Hoe
een 'broer van dezelfde melk' twintig jaar van je leven kan
verzieken
De
in Algiers geboren Kaouther Adimi (1986) heeft al een aantal werken
op haar naam staan wanneer in 2021 haar roman De boekhandel van
Algiers in Nederlandse vertaling op de markt verschijnt. Na dat
succes is onlangs in vertaling van Noor Koch ook haar meest recente
werk Kwade wind verschenen; een roman over diepgewortelde
tradities, vriendschap en verraad, tegen de achtergrond van de
geschiedenis van Algerije in de twintigste eeuw.
Adimi
heeft Kwade wind gebaseerd op een bestaande roman van Saïd –
de beste vriend van haar grootvader – en heeft daarmee het leven
opgetekend van Leïla en Tarek; 'want literatuur kan een reddingsboei
zijn, maar ook een kwade wind.'
Marjon Nooij
Tarek
en Saïd groeien samen op in El Zahra als gezworen 'broers van
dezelfde melk', daar de dove moeder van Tarek, in ruil voor wat
groente, fruit en vlees, ook Saïd zoogde. Hun vriendschapsband is
sterk en buurmeisje Leïla sluit zich vaak bij hen aan. Op
vijftienjarige leeftijd wordt zij echter uitgehuwelijkt aan een veel
oudere man. Wanneer ze na een jaar is bevallen van haar eersteling,
verlaat ze hem. Ze wordt hiermee de paria van het dorp en niet
bepaald het lichtende voorbeeld voor de andere meisjes. 'Waag het
niet hetzelfde te doen!'
Tijdens
hun tienerjaren zien de 'broers' elkaar alleen in de spaarzame
vakanties; Tarek wordt geheel volgens de traditie herder. Saïd wordt
door zijn vader, die de imam van het dorp is, naar een school in
Tunis gestuurd, waardoor hun wegen zich scheiden en Tarek ziet hoe de
ander verandert; stadser wordt en zich anders kleedt.
De
Tweede Wereldoorlog zorgt ervoor dat Tarek vrijwillig naar Europa
vertrekt om mee te vechten. Hij wordt ingescheept naar Marseille en
doet zichzelf de belofte dat hij Leïla om haar hand zal vragen als
hij de oorlog mag overleven, ondanks
dat hij weet dat Saïd ook verliefd op haar is.
In
Versailles komt hij voor een kort moment Saïd weer tegen die wordt
opgepakt en in de Cherche-Midi-gevangenis in Parijs wordt
geïnterneerd.
'Tarek
was er niet helemaal ongeschonden uitgekomen. Er waren littekens. Die
op zijn lichaam kon hij niet verbergen. De andere waren van hem
alleen.' '[…] alle oorlogen doen hetzelfde met mannen, ze
veranderen je ogen in dode knikkers.'
Na
zijn huwelijk met Leïla in de herfst van '45 – waarbij Saïd niet
aanwezig is – breekt de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog uit en
sluit Tarek zich aan bij het FLN.
Nadat
Ahmed Ben Bella tot eerste democratische president van Algerije is
gekozen, vindt Tarek werk bij de productie van
La
battaglia di Algeri;
een authentiek filmverslag van de onafhankelijkheidsstrijd van de
Italiaanse regisseur Gillo Pontecorvo. Het is door hem dat Tarek
uiteindelijk in Rome belandt
en aan
het werk kan
bij een zonderling man met een beelden- en kunsttuin. De eenzaamheid
en de stilte voelen als een weldaad, maar hij durft zijn vrouw er
niet over te vertellen. Dan komt er onverwacht een telegram uit El
Zahra dat hij terug moet komen bij zijn gezin.
'Tarek zei
niet veel. Nog altijd spaarzaam met woorden. Als zijn moeder zonder
woorden kon leven, moest hij dat ook kunnen.'
In
het tweede deel wisselt het perspectief even naar Leïla die zich
richt tot haar man. Saïd heeft een boek over hen geschreven, waarmee
ze zich in diskrediet voelt gebracht. Uit angst dat er een film van
wordt gemaakt, nemen ze de wijk naar Algiers waar ze twintig jaar
zullen verblijven, voordat ze eindelijk terug durven om de veiligheid
van hun huis op te zoeken. Ondanks dat
Houari Boumédienne – die van 1954 tot 1962 als guerrilla-strijder
vocht in de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog – in december 1976
door een staatsgreep de tweede president van Algerije is geworden en
met hem de democratie is overgegaan in een militaire dictatuur,
durven ze het aan om terug te gaan naar
El Zahra, waar de dorpelingen tijdens de burgeroorlog zijn uitgemoord
door moslimextremistische groeperingen. Ze treffen huizen aan die
zijn vervallen tot ruïnes, maar de Barbarijse vijgenbomen dragen
overvloedig vruchten en Leïla besluit daar de touwtjes van hun leven
stevig in eigen handen te nemen.
'We zwegen
over de nachtmerries en terwijl heel het land in de ellende werd
gestort, deden we alsof we niet wisten dat onze ogen waren veranderd,
net als eerder die van onze ouders en grootouders, want dat doen
oorlogen met je, ze veranderen je, beschadigen je voor altijd.'
Met
Kwade wind heeft Adimi een realistisch verhaal opgetekend van
bestaande, nog in leven zijnde personen. Het is bijzonder dat ze dat
heeft aangedurfd, daar haar hoofdpersonages in de zeventiger jaren,
vanwege de openbaringen in het boek van hun vriend, op de vlucht zijn
geslagen en zich uit schaamte zoveel jaren niet meer hebben durven
vertonen in hun dorp.
Adimi
heeft zich niet laten verleiden om op het sentiment van de lezer in
te spelen, doordat ze op een onderkoelde wijze schrijft. Ze gebruikt
niet te veel woorden en gaat in bepaalde perioden zelfs wat al te
snel door de tijd. Ze maakt duidelijk hoe Tarek en Leïla in de
vorige eeuw zijn beschadigd door de traditie, oorlogen, het geweld en
de dictatuur. De relevante stukken geschiedenis heeft ze in het boek
verweven als intermezzo's, waarmee ze haar verhaal urgentie heeft
gegeven.
--
Eerder verschenen op Tzum
Titel: Kwade wind
Auteur: Kaouther Adimi
Vertaling: Noor Koch
Pagina's: 256
ISBN: 9789026362491
Uitgeverij Ambo|Anthos
Verschenen: juni 2023
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.