastig en vasthoudend


Wie Bernhard Schlink's 'De voorlezer' uit 1995 heeft gelezen - zijn eerste roman waarmee de auteur zich duidelijk op de literaire kaart heeft gezet - herinnert zich het verpletterende slot en de uitgekiende structuur die meteen duidelijk maakten dat een er groot schrijver in hem huist. Zijn roman 'De vrouw op de trap' is met dezelfde kwaliteit binnengehaald, waardoor de verwachtingen van 'Olga' wederom hooggespannen zijn. En terecht, zo blijkt in dit ontroerende, melancholieke verhaal wanneer de laatste pagina is gelezen!

Het verhaal neemt zijn aanvang rond 1900 en speelt zich af in het oosten van het Duitse keizerlijke rijk. Olga Rinke is geboren in een eenvoudig gezin. Haar vader is werkzaam als sjouwer in de haven en haar moeder probeert een extra inkomen te genereren door als wasvrouw te werken. Ze vormen geen warm gezin, haar ouders zijn vastgelopen in hun relatie en er wordt vooral veel gezwegen. Van de buurvrouw leert Olga lezen en schrijven, al voor ze naar school gaat.
Wanneer haar beide ouders snel na elkaar overlijden vanwege een vlektyfusinfectie, gaat Olga bij haar grootmoeder in Pommeren wonen. Deze staat erop dat ze haar naam moet veranderen in Helga, om zo haar Slavische afkomst te ontkennen, maar Olga weigert ernaar te luisteren. Haar uiterlijk is zo duidelijk dat haar afkomst onmiskenbaar is. Voor haar grootmoeder is ze vanaf dat moment de onmogelijke kleindochter.

Al op jonge leeftijd ontmoeten Olga en Herbert Schröder elkaar en ondanks hun verschillen zijn ze vanaf dat moment onafscheidelijk. Zij de tevreden nuchterheid en hij de ongedurige, rusteloze avonturier die vanaf het moment dat hij kan lopen altijd rent en zichzelf letterlijk voorbij holt in het leven. Een ADHD'er avant la lettre misschien?
Herberts ouders zijn niet ingenomen met hun relatie. Hij is tenslotte de zoon van een vermogend landheer en zij is van een onbeduidende afkomst. Een huwelijk staan ze niet toe, maar desondanks houdt hun liefde stand en zijn ze veel samen.

Nogal egoïstisch, ingenomen met zichzelf en ongevoelig voor de tegenwerpingen van Olga - ze verlangt naar een 'gewoon' leven -, jaagt Herbert uit een rusteloos verlangen zijn eigen dromen na. Hij vertrekt als vrijwilliger naar de Duitse koloniën in Zuidwest-Afrika om ten strijde te gaan tegen het Herero-volk en reist verder naar Zuid-Amerika en Siberië.
Bij terugkomst maakt hij al snel grootse plannen om naar het noorden af te reizen. Voordat de Eerste Wereldoorlog een feit is vertrekt Herbert, na wat oponthoud, laat in het jaar 1913 voor een Duitse expeditie naar de Noordpool.

Olga gaat aan de slag als lerares en zet zich gedreven in voor 'haar' kinderen om ze zo goed mogelijk in het leven te zetten en ze een goede bodem te geven om verder te studeren. Ook het weeskind Eik, dat bij een vriendin in het gezin is opgenomen, speelt een grote rol in haar leven en ze stimuleert hem om vooral verder te studeren.
Wanneer ze ziek wordt blijkt dat ze volkomen doof is geworden. Haar baan verliest ze, doordat ze, kort voor de Tweede Wereldoorlog, door de nazi's wordt ontslagen. Op een dovenschool leert ze liplezen en om te gaan met haar doofheid.

