Niña Weijers – Kamers antikamers

Recensie door Roosje

Uitgeverij Atlas Contact

Hoe schrijf je een roman? 

Kamers antikamers is de nieuwe roman van Niña Weijers. Haar debuut De consequenties had me heel prettig verrast. Haar debuut ging over kunst en met name de performance art à la Marina Abramović: het leven en het lichaam van de kunstenaar is onderwerp en subject van de kunst; een roman over het maken van kunst, over kunstopvattingen en wat doet dat met een mens, een vrouw in dit geval.

Over het algemeen lees ik zelden de teksten op de kaften en andere besprekingen, ik ga gewoon mijn eigen leesweg en schrijf daar wel of niet een stukje over. Deze keer had ik wel een handvat of misschien wel twee nodig om mijn gedachten over dit boek op papier te zetten.

Kamers antikamers gaat naar mijn mening over literatuur, en met name over het schrijven van een roman; en dat heb ik bij anderen niet gevonden - ik geef toe dat mijn onderzoekje gering van omvang is -. Veel romans gaan trouwens ook over het schrijven van een roman, een meta-niveau dus; het reflecteren op het schrijven, hoe te schrijven, wat te schrijven, wat is de noodzaak van de auteur nu juist dit aan zijn publiek mee te willen delen, voorbeeld: Ilja Leonard Pfeijffers Grand hotel Europa.

De aanbevelingstekst op de linkerkaft van Weijers boek is:

‘Kamers antikamers is een roman over de poreuze grenzen tussen herinnerde, verzonnen en mogelijke levens. Over de keuzes die je maakt, en niet maakt. Over liefde en vriendschap, en de manieren waarop mensen elkaar vinden en verliezen.’

Ja, dat klopt, is mijn reactie, maar deze tweede roman van Weijers is meer dan dat: het is een zoektocht - een queeste is het inderdaad - naar het schrijven van een nieuwe roman. Dit uitgangspunt doet zo veel meer recht aan Weijers ‘geschreven kindje’.

Op heel veel verschillende manieren onderzoekt Weijers uit welke elementen je roman zou kunnen bestaan. Er zijn personages: hoe vind je die? Nou gewoon, kijk rond in je omgeving, je vriendinnen, platonische, liefdespartners, ex-en; je vrienden, je minnaars en vrienden; je familie: vader, moeder, broertjes, zusjes; docenten, je redacteur van de uitgeverij, je uitgever; je eigen kinderen, je kennissen, geliefde auteurs; of gewoon mensen in de straat, buren, vroegere buren, mensen van vroeger, historische personen; of gewoon het huis waar je in verblijft om die roman te kunnen schrijven. En vooral ook jijzelf; jezelf als personage, als mens en als schrijver. Het is een enorme hoeveelheid mensen uit wie je als schrijver kunt kiezen om een rol te kunnen spelen in je verhaal; - even afgezien of iemand daarop zit te wachten. Meestal zijn je naasten er niet zo kien op om te dienen als romanpersonage; er zijn in de loop der jaren nogal wat geweest tussen auteurs en de mensen uit hun omgeving, vaak een geliefde, omdat de naasten vinden dat zij onjuist verbeeld zijn (mensen, een roman is hoe dan ook fictie, de personages zijn fictief!) -.

En wat doen die personen? Hoe handelen zijn, waarom handelen zij? Hoe staan zij tegenover het hoofdpersonage? Wat zijn hun gevoelens?

En dan hebben we het nog niet gehad over de verschillende thema’s in het boek; in dit geval - ik doe een greep -: liefde, vriendschap, ex-en, kinderen, verliefdheid, heteroseksualiteit, homoseksualiteit (ik bedoel hier lesbische liefde, maar in het kader van gelijke behandeling noem ik lesbische liefde ook homoseksualiteit, wat het technisch gesproken ook is, rdv), biseksualiteit, en alle soorten gevoelens die daarbij horen. Kortom, het leven zelf.

Schrijf niet over seks, zegt de redacteur, en de auteur schrijft over seks; schrijf niet over huisdieren, en de auteur schrijft over Theo, de hond; en de auteur schrijft over Carlo, het fictieve paard (let wel: een fictief paard in een fictief verhaal in een fictief boek: als dat geen meta-niveau is dan weet ik het niet meer).

