Verborgen en vergeten familiegeschiedenis verbonden door een zwarte kat
Neurink's jongste roman Rahila’s geheimen is een vervolg op De Joodse bruid uit 2014, maar is daar los van te lezen. Eerdere werken zijn onder andere Mijn Iraakse familie (2011), De oorlog van ISIS (2015), De vrouwen van het kalifaat (2015), Vrouwen overleven ISIS (2017), Geweld is nooit ver weg (2020) en DNA liegt niet (2025).
Het Iraakse Koerdistan huisvestte ruim drieduizend jaar een Joodse gemeenschap die geheel verweven was met de Koerdische gemeenschap, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam daar een kentering in toen ook in Irak het antisemitisme opkwam, wat in 1948 leidde tot Jodenvervolging waardoor de Joden noodgedwongen de wijk kozen, veelal naar Israël.
Marjon Nooij
In De Joodse bruid heeft de Iraaks-Koerdische Zara het dagboek van haar grootmoeder Rahila gevonden die haar memoires vastlegde in de turbulente jaren ‘40 van de vorige eeuw. Daarin schrijft Rahila dat ze van oorsprong Joods is; een groot familiegeheim. ‘In de jaren vijftig mochten de Joden naar Israël emigreren, maar ze moesten vrijwel al hun bezittingen achterlaten en verloren de Iraakse nationaliteit’. Doordat de Joden zich in Irak niet meer veilig voelden, hielden ze hun geloof geheim. Kostbare voorwerpen, zoals het sabbatszilver, werden begraven. Zelfs Zara heeft nooit geweten dat ze eigenlijk Joods is; haar vader was moslim. Het dagboek staat symbool voor de herinnering en het verleden.
Net als in vele andere landen waren er ook in Koerdistan ‘gestolen kinderen’, veelal baby’s die na de geboorte dood werden verklaard en ter adoptie aangeboden, waardoor de verzwegen wortels het uitzonderlijk ingewikkeld maakten om familiebanden te herleiden. Zara’s grootmoeder Rahila – de moeder van Zara’s vader – was als negenjarig gestolen kind met Joodse wortels, gedwongen om met een streng religieus en antisemitisch moslim te trouwen, waardoor haar verleden werd uitgewist en zij verder leefde met een verborgen identiteit. Zara’s vader was locoburgemeester en seculier, maar zijn carrière werd geschaad toen uitkwam dat hij met een Joodse was getrouwd. Ook Zara’s moeder groeide op als moslima en heeft haar Joodse afkomst stelselmatig verzwegen.
Zara is politicoloog en woonde tot 2014 in Koerdistan. Ondanks haar ambivalente gevoelens ten opzichte van Israël vluchtte ze daar met haar moeder naartoe toen ISIS de stad Mosul binnenviel. In Jaffa, op zoek naar een nieuw thuis, veiligheid en rust, ontmoet ze Abram, ‘maar ze noemen me Bram’, en ze vertellen elkaar hun levensverhaal. Hij vertelt haar over de grote rol die zijn afwezige vader heeft gespeeld en hoe hij vanuit Irak naar Israël is gekomen, met een tussenstop in zijn jeugd in Nederland waar hij niet kon aarden. Door al die veranderingen wist hij niet meer wie of wat hij was. Hij blijkt psycholoog en therapeut te zijn. 'Iedereen heeft hier last van trauma's. We zijn in het land van de beschadigde mensen.' [...] ‘Trauma's worden via de genen doorgegeven, van ouders naar kinderen en kleinkinderen.'
De angstaanvallen van Zara’s moeder, ten gevolge van het moslimextremisme en de ontsnapping daaraan, nemen in Israël grote vormen aan. ‘Bram heeft gewaarschuwd dat haar moeders angstaanvallen slechts een kleine uiting zijn van de vele trauma's van een beschadigd volk. Dat die dicht onder de oppervlakte liggen.’
‘Zara luisterde naar zijn uitleg. Dat de Koerdische president Barzani ISIS tegen de haren in had gestreken door alle betwiste gebieden op te eisen waar ook Bagdad recht op meende te hebben. Veel van de ISIS-leden hadden onder dictator Saddam Hoessein gediend en vonden het onterecht dat de Koerden na diens val een autonome regio hadden gekregen. 'En de Koerden verwachtten het niet, die dachten dat ISIS ze met rust zou laten, dat die alleen aasde op Arabisch land. Daarom ging het zo snel in Sinjar.'Ze werd rustig van zijn stem en zijn uitleg. Zo had hij haar ook verteld over de geschiedenis van de Joden in Irak. Hoewel ze hem pas een paar jaar kende, was hij haar favoriete oom. Al was hij strikt genomen haar achterneef, de zoon van haar oma's broer. Dat haar moeder het contact met hem had verbroken omdat hij vasthield aan een Joodse manier van leven en een Joodse identiteit, had ze haar nog lang niet vergeven. Zara had hem in haar jeugd willen hebben, om zijn wijsheid, zijn inzicht en zijn hartelijkheid.’
Rahila's geheimen is een meeslepende roman, waarin Neurink's recente non-fictiewerk DNA liegt niet resoneert. Haar uitgebreide kennis van het Midden-Oosten maakt het tot een helder en vooral genuanceerd verhaal - zonder wijzende vinger - over tal van gebeurtenissen, geheimen en misstanden. Knap geconstrueerde fictie, gebaseerd op waargebeurde feiten.
--
Eerder verschenen op Tzum
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.