Haruki Murakami - Norwegian Wood

Leeservaring door Tea van Lierop

Atlas Contact

Over liefde, vriendschap en verlies….

In plaats van de gebruikelijke recensie schreef ik deze keer een persoonlijke leeservaring. Haruki Murakami is één van mij favoriete auteurs, hij schreef vele romans en ik houd van zijn stijl.
Niet elk boek leent zich kennelijk voor een herlezing.
Deze herlezing is heel anders dan de eerste lezing. Vond ik het boek bij de eerste lezing mooi, overweldigend en gevoelig, nu vond ik het boek veel van hetzelfde en kreeg het vooral in het laatste gedeelte mijn onverdeelde aandacht.

Niet dat het niet onderhoudend was, maar er was naar mijn idee te weinig spanning en teveel seks. De personages gingen me op een gegeven moment ook een beetje irriteren, de vreemde vragen over zichzelf, het puberale gedrag en de zoveelste keer dat iemand niets van zich liet horen… het is een bildungsroman, dat weet ik, maar daarin zijn gradaties aan te brengen.

Misschien had ik het boek beter niet kunnen herlezen, dan was de eerste zoete herinnering blijven hangen. Maar dat is achteraf praten. Mijn liefde voor het werk van Haruki Murakami begon met de 1q84 trilogie, daarna was ik meteen verkocht, wat een stijl, magie en spanning! Daarna las ik zijn andere romans en verhalen. Een hoogtepunt was het lezen van ‘Murakami en het gespleten leven’ van Ype de Boer. In dit boek worden thema’s, motieven benoemd en uitgelegd vanuit een filosofisch invalshoek, werkelijk erg leerzaam.

Ook voor Norwegian Wood maakte ik dankbaar gebruik van dit leerzame boek. De gespletenheid van Watanabe is het hele boek voelbaar, er treedt zelfs een verdubbeling op na de zelfmoord van Naoko.
Het analytische element heeft me wel geboeid, maar een aantal stukken vond ik langdradig overkomen, aan het einde kwam wel de spanning die ik nodig had om het boek op waarde te kunnen schatten. Omdat daar de eindjes bij elkaar komen en duidelijk wordt hoe de personages zich ten opzichte van elkaar verhouden.

In het begin was ik nog vol goede moed. Wanneer verteller en hoofdpersonage Watanabe in zijn herinnering duikt om zich het meisje Naoko, dat hij vele jaren niet zag, voor de geest te halen springen twee typisch Murakami motieven eruit: het oorlelletje en de put. Ook de beschrijving van het meisje met haar onzekere en fragiele verschijning is precies goed:

‘Eerst haar profiel. Misschien komt altijd eerst haar profiel terug omdat Naoko en ik samen altijd naast elkaar liepen. Dan draait ze zich naar me toe, lacht naar me, houdt haar hoofd een beetje scheef, begint te praten en tuurt diep in mijn ogen. Alsof ze op zoek is naar de schaduw van een klein visje dat toevallig de bodem van een heldere bron oversteekt.’ (2011-9)

Naoko’s zielsverwant en Watanabe’s beste vriend Kizuki heeft zelfmoord gepleegd en hierna voelen beiden zich verweesd. Ze vormden met zijn drieën een eenheid en die is nu weg waardoor hun leven nooit meer hetzelfde zal zijn. De zoektocht naar 'het ontbrekende' is een thema, de twee verweesden zoeken elkaar op, dit is toch veel complexer dan het lijkt, er is geen vervanging, er blijft een gemis, een hiaat. Beiden zoeken hun eigen oplossing, het meisje houdt van Watanabe, maar kan zich absoluut niet overgeven aan hem, hij houdt van haar en wil een relatie, maar heeft tevens te maken met andere meisjes waarvan er eentje heel speciaal wordt. Bovendien staat Naoko met één been in het dodenrijk en probeert ze Watanabe mee te slepen. Er ontstaan complexe driehoeken met bizarre wendingen en verschuivingen. Seks wordt een probleem, de een wil wel maar kan slechts één keer genieten, de ander heeft bizarre prikkels nodig om het leuk te hebben en heeft echt aparte ideeën

‘'O, dat is waar ook: laten we wierook branden voor mijn vader,' zei Midori. Ik volgde haar naar de kamer waar het huisaltaar stond, stak wierook aan en vouwde mijn handen.

