Bob Latten en Rob Janssen-Lieber Gott

'Niet alleen de tijd sneuvelt. Vogezen 1914. Somme 1916'

Beoordeling 4 sterren 

Met dank aan uitgeverij Aspekt B.V.  

'Troostrijke overdenkingen in de loopgraven'

  

Een verhaal over drie Duitse broers tijdens de eerste wereldoorlog. Door dagboekfragmenten, brieven en archieven is vrij nauwkeurig  vast te stellen waar de jonge mannen gelegerd waren, wat hun functie was en vooral wat hen bezig hield. Er zijn wat persoonlijke bezittingen bewaard gebleven waaronder het horloge van Hyazinth. 

Eduard, Hyazinth en Theodor  Lieber komen uit een gezin met 12 kinderen. Oorspronkelijk komen de voorouders uit het Zwitserse Graubünden, in de eerste helft van de achttiende eeuw verhuisden zij naar het Duitse Camden. 

  

Hyazinth-Vogezen 

Na een periode van dreiging, Europa is onrustig, begint de oorlog in augustus 1914. Hyazinth heeft zijn testament gemaakt en vertrekt. Zijn positie in het leger is nauwkeurig te bepalen, net als de plaats van de bataljons. De afbeeldingen van stafkaarten verduidelijken het oorlogsverslag.  Zijn brieven, waarin het horloge een belangrijke rol speelt, begint hij steevast met het minutieus benoemen van plaats, datum, tijdstip en observaties. Naast gevechtshandelingen is er ruimte voor beschrijvingen van de omgeving, het bos-en-heuvelrijke gebied is groen, ruig en biedt de Fransen voordeel. Frankrijk beschikt over goed getrainde militairen, 'Alpenjagers'

  

 'Het zwart van de lucht tekent scherp af  tegen de lichtere voorgrond van de heuvels. Verscholen daarachter ligt de zoom van het bos, de vijand. De Heren Fransen zullen het ongetwijfeld ook koud hebben. Het is een kilte die het laatste restje adrenaline uit de lusteloze lijven haalt'

Tijdens een rustig moment gaan de gedachten van Hyazinth naar de enorme opgaven waar zijn land, Duitsland voor staat: 

  

'Dat wij zoveel vijanden hadden, had ik echt niet gedacht. Ik zeg echter: eerst door de ijver van onze vijanden om ons te vernietigen zien en leren wij de werkelijke waarde van de reconstructie en de oneindige betekenis van ons sterke Midden-Europese rijk te doorgronden' 

  

Hyazinth sterft eind november aan de gevolgen van zijn verwondingen, het klokje gaat naar Theo. 


Hyazinth Lieber

  

Theodor-Somme

Aan de hand van dagboekfragmenten leren we Theo kennen als een denker, lezer en kunstliefhebber. De prenten van Dürer doen een beroep op heldhaftigheid, de mens heeft de keuze de strijd aan te gaan of zich terug te trekken. Meer dan over oorlogshandelingen schrijft hij over boeken die hij gelezen heeft, filosofische gedachten die hem bezig hielden en welke herinneringen hij koesterde over muziek. Theo was de denker van de drie broers. Hyazinth doener en denker, Eduard doener. De openhartige manier waarop het dagboek geschreven is laat je niet onberoerd. Bijzonder beangstigend is het te zien hoe de oorlog een mens dwingt zich zijn edelste lot te ontzeggen. Zichzelf vragen stellend over levensbeschouwelijke kwesties komt Theo in conflict met zijn geweten. Als officier heeft hij een gerieflijk onderkomen vergeleken met de soldaten die urenlang in de modder moeten ploeteren. Hij zou zich graag verliezen in mooie muziek en put kracht uit het Evangelie. 

  

'De mens en zijn God zijn op de keper beschouwd  het enige van een geloof dat standhoudt in het stormgebulder, maar zij vormen tegelijkertijd ook het gehele geloof' 

  
Theo sneuvelt 14 september 1916 

De vier ruiters van de apocalyps, Albrecht Dürer

  

Eduard-Picardië

Deze broer komt niet in het bezit van het klokje en niemand weet waarom. Aan hem wordt slechts een kort stukje gewijd, zonder brieven of dagboekfragmenten. Neemt deel aan de oorlog en sneuvelt op 23 juli 1918. 

  

Conclusie 

Een heel bijzonder verslag van drie broers, die een leven krijgen door hen uit de anonimiteit te halen. Alle drie verschillend van aard. Niet vermeld in de recensie, maar aangrijpend om te lezen,  is het werk van de ziekenverzorgsters, waaronder zuster Hortulana, kloosternaam van Josefa Lieber. Onder erbarmelijke omstandigheden moeten zij hun werk doen. De vele afbeeldingen maken het boek compleet.  

  

 Auteur: Bob Latten en Rob Janssen 

 Categorie: Geschiedenis en politiek   
 Pagina's: 216 

 Uitgeverij:  Aspekt B.V., Uitgeverij 

 ISBN: 9789463382090  

 Verschenen: 31-03-2017