Graeme Macrae Burnet-Zijn bloedige plan

Beoordeling 4 sterren
Met dank aan uitgeverij Hollands Diep

‘Ik wil wraak op hem nemen’ 

'Ik schrijf dit op verzoek van mijn advocaat, de heer Andrew Sinclair, die me tijdens mijn gevangenschap in Inverness altijd heeft behandeld met een beleefdheid die ik geenszins verdien. Mijn leven was kort en onbeduidend en het is niet mijn bedoeling om mijzelf vrij te pleiten van de daden die ik recentelijk heb gepleegd. Dat ik dit verhaal opschrijf, is derhalve om geen andere reden dan als wederdienst voor de voorkomendheid waarmee mijn advocaat mij heeft bejegend.' 

Zo begint de kennismaking met Roderick Macrae, hoofdpersonage in zijn eigen drama. Hier verschijnt het beeld van een redelijk, welopgevoed persoon. Geen misdadiger. Dit maakt nieuwsgierig naar de achtergrond van deze man en vooral naar zijn verhaal. Het is werkelijk of Macrae ons direct toespreekt, sympathie wekt. Deze eerste indruk blijft hangen tijdens het verhaal. Het boek is opgebouwd in drie delen en begint met het relaas van Roderick waarin hij vertelt waarom en hoe hij tot het vermoorden van drie personen is gekomen. Vervolgens het proces en tot slot het vonnis. Decor is het zeer verarmde Schotse platteland in 1869. Al sappelend weet de bevolking amper het hoofd boven water te houden.  

Roderick spreekt

Deel één schetst het bestaan van de bevolking. De gedetailleerde beschrijving van het landschap, de bewoners en vooral de maatschappelijke posities is zo beeldend dat je jezelf waant in de drassige, verpauperde en uitzichtloze omgeving. Antiheld Lachlan Mackenzie haalt je het bloed onder de nagels vandaan, machtsmisbruik maakt van de armen een makkelijke prooi, hun enig bezit is een lapje grond. De moeder van Roderick stierf in het kraambed en vader is een norse man van weinig woorden. Geen zorgeloze start voor een kind, met zus Jetta heeft hij een goede band. Roderick beschrijft in mooi naturalistisch proza hoe hij opgroeide in dit Schotse gehucht, hoe de verhoudingen lagen en wat je te doen stond en te laten had. Zijn intelligentie kon geen wortel schieten. Het besef dat pachters onderdrukt werden, dat er geen manier was hier tegenin te gaan leidde tot zijn weldoordachte daad. Een eenvoudig plan, het doden van Lachnan de brede. 

Het proces

Het proces geeft een goede indruk hoe er in die tijd gedacht werd over de relatie tussen uiterlijke kenmerken en gedrag. De vraag is of Roderick bij zijn volle verstand was toen hij de misdaden pleegde of dat er misschien sprake was van 'manie zonder delirium'. Dit deel is erg interessant omdat alle kanten van de zaak bekeken worden. Getuigen en specialisten geven hun, soms verrassende, verklaring. Parallel aan het proces lezen we ook de verslaggeving van de pers. Wanneer dokter Munro onderworpen wordt aan een pittig verhoor bericht verslaggever, de heer Philby: 

'Tegen deze tijd was de goede man nog roder aangelopen en keek zoekend om zich heen alsof hij hoopte dat er ergens een fles whisky in de getuigenbank was verstopt’. 

De jury heeft geen eenvoudige taak, het vergt enige tijd voordat het tot een vonnis komt.  

Bijzonder 

De kraai komt opvallend vaak in beeld. Zoals algemeen bekend  brengt hij onheil. Een passend motief in dit boek. Andere motieven zijn: lot, noodlot, visioenen, bijgeloof. 

Conclusie 

Een roman over misdaad, het spanningselement is slechts een fractie van de inhoud van het boek. Een veel groter accent krijgt het psychologische aspect, vooral Rodericks gedachtegang. De geweldige beschrijvingen van de ruige Schotse hooglanden, de gedetailleerde verhoren en de uitgewerkte karakters zorgen voor een boek dat zich niet in één genre laat dwingen.  

Auteur:  Graeme Macrae Burnet                     

Categorie: Literaire thriller 

Pagina's:  432

Uitgeverij:  Hollands Diep

ISBN:  9789048838165
Verschenen:  mei 2017