Ewa Maria Wagner - Het Tristan-akkoord

Recensie door Tea van Lierop

Uitgeverij Meulenhoff

'Een kleine triomf: woorden boven muziek! Met mijn musiceren kon ik je slechts gedeeltelijk bereiken maar ik wist nu dat mijn woorden je wel geraakt hadden.'

Veelstemmig, muzikaal en literair verhaal over verlangen

Sommige boeken zijn zo gevuld met indrukken en beelden dat het moeilijk is een beginpunt te pakken te krijgen. Het Tristan-akkoord is een voorbeeld van zo’n boek. Auteur Ewa Wagner is een getalenteerd musicus en schrijfster, beide passies worden tot thema gemaakt in haar roman, zelf beschouwt ze de thema’s als personages, waar wel iets voor te zeggen is. Het maakt in elk geval duidelijk hoe belangrijk muziek en taal voor haar zijn, maar minstens zo belangrijk is haar afkomst. Niet alleen geografisch, maar ook haar relatie met de familie. De auteur schreef dit boek niet in haar moedertaal, haar moeder sprak Silezisch, maar in het Nederlands, wat een grote prestatie genoemd mag worden. Niet iedereen kan de titel meteen plaatsen, het is een interessant uitgangspunt voor de roman.

‘Een beroemd geworden moment uit de opera is het zogeheten Tristan-akkoord. Dit striemende akkoord is aan het begin van de opera te horen. Aan het slot, terwijl Isolde over het dode lichaam van Tristan buigt, zingend haar indrukwekkende aria Liebestod wordt het dissonante Tristan-akkoord uit de openingsmaten eindelijk opgelost. Zelfs niet-Wagner liefhebbers loven de liefdesdood, het jammerlijke slot van de opera!’ (bron)

Evelien (Ev) het hoofdpersonage met Silezische wortels, woont nu in Nederland en is altvioliste in een orkest. De spanning is in het begin om te snijden vanwege een geplande reorganisatie die de banen van een aantal orkestleden op de tocht zal zetten. De onzekerheid werkt als een katalysator op Ev, het leven dat tot zover redelijk op rolletjes was gaan lopen komt nu op losse schroeven te staan en duistere zaken uit het verleden doemen op. Haar partner Floris oppert het idee de band met haar vader te herstellen. 

Het verhaal is op zich heel goed te volgen, maar wordt door het grote aantal verhaallijnen soms wel erg veel. De muziek en het schrijven zijn de thema’s die je als lezer vast kunt houden, dat gaat minder eenvoudig met de vader. Deze krijgt alle aandacht in de roman, in brieven richt Ev zich tot hem, de beginletters V(ader) of P(a) zijn opvallend rood. Hij is geen vader volgens het boekje, liever had hij een zoon gehad en met korte haren plus matrozenpakje lijkt Ev net een jongetje, terwijl haar zusje Nina er schattig meisjesachtig bijloopt. 

De man is in het begin ondoorgrondelijk, het is onmogelijk sympathie voor hem op te brengen. In de loop van het verhaal komen er steeds meer feiten aan het licht die zorgen voor duiding van de rol van de vader, de man met meerdere gezichten. Het Duitse van de vader en het Poolse van de moeder vormen de melange waarin Ev opgroeit. Een voortdurende worsteling met afkomst, het gevoel te moeten presteren en het verdriet waarmee het haar verboden wordt te lezen is met veel gevoel beschreven.

'Mijn muziek ging niet over soleren maar over verhalen en over een plek in het leven vinden. Literatuur mocht er van jou niet zijn en nu probeerde je me ook nog bij de altviool vandaan te houden.'

Het prachtige taalgebruik en de opbouw met de afwisselde perspectieven zorgen aan de ene kant voor gevarieerd lezen, maar zaaien ook onrust. Het elke keer moeten schakelen tussen heden en verleden en de hoeveelheid heftige, mooie, ontroerende, muzikale, hartverscheurende passages zorgen voor een overvloed aan moois en krijgen amper tijd te rijpen tijdens het lezen. Dit is een boek dat rustig gelezen moet worden en leent zich uitstekend om de genoemde muziek erbij te beluisteren, ook is het een verademing even stil te staan bij de literatuur waarover geschreven wordt. 

De zoektocht naar wat belangrijk is, wat echt past bij Ev en de strijd om de goedkeuring van anderen brengt haar uiteindelijk op een plek die haar past. De weg ernaartoe was lang en moeizaam, hier is doorzetten niet voldoende, opoffering en diep door het stof gaan zijn termen die haar vallen en opstaan beter omschrijven. Opmerkelijk hierbij is dat relaties met anderen vaak bepalend zijn voor haar keuzes, het is alsof ze de keuzes niet zelf maakt, maar laat bepalen. Nou ja, ook tot dat inzicht moet ze gebracht worden door een ander en om het allemaal nog complexer te maken: haar partner Floris en zijn zoon Bo hebben een moeizame relatie, Ev is in staat door te dringen tot Bo en ook hier speelt muziek een belangrijke rol en belangrijker nog: de vrijheid je eigen keuzes te mogen  maken.

Mooi is de evolutie van Evs carrière; veranderingen, al dan niet door eigen toedoen, brengen haar steeds een stapje verder

'Hier was ik gewoon Pools, het Silezische dialect had ik niet meer nodig. Deze eenheid van taal en gedachten, het gevoel dat niemand vooroordelen jegens mij koesterde, dat niemand op dit moment beter wist hoe ik moest leven, bevrijdde een enorme hoeveelheid geluk in mij.'

De auteur

Ewa Maria Wagner (Silezië, 1964) kwam, na een tijdje in München te hebben gewoond en gewerkt, in 1991 in Nederland terecht. Met een cum laude-diploma van het Conservatorium in Katowice op zak en vier jaar ervaring als orkestmusicus in het Poolse Radio en Televisie Orkest, werkt ze nu bij het Radio Filharmonisch Orkest in Hilversum als altvioliste. 

Daarnaast schrijft ze tevens artikelen en interviews voor onder andere SOMTimes en KlassiekMagazine. In december 2016 is ze afgestudeerd aan de Schrijversvakschool in Amsterdam. (bron)

Titel: Het Tristan-akkoord

Auteur: Ewa Maria Wagner

Uitgeverij Meulenhoff

ISBN: 9789029093675

Pag.: 256

Genre: fictie

Verschenen: 2019