Om toch in haar levensonderhoud te kunnen voorzien kan ze een aantal dagen per week, in een domineesgezin aan het werk als naaister. Met de jongste zoon, Ferdinand, ontstaat een innige band. Ze leest hem voor, vertelt hem verhalen over Herbert.
Ook wanneer Ferdinand volwassen is blijft hun band op vriendschappelijke basis bestaan en brengen ze regelmatig tijd met elkaar door. Totdat Olga in 1973 sterft aan de verwondingen die ze heeft opgelopen bij een ontploffing van het beeld van Bismarck*.
Meer dan dertig jaar heeft ze Herbert brieven geschreven die ze poste-restante verstuurde naar Tromsø in Noorwegen, ook al was de hoop op zijn terugkeer allang verloren.

Ferdinand krijgt kort na haar overlijden een brief van Adelheid Volkmann. Hij blijkt de enige erfgenaam te zijn. In gesprekken met haar krijgt hij meer duidelijkheid omtrent Olga's leven. Van een antiquariaat in Tromsø weet hij de brieven los te peuteren. Eindelijk worden ze na al die jaren toch nog gelezen en krijgt hij antwoorden op zijn prangende vragen. Ook Olga had zo haar geheimen....

Het boek is opgebouwd uit drie delen, waarin het perspectief wisselt van alwetende verteller naar de ik-verteller. De ontwikkeling van Olga wordt prachtig beschreven. Haar ideeën en afschuw van de oorlog worden in dit boek ingezet als leidmotief.
Schlink weet met zijn schijnbaar eenvoudige schrijfstijl de lezer te verrassen met een ingenieus gecomponeerde liefdesgeschiedenis, met een intense diepgang en een zeer verrassend slot. De roerige periode uit de Duitse geschiedenis speelt een grote rol, maar nergens worden de gruwelen van de oorlogen in het verhaal verweven. Hij toont zich wederom een groot verteller.
Het heldere en beeldend geschreven verhaal beklijft, is van grote literaire kwaliteit en de personages zijn zeer aansprekend. Eén van de juweeltjes van 2018.

* De Duitse staatsman Otto von Bismarck (1815-1898), ook wel de architect van het Duitse keizerrijk en 'IJzeren kanselier' van Duitsland genoemd, vervulde een centrale rol bij de totstandkoming van het Duitse Keizerrijk in 1871. Van 1862 tot 1890 was hij minister-president van Pruisen en voerde hij een realistische buitenlandse politiek, gericht op een Europees machtsevenwicht. Dit duurde tot Bismarck in 1890 door keizer Wilhelm II ontslagen werd. Daarna voer Duitsland een imperialistische koers, die bekend is komen te staan als Weltpolitik.

Auteur

Bernhard Schlink (Großdornberg6 juli 1944) is een Duits schrijver en jurist.
Schlink groeide op in Heidelberg en studeerde daar rechten. In 1975 promoveerde hij. Sinds 2004 is hij hoogleraar in de Staats- en bestuursrecht en rechtsfilosofie aan de Humboldt-Universiteit in Berlijn.
Zijn carrière als schrijver begon met een reeks detectiveromans met als hoofdpersoon Selb, een naam die afgeleid is van het Duitse woord voor "zelf". In 1995 publiceerde hij Der Vorleser (De voorlezer), die in 2008 als The Reader verfilmd is. Het boek (en de film) gaan over een tienerjongen die een relatie heeft met een oudere vrouw die plotseling verdwijnt, maar die hij weer ontmoet als hij tijdens zijn rechtenstudie een zaak over oorlogsmisdaden bijwoont. Het boek werd een bestseller en werd in 39 talen vertaald. Het kreeg diverse literaire prijzen, ook in het buitenland. In 2000 verscheen een collectie korte verhalen, Liebesfluchten (De liefdesval).

Titel: Olga
Auteur: Bernhard Schlink
Vertaling: Marcel Misset
Pagina's: 320
ISBN: 9789059368019
Uitgeverij Cossee
Verschenen: mei 2018

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.