Jackie Polzin - Broed

Recensie door Roosje
Uitgeverij Atlas Contact

Een toom kippen

‘In onze eerste week als kippenhouders, nu vier jaar geleden, kwam Helen langs om het curieuze gebeuren met eigen ogen te aanschouwen.’ (2021: 7)

Het is altijd interessant en vaak ook veelzeggend om na afloop van een verhaal de eerste zin of het begin van een roman te herlezen. Zo ook met deze roman Broed.

Wat kunnen we eruit leren? Het is vier jaar geleden dat dit verhaal begon; de gebeurtenissen liggen in het verleden en wellicht is het hoofdpersonage haar verleden ontgroeid. Kippen en het houden ervan is het centrale gegeven. Het houden van kippen ligt niet in de lijn der verwachtingen; er is iets buitenissigs mee. De vriendin krijgt een naam, Helen - de ik wellicht niet? Nee, de ik krijgt geen naam; de wederhelft van de ik, de echtgenoot wel. Het houden van kippen wordt ongetwijfeld veroorzaakt door iets ingrijpends; anders begin je niet aan huisdieren als kippen, wordt er gesuggereerd. En dus staat het beginnen aan een toom kippen symbool voor iets anders.

Een heel heel klein beetje hineininterpretieren is het misschien wel, of laat ik het zo zeggen: als je het weet zie in de eerste zin het hele verhaal al in een mini notendop aanwezig.

De ik is een vrouw; ze heeft een man, Percy, en een vriendin, Helen. Ze gaat kippen houden en Helen vraagt haar de oren van het hoofd: weten kippen hoe ze heten; vinden ze het fijn om geaaid te worden - uit ervaring weet ik: een enkeling wel, de meeste niet -; worden ze verdrietig als je hun eieren weghaalt; komt er uit elk ei een kuikentje?. Natuurlijk heeft de ik geen idee; ze is er nog maar net aan begonnen en staat met haar mond vol tanden en met lege handen tegenover zoveel enthousiaste vragen van haar vriendin.

Mijn inleiding is aan de lange kant omdat ik vind dat een ieder de rest zelf moet lezen. Een boekbespreking schrijven is tricky business. Als ik het een geslaagd boek vind wil ik er zo veel mogelijk over kwijt. Bij een mondelinge uitwisseling vraag ik altijd: hoeveel wil je weten, mag ik spoileren? De een vindt het prima - onder wie ik mezelf ook reken: een roman is geen thriller per slot van rekening -; de ander wil helemaal niets weten behalve of ik het een geslaagd boek vind en of ik denk dat die ander dat ook zal gaan vinden. Maar voor een schriftelijke bespreking gelden andere regels, en terecht. Er wordt in kranten en tijdschriften best veel gespoilerd, misschien wel iets te veel.

Dus besef ik nu, ik ga gewoon niet zo verschrikkelijk veel zeggen over deze debuutroman. Het gaat over een jonge vrouw, nou ja, vermoedelijk niet heel erg jong; ze is in zichzelf gekeerd - je leert al snel hoe dat komt - en ze probeert doekjes voor het bloeden te vinden. Ze woont ergens op het platteland van Amerika, waar het in de winter stervenskoud is en waar niet iedereen goed in de slappe was zit. Percy houdt het midden tussen een lamme goedzak en een pleaser (of is dat een tautologie?). Zij maakte vroeger huizen schoon - dat doet me direct denken aan de Netflix-serie Maid, die ik net gezien heb. Nu houdt ze kippen. Percy wil eigenlijk graag westwaarts verhuizen, waar hij hoopt een betere baan te krijgen.

Je volgt de ik een jaar lang in haar wel wee met haar kippen. De kippen zijn haar raison d’être. Niet opgewassen tegen de harde slagen van het bestaan houdt het toom kippen (het Engelse brood betekent ook toom; de vertaling Broed vind ik te vaag) haar in leven; andersom ook?

Het is absoluut een pre als je van kippen houdt. Vroeger heb ik ook kippen gehouden en ik kan me goed inleven in de situatie van de ik. Mijn tuin was een stuk kleiner, mijn kippenren ook, en ik hoefde geen 30 mijl te rijden om kippenvoer in te slaan. Kippen zijn heel leuke huisdieren. Ze stinken een beetje en kunnen vrij snel ziek worden. Ze zijn verschrikkelijk grappig om naar te kijken. Een enkeling laat zich aaien. Die zijn meestal als kuiken door mensen grootgebracht. Ik ken een haantje op een kinderboerderij, die ook zo is. Als hij mij ziet, komt hij even buurten en wil vaak geaaid worden. Zijn mensen moesten hem wegdoen omdat de buren zijn matineuze gekraai niet verdroegen. - -Wat een flauwekul denk ik dan altijd; als mijn buren een haan hadden zou ik er geen bezwaar tegen hebben - -.

Ik vind beslist dat veel mensen dit debuut moeten gaan lezen. Een debuut dat totaal niet aandoet als een debuut. Polzin schrijft vol overgave, trefzeker maar terughoudend, en met een groot inlevingsvermogen en met een fijnzinnige humor. Ik zie de film al voor me; meestal is het boek beter dan de film.

Ik geef tot slot nog een paar citaten. Die zijn gewoon te leuk, lief, aandoenlijk of wat dan ook.

'De wereld van de kippen dreigde al ontelbare keren op precies dezelfde manier te vergaan, maar een kip onthoudt dat niet. Een kip beleeft ieder moment maar een keer en nooit weer.’ (ib.: 74)

‘Ik heb het altijd ongemakkelijk gevonden, maar te vertrouwen op het proces, waarbij de belofte van resultaat in de plaats komt van de verwezenlijking ervan.’ (ib.: 90)

‘Elk geluid dat een kip maakt heeft een betekenis. Niemand weet of deze geluiden informatie bevatten, zoals onze woorden, of dat de geluiden van een kip gewoon aanzetten tot actie in de wereld om haar heen.’ (ib.: 112) (beetje kromme vertaling, of ben ik te kritisch?)

’We eten gewoon kip, hoor,’ zei ik.’ (ib.: 168) 

Jackie Polzin woont in St. Paul, Minnesota, USA, met man en twee kinderen. Ze combineert schrijven, lesgeven en de opvoeding van haar kinderen.

Ze wordt in één adem genoemd met bijvoorbeeld Helen Macdonald en Elizabeth Strout.

Titel: Broed (Engels: Brood)
Auteur: Jackie Polzin
Vertalers: Kees Boelens en Helen Zwaan
Pagina's: 216
ISBN: 9789025470166
Uitgeverij Atlas Contact
Verschenen: oktober 2021