Loslaten is een kunst; hoe een vogel naar de hemel gaat
Eveline van de Putte (1966, schrijver, dichter, trainer en fotograaf) besluit om haar stervende moeder bij te staan op haar weg naar de dood. Een 'gelukje' daarbij is dat ze door de coronapandemie haar werkzaamheden noodgedwongen heeft moeten staken en dat haar lief, eveneens noodgedwongen, in het overzeese verblijft. Ze had de tijd en de mogelijkheid, en greep die met beide handen vast.
Marjon Nooij
In
2017 is haar vader op 92-jarige leeftijd overleden en Van de Putte
ziet ook haar moeder na verloop van tijd achteruit gaan, totdat deze
ineens blind wordt. In het verzorgingshuis in Vlissingen zit ze
gedurende vier weken dagelijks aan het bed van haar moeder; zwaar
voelende weken 'waarin niks gebeurt en tegelijk heel veel gebeurt'.
Ze biedt haar moeder haar ogen door haar steeds te vertellen wat zij
zelf ziet, geeft haar haar natje en droogje – slokje water, thee
met honing, hapjes vla, kleine stukjes fruit – en zorgt dat ze
krijgt waar ze om vraagt. Doordat ze intensief aan het mantelzorgen is, beleeft ze het afscheid heel intens.
'De dag duurt eindeloos en ik kan me nauwelijks voorstellen hoe het moet zijn om opgesloten te zitten in een donker zelf. Het moet angstaanjagend stil zijn daarbinnen, stil en rumoerig tegelijk. Je droomt de raarste dingen. Dat je als vrouw alleen in een donkere schuur bent opgesloten met een stel piloten. Oorlogsherinneringen die je nooit hebt uitgesproken? Of demonen die alle ruimte krijgen nu je ogen je geen afleiding meer bieden.'
Tijdens
de laatste twee weken besluit ze op te schrijven hoe de dagen
verlopen. Haar moeder is lang helder gebleven. Het samenzijn en de
gesprekjes tussen hen ervaart ze als waardevol. Pas een jaar na het
overlijden vat ze de moed op deze persoonlijke herinneringen te
verwerken tot het boek Lucht, dat in april 2022 is verschenen bij Uitgeverij De
Brouwerij.
De verstilling in die dagen zorgt ervoor dat haar eigen blik niet alleen beperkt blijft tot de kleine kamer. Ze registreert ook de dagelijkse gang van zaken rond de 'grijze kinderen' van het verzorgingshuis; de andere bewoners wier leven op dat moment 'gewoon' verder gaat. Het leven buiten de kamer volgt gedurende die zomerse dagen haar gebruikelijke ritme. Het uitzicht op de binnentuin geeft afleiding en met scherpe observaties beschrijft ze de bloementuin, de vogels die vaste gast zijn, de mensen die er hun vertier zoeken en rondwandelen met bewoners.
'Ik ben niet bang om te sterven, kind, maar dat ik zo moet liggen en gevoerd worden, dat vind ik verschrikkelijk.' […] 'Let op me, dat ik geen vlekken op mijn kleren heb. […] Sorry dat ik zo ongezellig ben.'
Om
haar zinnen aan het eind van de dag te verzetten, gaat Van de Putte
regelmatig langs bij een bloemenkweker om onkruid te wieden, waarna
ze naar haar ouderlijk huis gaat om te slapen op een matras in de
woonkamer.
Het
zien van het breekbaarder worden en de uitputting die haar moeder ten
deel vallen, is confronterend. Decorumverlies komt om de hoek kijken;
haar geest wordt warrig. Het moment van pijnbestrijding en
palliatieve sedatie met dormicum is de voorbode dat het afscheid
steeds dichterbij komt. 'Als jij niet kan loslaten, moet ik het
anker binnenhalen en de boot de haven uitduwen.'
'Tegen het potloodgrijze laken met fijne, roze bloemetjes lijkt je gezicht nog bleker dan het al was. Ik schrik. De Schreeuw van Munch ligt op het kussen. Nu je verdwaalt in de kolkende eenzaamheid, slaan de demonen hun klauwen in je huid. Je krijgt steeds meer blauwe plekken. […] Je neus wordt met het uur bleker, kouder en spitser. […] Je zakt steeds verder in elkaar, als een vrucht die zonder water verschrompelt en uiteindelijk van de tak valt.'
Lucht
is een alomvattend en
troostrijk verhaal over een heel ingrijpende gebeurtenis; het
onvoorwaardelijk bieden van zorg en aandacht aan een ouder in de
laatste levensfase, het transformeren van kind zijn, naar het zorg
dragen voor een ouder. De auteur beschrijft haar eigen benauwende
gevoelens van onvermogen en schielijk geïrriteerde emoties jegens de
verzorgenden, die uiteraard hun liefdevolle best doen, maar vanuit
hun professie soms wat te zakelijk lijken. Niet alleen het verliezen
van een ouder gaat gepaard met rouwen, ook het verlies van je eigen
functies en zelfstandigheid brengt rouw met zich mee. Met Lucht
schreef Van de Putte liefdevol
over de zorg voor en het verlies van haar moeder, en een openhartig
verslag van haar eigen rouwgevoelens.
Een mooie laag in het verhaal zijn haar beschrijvingen van Dik; een jonge meeuw die in de binnentuin vertoeft – 'vast ook enig kind' – wachtend tot een van zijn ouders hem komt voeren en de tijd daar is om uit te vliegen.
Vlak na het sterven van haar moeder vliegt ook Dik op.
Hij vliegt het leven tegemoet.
--
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
Titel: Lucht
Auteur: Eveline van de Putte
Pagina's: 234
ISBN: 9789083114569
Uitgeverij De Brouwerij
Verschenen: april 2022
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.