'Weet je, ik heb me laatst voor deze foto van mijn vader helemaal uitgekleed. Ik heb al mijn kleren uitgetrokken en mezelf uitgebreid, met een soort yoga, aan hem laten zien. "Kijk papa, dit zijn mijn borsten en dit is mijn k.t (tvl),'" zei Midori.’ (2011-513)

En Watanabe? Deze ongenaakbare jongen met zijn liefde voor platen, voedsel en vrouwen laat zich als een speelbal tussen de vrouwen heen en weer gooien en weet zich geen houding te geven.

Een mooie rol is weggelegd voor Reiko, de kamergenote van Naoko wanneer ze samen in een kliniek zitten ver van de bewoonde wereld midden in een bos. Een schitterende passage vind ik wanneer Naoko 's nachts als een schim in het dodenrijk verschijnt aan Watanabe. De vreemde sfeer in de kliniek en de verhouding tussen de oudere Reiko en Naoko worden aangenaam beklemmend beschreven. Door de vergelijking mer De Toverberg -  je kunt er niet omheen, het boek dat Watabe bij zich heeft wordt meerdere keren genoemd - is de link met Hans Castorp snel gemaakt. Het was wat mij betreft niet nodig geweest, het leidde me af, Japan en Europa roepen een totaal andere sfeer op.

Overigens is het allemaal wel erg triest en weemoedig, de mooie songs die Reiko op haar gitaar speelt maken het verdriet en het noodlot voelbaar, alle tekenen wijzen op een niet goede afloop. Maar hoe het afloopt is wel bijzonder, uiteindelijk zijn er winnaars en verliezers.

Het laatste gedeelte van het boek waarin de waarheid aan het licht komt levert het volgende citaat op, een mooi citaat, waarin Watanabe de oren gewassen krijgt van Reiko die helemaal met de Shinkansen* naar Tokio komt.

‘'Als je over de dood van Naoko pijn voelt, voel die pijn dan de rest van je leven. En als er iets van te leren valt, leer dat. Maar word helemaal los daarvan gelukkig met Midori. Jouw pijn heeft niets te maken met Midori. Als je haar nog verder pijn doet, is het misschien niet meer terug te draaien. Het is misschien moeilijk, maar wees sterk. Word volwassen. Ik ben helemaal uit de kliniek hierheen gekomen om je dit te zeggen. Dat hele stuk in die doodskistachtige trein.' (2011-637)

(Foto: Gasper Tringale)

De auteur

Haruki Murakami (1949) schreef onder andere de romans 'Norwegian Wood', 'Kafka op het strand', '1q84' en 'De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren'. Murakami’s werk wordt in meer dan veertig landen uitgegeven en is bekroond met meerdere prijzen, waaronder de Welt-Literaturpreis en de Hans Christian Andersen Literatuurprijs. Hij wordt regelmatig getipt als kandidaat voor de Nobelprijs. In 2016 verscheen de verhalenbundel 'Mannen zonder vrouw'. Zijn grote nieuwe roman Killing Commendatore verscheen eind 2017, een nieuw hoogtepunt in zijn oeuvre. In januari 2019 verscheen 'Roman schrijver van beroep', een eenmalig kijkje achter het bureau én in de ziel van Haruki Murakami. (Foto: Gasper Tringale)

Titel: Norwegian Wood

Auteur: Haruki Murakami

Uitgever: Atlas Contact

ISBN: 9789045017426

Vertaling: Elbrich Fennema

Genre: fictie

Pag.: 213

Verschenen oorspronkelijk: 1987

Verschenen deze editie: 2011

*De Shinkansen (Japans: 新幹線) is een netwerk van hogesnelheidslijnen in Japan, waarop de beroemde kogeltreinen (Japanse hogesnelheidstreinen) rijden. (wiki)