Een vriendin - M - van het hoofdpersonage heeft een krantenbericht gelezen over een Nederlandse vrouw die bij het skiën verongelukt is. Die situatie wil ze gebruiken om het hoofdpersonage van Weijers boek - tenminste in dit onderhavige stukje - te gebruiken voor haar - M - eigen boek. M zou dan haar hond erven, maar een hond is zo lastig, ze kan niet overweg met honden, nu dan maken we er toch een paard van, dat we Carlo noemen, dat is veel beter...etc. Enorm grappig, als je er eens goed over nadenkt.

Schrijf niet zomaar wat, zegt de redacteur, schrijf niets zonder dat dat een betekenisdrager is (mijn term, rdv), zonder dat dat een relatie heeft met andere zaken. De auteur doet niet anders - maar weloverwogen vanzelfsprekend -. Komisch!

En Weijers schrijft over het schrijven van verschillende situaties, met verschillende personen, die soms dezelfde voorletter hebben: M.

Kamers antikamers is geen boek waarover makkelijk te schrijven is. Ik heb het hierboven 

waarschijnlijk al veel te ingewikkeld gemaakt. Het is een roman over het schrijven van een roman. In Kamers antikamers onderzoekt Weijers op allerlei manieren hoe je dat kunt doen. En ook schrijft zij allerlei fragmenten, korter en langer, die zouden kunnen leiden tot een uiteindelijk verhaal. En inderdaad zijn er fragmenten die veel lijken op verhalen die gepubliceerd zouden kunnen worden.

Het is dus niet ‘het verhaal’ waar je een samenvatting van zou kunnen schrijven als boekbespreker; ’het verhaal’ bestaat uit verschillende mogelijkheden, ook van situaties die elkaars tegenpolen - vandaar de titel Kamers antikamers - zijn, waaruit een publicabel verhaal zou kunnen ontstaan. Zoals een schilder eerst schetsen maakt voordat het grote schilderij gemaakt kan worden, zo schrijft Weijers korte stukjes waaruit een roman zou kunnen ontstaan. Er is een verschil: Kamers antikamers bestaat uit deze stukjes, een soort deconstructivisme, maar dan eentje vooraf. Deconstructureren doe je volgens mij achteraf.

Heeft het zin om op zoek te gaan naar wat ‘echt’ en wat ‘fictief’ is in deze roman? Naar mijn mening, nee, niet doen, alles is fictief in een roman, en al lezend vind je vanzelf de fragmenten waarvan je kunt denken: ja, dit is ‘het verhaal’ dat het hoofdpersonage, de schrijver, uiteindelijk heeft geschreven.

Het zijn niet alleen situaties, personages en thema’s die Weijers onderzoekt, ze voegt beschouwingen van allerlei aard eraan toe, ook literaire. Die zijn vaak bijzonder geestig, getuigend van opmerkingsgave, authentiek, erudiet - maar zeker niet té - en intelligent.

Het is een beetje lastig goed voorbeelden te geven. Ik ben de luiheid zelve en raad aan: zelf lezen!

Deze tweede roman van Weijers is zal vermoedelijk niet bij iedereen een warme plek in het hart achterlaten. Als je houdt van een mooi gestructureerd verhaal, van poëtische taal, van een grote soepelheid, dan ben je waarschijnlijk niet ondersteboven van Kamers antikamers. Je moet ervan houden, van dat gigantische meta-niveau van vertellen, van heen en weer geslingerd worden tussen mensen, thema’s, situaties, waar je het gevoel hebt dat je weinig houvast hebt. Ik ben er dol op; ik ben erg gecharmeerd van romans die gaan over het schrijven van een roman.

(Foto: Annaleen Louwes)

Auteur

Niña Weijers (1987) studeerde literatuurwetenschap. In 2010 won zij de schrijfwedstrijd Write Now!, en ze publiceerde korte verhalen in o.a. 'De Gids' en 'Passionate Magazine'. Door Opzij werd ze in 2013 uitgeroepen tot een van de ‘35 schrijfsters onder de 35’. Ze heeft een vaste column op de website van 'De Groene Amsterdammer'. Haar debuutroman 'De consequenties' werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2015 en is bekroond met de Anton Wachterprijs 2014, de publieksprijs van de Gouden Boekenuil 2015, met de Van der Hoogt-prijs en de Opzij-prijs. 'De consequenties' is in vertaling verschenen in Duitsland, Frankrijk, de USA, Tsjechië en Montenegro. In juni 2019 is haar nieuwe roman Kamers antikamers verschenen. (Bron)

Titel: Kamers antikamers

Auteur: Niña Weijers

Pagina's: 240

ISBN: 978902544561

Uitgeverij Atlas Contact

Verschenen: juni 2019

Genre: fictie