Uitgeverij Atlas Contact
Geen gewone Indische jongen
Leo Broekveldt werd geboren in koloniaal Nederlands Indië, in 1906. Zijn vader zou hoog stijgen op de Indische bestuursladder. Toch was dat naar Broekveldts gevoel niet hoog genoeg. Leo’s oma aan moederszijde was een inlandse minnares. Dat was tamelijk gebruikelijk in de kolonie (‘tell me more’). Leo had pech: hij viel veel donkerder van huid uit dan zijn oudere broer. Al op jonge leeftijd hield Leo zich bezig met dansen, met de hoge Javaanse hofdansen. Die hofdansen stamden met de tempeldansen nog uit de pre-islamitische tijd: die van het hindoeïsme (‘tell me more’). Belangrijk was dat de adel deze dansen beoefenden. Leo was niet van eenvoudige komaf.
Zijn ouders keerden vroeg terug naar het moederland. Leo’s vader had een burn-out - zo zouden we het nu noemen - en voelde zich in zijn carrière gedwarsboomd. Leo ging ervan uit dat hij spoedig terug zou keren naar Indië en ondernam een aantal pogingen daartoe. Hij leek wel behekst want de reis lukte alsmaar niet. Pas op hoge leeftijd zou hij het land van zijn jeugd terugzien.
In Leiden begon Leo een opleiding tot Indisch bestuursambtenaar. De eerste Nederlandse antropologen waren opgeleid tot bestuursambtenaar in Indië (rdv). De dans was echter Leo’s ware minnares. Na de dood van zijn vader kon hij zich hartstochtelijk aan haar overgeven. Dansen deed hij: de Indische dansen in vol ornaat, de tango - als stel met zijn vrouw -, Mexicaanse dansen met sombrero, de Cubaanse rumba: meer het revuematige gedeelte van zijn danscarrière. Ook volgde hij, aan de zijlijn, een balletopleiding en was hij belangrijk in de Nederlandse danswereld van na WOII. Zoals zo veel Nederlandse artiesten was ‘aanpassing’ in de oorlog aan de Duitse bezetter een noodzaak - ik probeer het zo neutraal mogelijk weer te geven.
Toen het dansen door reuma niet meer ging, deed hij een apart soort wajangvoorstellingen, met zijn handen als wajangpoppen, de schaduwen op de muur; hij werd een verhalenverteller. Acteur was hij ook, niet zo’n heel goede: hij speelde de dronken Javaan in Couperus’ De stille kracht, een tv-serie. In de Late late Lien Show van Wieteke van Dort was hij een graag geziene gast; een show voor Indische Nederlanders, vooral gestoeld op de nostalgie van het oude Indië (ik vond het toentertijd en nog steeds een voorbeeld van wansmaak).
Wie belangstelling heeft, leze de biografie van Lizzy van Leeuwen. Zij gebruikt veel bronnen en de bronnenvermelding vermoedt een systematisch aanpak. Ik miste een stamboom van Leo’s afkomst. Helaas waren er ook niet zo heel veel foto’s en op internet zijn ook geen filmpjes van optredens te vinden. Dat is echt jammer. Het onderwerp ontbeert écht beeldend materiaal.
Ik had me verheugd op deze biografie. Ik heb veel vrienden met een Indische achtergrond en Indië was ooit Nederland. In het verleden en nu nog speelde en speelt Nederlands Indië (Indonesië) een heel belangrijke rol. Ik heb een grote interesse in het onderwerp.
Krijgt de lezer een goed beeld van Leo Broekveldt aka Indra Kamadjojo? Dat is immers iets wat je als lezer van een biografie verwacht. Ik krijg geen goed beeld van Broekveldt maar misschien ligt dat aan mij.
Wat Van Leeuwen in ieder geval wel toont, is dat de doorsnee Indische Nederlander niet bestaat en nooit bestaan heeft. De koloniale en na-koloniale periode is veel complexer dan je als lezer in eerste instantie had vermoed. Broekveldt is van hoge geboorte, geen adel, voor het grootste deel Nederlander, voor een deel Indiër, al is het een soort Indiër die later in zijn leven meer georiënteerd was op India dan op Indië. Dat is erg verwarrend. Zijn pseudoniem Indra Kamadjojo symboliseerde voor hem waarschijnlijk een gefantaseerd leven met een fictieve culturele en historische achtergrond. Natuurlijk beschrijft Van Leeuwen dat ook, maar dit blijft een beetje in de lucht hangen.
Verward ben ik ook en daar word ik in dit geval niet blij van. Van Leeuwen probeert aan deze biografie een koloniaal-historische achtergrond mee te geven: heel interessant! Dat is echt een immens groot terrein. Enerzijds gaat het om een persoon, een personage feitelijk, anderzijds om de koloniaal-historische achtergrond van Indische Nederlanders en hun leven in Nederland. Van Leeuwen weet de historisch-culturele achtergrond niet voldoende toe te passen op Broekveldt. Te gefragmenteerd komen historische feitjes aan de orde en ook niet altijd ‘to the point’. En net als ik denk: nu wordt het interessant, wordt dat afgekapt, want het boek is immers een biografie - denk ik -.
Op twee benen hinkt dit boek: de biografie en de koloniale geschiedenis. Wat mij betreft schiet deze studie op beide terreinen tekort. Echt jammer. Geen aanrader. Toch zijn er in elk boek altijd zaken die wel interessant en leuk zijn. Zoekplaatje. O ja, ik miste de Blue Diamonds….
Auteur
Elisabeth Margaretha (Lizzy) van Leeuwen (1958) is een Nederlands bestuurskundige, cultureel antropoloog en publicist. Ze schrijft onder andere voor De Groene Amsterdammer. Van Leeuwen, zelf Indisch, is deskundig op het gebied van de positie van Indische Nederlanders in het postkoloniale tijdperk.
Tot 2008 was ze werkzaam bij het Meertens Instituut waar ze met de historicus Gert Oostindie het project Bringing history home als postdoc historisch en etnologisch onderzoeker werkte. Ze deed onderzoek naar de wisselwerking tussen de naoorlogse identiteitspolitiek onder postkoloniale migranten in Nederland en de Nederlandse samenleving.
Titel: Indra. Een wajangleven. Biografie van Leo Broekveldt 1906-1992
Auteur: Lizzy van Leeuwen
Pagina's: 416
ISBN: 9789045029245
Uitgeverij Atlas Contact
Verschenen: augustus 2020
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.