Frits Oostervink - Help, de psychiater wordt gek

Recensie door Truusje

Uitgeverij De Brouwerij

Een productiemedewerker in de zorg

Frits Oostervink (1952) heeft er inmiddels al dertig dienstjaren opzitten als ouderenpsychiater bij de GGZ en heeft in die jaren veel zien veranderen in de zorg die geboden wordt. Vooral voor deze groep kwetsbare patiënten, die zich in de zogenaamde vierde levensfase bevinden en een andere aanpak vragen dan de jongere patiënten, blijken de gevolgen van de verzakelijking aanzienlijk. Steeds meer psychiaters kiezen ervoor om met ontslag te gaan en buiten de GGZ als interim verder te gaan. Dit heeft als gevolg dat er een groot tekort is in de instellingen.

De werkdruk begint hem zwaar op de schouders te drukken en wanneer hij ontdekt dat hij een belangrijke controle bij een patiënt is vergeten trekt hij aan de bel.

Met dit boek - dat als ondertitel heeft 'Als patiënten hamerstukken worden: zorgen om de zorg' - laat hij de lezer gedurende een week met zich meelopen tijdens zijn werkzaamheden. Hij uit zich kritisch over de toenemende bureaucratie en marktwerking binnen de GGZ, en inherent hieraan het achteruitgaan van de kwaliteit van de zorg, de consequenties voor de patiënten én zijn eigen gemoedsrust. Het is hem zwaar te moede om te merken dat zijn werkzaamheden aan het uithollen zijn en hij hierdoor meer dan eens met een gewetensconflict zit. Wanneer hij crisisdienst heeft en wordt weggeroepen, is hij genoodzaakt om zijn patiënten van die middag af te bellen of zelfs weer naar huis te sturen, want zijn agenda is vol gepland door het secretariaat.

Door de steeds hogere kosten op het bordje van de zorgverzekeraar, worden handelingen die voorheen gedeclareerd konden worden steeds meer aan banden gelegd. De psychiater blijkt meer en meer degene die de diagnose stelt, de patiënt op de juiste medicatie instelt en recepten schrijft. De tussentijdse gesprekken die hij voordien met de patiënten voerde, moeten steeds vaker door een - veel goedkopere - psycholoog overgenomen worden. Dat dit ten koste kan gaan van de vertrouwensband tussen behandelaar en patiënt is evident.

Vanuit het management wordt de druk op de ketel flink opgevoerd. Er dient letterlijk productie gemaakt te worden, de psychiater moet zijn dagstaat bijhouden en er op toezien dat hij voldoende werkzaamheden kan declareren om geld in het laatje te brengen. Wat je steeds meer ziet is dat er managers zijn die niet zelf uit de zorg komen en van toeten noch blazen weten van wat er op de werkvloer dient te gebeuren. Oostervink beschrijft een situatie dat hij op het matje werd geroepen vanwege het feit dat hij één uur in de min stond en dus een te lage productie heeft behaald. Ook delegeert hij niet voldoende en zou zich teveel in de kliniek bevinden. Hij voelt zich gefrustreerd en als een klein kind terechtgewezen.

'Met andere woorden, ze vinden dat ik meer ouderen terug moet ontslaan naar de huisarts, [...] 'Vanuit het schaarstemodel.' Dat wil zeggen omdat er te weinig ouderenpsychiaters zijn, moeten mijn patiënten doorstromen om plaats te maken voor nieuwe aanmeldingen. Enerzijds is dat juist en anderzijds: waar bemoeien ze zich mee? Zij doen dit werk niet. Voor hen is het gewoon een kwestie van het juiste opportunistische argument te vinden om gelijk te krijgen en hun zin door te drukken door mij een insufficiëntiegevoel aan te praten, namelijk dat ik door een 'onprofessioneel' en wellicht ook 'menselijk' trekje te weinig productie draai.'

Om zijn boodschap zo duidelijk mogelijk te krijgen besluit Oostervink minutieus één van zijn werkweken te beschrijven. Zijn frustraties komen duidelijk naar voren, wanneer hij ontdekt dat er maar twee activiteiten gedeclareerd kunnen worden terwijl hij de gehele dag druk bezig is geweest. De administratieve handelingen nemen veel tijd in beslag, wat weer ten koste gaat van zijn patiëntcontacten. Daardoor is hij in zijn vrije tijd steeds vaker bezig om de minuten die hij ergens aan besteedt, de tarieven en declaraties van zijn werkzaamheden op te schrijven om maar te kunnen verantwoorden dat hij zijn productie haalt.

                                                           

'Een arts, die volgens de eed van Hippocrates beloofd heeft zijn lijdende medemens naar eer en geweten te helpen, wordt nu als productiemedewerker in een mensenfabriek gezien.'

Toch blijft de enthousiaste en gedreven Oostervink trouw aan zijn baan. Hij houdt van zijn werk en de complexe problematiek die het met zich meebrengt, zegt het zelfs als zijn hobby te zien. Hij laat de lezer in deze werkweek kennismaken met diverse interessante casussen en geeft veel uitleg over de psychische factoren waar ouderen mee te maken kunnen krijgen. Hij doet dat op een heel heldere en toegankelijke wijze en geeft veel interessante uitleg over de diverse facetten van zijn vakgebied.

Ondanks de kritische toon is het niet alleen 'kommer en kwel' wat de klok slaat. De reden dat hij dit boek heeft geschreven is om te laten zien dat hij ontzettend veel plezier beleeft aan zijn beroep als ouderenpsychiater, maar dat het vrije marktdenken daar wel een donkere wolk over laat drijven en de kwaliteit van zorg daar danig onder te lijden heeft.

Maar, zoals de ervaring leert, worden er gelukkig soms ook beslissingen teruggedraaid, wanneer er sprake blijkt te zijn van verkeerde zuinigheid. De beroemde golfbewegingen in de zorg.  
Het is een begin...

Titel: Help, de psychiater wordt gek

Auteur: Frits Oostervink

Pagina's: 340

ISBN: 9789078905066

Uitgeverij De Brouwerij

Verschenen: maart 2019