Ilja Leonard Pfeijffer & Gelya Bogatishcheva – De filosofie van de heuvel

Recensie door Tea van Lierop

De Arbeiderspers

‘Het regent op een grijze Waalse manier, triest en aanhoudend als het leven zelf. Dit was geen bui, dit was existentieel weer, dit kon dagen duren.’

Hoe versla je reuzen…

Na een drietal romans van Ilja Leonard Pfeijffer (ILP) gelezen te hebben, kwam dit boek op mijn pad. Wat is er heerlijker dan een literaire sportieve prestatie dacht ik en liet me verleiden na Grand Hotel Europa een non-fictie boek te lezen van deze auteur. Hoe zou deze bloemrijk schrijvende auteur een fietstocht van Leiden naar Rome verslaan? Hoe houdt hij zich ‘trappend’ bij tegenslag en wat zijn z’n gedachten onderweg? Met deze vragen en verder open minded begon ik aan mijn comfortabele reis en kan nu al weggeven dat dit reisverslag een groot aantal lezers zal kunnen bekoren. Veelzeggende afbeeldingen illustreren het verslag.

In een prettig opgebouwd boek met korte hoofdstukjes komen we heel wat te weten van het wel en wee van het stel dat met z’n tweeën de uitdaging aanging van zo'n lange tocht. Hij op een tweedehandse Batavus, zij, Gelya, op een mountainbike, verschil moet er wezen. Behoorlijk impulsief en zonder uitgestippelde route gaan ze op pad. Er gaat wel een creditcard mee, dat moet een goede ruggensteun zijn bij het vinden van pleisterplaatsen. Maar het zal blijken dat zo’n kaart niet overal zijn nut heeft, er moet natuurlijk wel een uitspanning zijn in de dorpen en stadjes die ze aandoen en of er dan ook nog een plekje is….

Meteen vanaf het begin zat ik in het reisverslag, het zit hem in de ongecompliceerde stijl, de vanzelfsprekendheid waarop hij zijn afwegingen ventileert en de openhartigheid waarmee hij zijn eigen tekortkomingen vertelt en zijn liefde voor Gelya verwoordt en laat zien. De titel had op mij een grote aantrekkingskracht, wat een verteller is ILP! Hij weet wanneer en hoe onder diverse omstandigheden de vinger te leggen op de essentie. Er zijn meerdere manieren om aan een beklimming van een heuvel te beginnen. Het hele proces doet hij uit de doeken en daarbij valt op hoe creatief dat gebeurt.

‘Ik probeerde mij voor te stellen dat elke heuvel een reus was die heel lekker lag te slapen en dat ik hem niet wakker mocht maken. Daarom moest ik zo licht en zo stil mogelijk fietsen. Dat hielp een beetje.

Het klinkt misschien wat raar, maar ik genoot. Ik kan het niet anders uitdrukken. Het was een prachtige route, simpel rechtdoor over de n91 van Leuven naar Namur, ploeterend dwars door de taalgrens. In Wallonië veranderde het landschap.’

Zo kabbelt het eerste deel verder, van dorpje naar dorpje en af en toe een stadje. Er zijn letterlijk en figuurlijk hoogte – en dieptepunten, ze worden rustig aaneengeregen en tevens is er sprake van een opbouw. Hoewel het doel Rome is, geeft dat toch niet goed weer wat het eigenlijke doel het reizen is: het op weg zijn. De euforie zit in het veranderende landschap en de totaal verrassende ontmoetingen. In het noorden van Frankrijk komen ze terecht in een middeleeuws huis en krijgen ze de bovenste etage, maar echt blij zijn ze niet, want door de regen kunnen ze niet verder. Maar dan komen ze in de Tipy Bar, het enige café aldaar. Ze zetten het op een drinken en voor ze het weten is de hele duffe bar volgelopen met mannen die de wereld komen bespreken.

‘Het gaat eruit zien als een middeleeuwse herberg vol met glunderend bolle gezichten, grimassend van onversneden vrolijkheid.’

Geweldige momenten zijn dit, je verwacht niets, daar komen vaak de mooiste dingen uit voort. Dat is ook een beetje de filosofie van ILP, vooral niet teveel plannen, gewoon alsmaar naar het zuiden tot de Middellandse Zee en daarna naar het oosten afbuigen. 

Onderweg is er tijd voor reflectie. Waarom is het ene stadje helemaal leeggelopen en het andere bruisend van bedrijvigheid? Daar zit een strategie achter. Sommige besturen hebben een neus voor subsidies en zien kansen een andere inkomstenbron aan te boren. Zo wordt er -  precies wanneer zij er zijn -  een gloednieuw fietspad van 80 kilometer langs de Maas feestelijk geopend. Dit is zo’n nieuw inzicht om de regio wat leven in te blazen, ecotoerisme. Maar de auteur voelt zich er niet happy mee, dat luxe traject heeft niets met reizen te maken, vindt hij, het voelt als recreëren. Dit soort observaties zijn zo raak, vooral wanneer er ter gelegenheid van de feestelijkheden groepjes amateurwielrenners voorbij racen op dure fietsen en gekleed in de juiste pakjes. Nee, laat de auteur rijden over hobbels, gescheurd asfalt, dit soort paden geven het ultieme reis-gevoel.

En dan is er de zee, extase overvalt hen beiden. Realistisch worden ook de veel minder mooie kanten genoemd, wildgroei in de bouw om het massatoerisme te bedienen is een van de minpunten. In Grand Hotel Europa zie je zaken terug uit dit boek, heel herkenbaar en daarom is het boek echt een fijn boek, je voelt een verbondenheid met het werk van de auteur.

Na veel zee en luieren komt het einddoel in zicht, hierover hebben de twee een prachtige theorie. Je kunt je ook op een heel andere plek dan het einddoel heel erg op je plaats voelen en om dit toe te geven vergt enige moed. Dat zit wel goed tussen die twee, laat het doel vooral flexibel zijn

‘Het was het eerste wat ze sinds vele uren had gezegd. ‘Waar wil je dan naartoe?’ ‘Wijnpleintje.’ Ik wist wat zij bedoelde. Achter Campetto ligt een minuscuul pleintje dat Piazza delle Oche heet en waar een champagnerie is gevestigd met een klein knus terrasje en een rijke keuze aan sublieme wijnen. Inderdaad moesten we hier naar beneden. We stortten ons de nauwe donkere steegjes van het labyrint in en vonden de weg feilloos. Een grote, diepe rust viel over ons toen we nipten van ons eerste glas. En toen pas hebben we gevierd. Niet alleen de verjaardag, maar ook de reis. We hadden ons doel bereikt. Die afdaling vanaf Piazza dei Ferrari het labyrint in was onze laatste afdaling.’

Afbeelding door Stephan Vanfleteren

De auteur

Ilja Leonard Pfeijffer (Rijswijk (ZH), 17 januari 1968) is een Nederlands dichter, classicus en schrijver. Op 13 mei 2014 won hij de Libris Literatuurprijs voor zijn roman La Superba en is genomineerd voor Libris Literatuurprijs 2019 met zijn roman Grand Hotel Europa. Pfeijffer woont in Genua. (bron)

Titel: De filosofie van de heuvel

Auteur: Ilja Leonard Pfeijffer & Gelya Bogatishcheva

Uitgever: De Arbeiderspers

ISBN: 9789029574150

Pag. : 208

Genre: non-fictie

Verschenen: 2010