Uitgeverij Atlas Contact
Een zoektocht naar
zuivere motieven
De titel en de cover
maakten me nieuwsgierig naar het onderwerp. In dit geval is het de
mooie combinatie van de medische wereld en de motieven om mensen te
helpen door bij leven een nier af te staan. Het is een roman, maar
door de vorm – het boek bestaat volledig uit dialogen – is het
net alsof je rechtstreeks getuige bent van het complexe proces dat
voorafgaat aan de donatie. De reden van de naamloze verteller om te
doneren is bijzonder. Hij zal zich daarvoor moeten verantwoorden bij
zijn naasten, door de dialogen is het overtuigingsproces goed te
volgen en laten de partijen zich goed kennen.
Het motto is een
citaat uit ‘Avonturen in de alledaagse onwerkelijkheid’- Max
Blecher
‘Ik werd al lang geplaagd door het verlangen een absurde daad te begaan op een mij volledig vreemde plek, en nu werd deze mij in de schoot geworpen, zonder inspanning, bijna vreugdevol.’
Dit boek ken ik
niet, maar dit citaat maakt me nieuwsgierig en het sluit naadloos aan
op ‘Samaritaan’.
De verteller denkt
veel aan zelfmoord, de gedachte maakt hem vrolijk. In een gesprek met
een vriend legt hij uit dat een zelfmoord perfect is wanneer je in de
ogen van de nabestaanden een held bent! Het risico op overlijden bij
het doneren van een nier is 1 op 2000, en wanneer je het niet
overleeft heb je in elk geval iemand gered. Eigenlijk nog een tweede
persoon, want in het protocol dat gehanteerd wordt zijn altijd vier
mensen betrokken, de partner van de patiënt staat ook een nier af
aan iemand op de wachtlijst. Hij /zij wil graag doneren maar de nier
matcht niet met de partner. Zo worden er meerdere patiënten
geholpen. Het zijn interessante weetjes over het traject, de
verteller gaat helemaal door de ‘molen’, alles moet kloppen om
uiteindelijk groen licht te krijgen voor de donatie. Zo komt de dure
MRI scan pas als laatste, wanneer alle onderzoeken goed zijn. Daar is
natuurlijk over nagedacht. Het medische traject is interessant, maar
minstens zo boeiend zijn de reacties van vrienden en familie.
Met Sanne, de
geliefde, komt het tot een knallende ruzie
‘Ik vind het gewoon fijn om te geven. Jij noemt dat egoïstisch, dat mag.‘Je begrijpt heus wel wat ik bedoel. Het gaat toch niet alleen om jou?’Daarom juist. Ik wil geven. Liefde, geld, maakt niet uit. Ik heb de afgelopen twee jaar veel gegeven en jou alleen maar zien nemen. Terwijl jij heel veel hebt om te geven, en dan niet alleen in materiële zin...‘Ja, begin daar maar weer over. Flauw hoor. Ik leef gewoon zuinig en daar is niks mis mee.’Begin dan niet over mijn levenswijze te zeuren. Je lijkt soms wel een wolvin van de hebzucht. Als ik iemand kan helpen, dan doe ik dat. Punt.’ (2011-19)
Maatschappelijke en
politieke thema’s komen in de dialoogvorm duidelijk naar voren.
Meteen in het eerste hoofdstuk wordt ‘De Grote Donorshow’ van BNN
(eenmalig tv programma 2007 tvl) aangehaald als reden die de
verteller opvoert voor de wens tot donatie. Een pittige discussie
tussen de donorcoördinator en de verteller maakt de ironie zichtbaar
van de gekozen naam van niertransplantatieprogramma ‘Samaritaan’.
De verteller vindt
het vreemd dat er gekozen is voor een vergelijking uit het nieuwe
testament , terwijl de christelijke partijen fatsoenlijke wetgeving
over donatie tegenhouden. (het boek is geschreven in 2011, nu is er
wel wetgeving, maar ik weet de precieze verdeling van stemmen niet
tvl)
Er zijn zaken die de
donor moet weten. Behalve het medische traject spelen er meer zaken.
Wanneer je een tijd uit de running bent kan dat financiële
consequenties hebben. Voor de verteller lijkt dat geen punt te zijn,
hij ziet wel… maar toch krijgt hij te maken met bureaucratie. Hij
moet zich verdedigen en lijkt tegen een muur van onbegrip op te
lopen, die discussies zijn best pittig en laten zien hoe er tegen
eigen keuzes aangekeken wordt zodra er betaald moet worden.
Zich verantwoorden
verdedigen tegenover zichzelf en anderen is een proces dat aan
verandering onderhevig is.
‘Ik bedoel... Het is niet zo moeilijk om je geest te beïnvloeden. Te manipuleren, desnoods... Ik had mij voorgenomen om een nier af te staan. De weerstand in mijn omgeving was groot. Toch heb ik doorgezet. Aan die operatie heb ik een psychologische component toegevoegd. Lichaam en geest zijn één, nietwaar... Dus. Een deel van mijn lichaam is weg, een deel van mijn geest is weg. Foetsie doodsverlangen.’ (2011-147)
Door de
onderscheidende dialoogvorm en de vele details over het proces kan ik
het boek zeker waarderen. De denkwijze en afwegingen geven de nodige
verdieping en zetten aan tot nadenken. De discussies over
egoïsme versus altruïsme zetten relaties op scherp. Niet
alleen bij familie of vrienden, maar ook in het ziekenhuis vinden
interessante ontmoetingen plaats tussen de patiënten.
De schrijver
gebruikt een aantal citaten uit De goddelijke komedie van Dante. De
eerste drie komen uit De Louteringsberg, de laatste uit het Paradijs.
Een prachtige keuze om deze citaten te gebruiken, lees zelf waarom en
wat er allemaal gebeurt in het ziekenhuis wanneer patiënten met
elkaar in contact komen. O ja, het verhaal is verdeeld in 33
hoofdstukken, dat lijkt me niet toevallig in combinatie met De
goddelijke komedie.* Ondanks de beladen inhoud leest het boek als een pageturner!
De auteur
*Om het werk te
structureren deed Dante beroep op de christelijke getallensymboliek,
die in de middeleeuwen vaak uiting gaf aan de overtuiging dat God de
kosmos in perfecte verhoudingen en structuren had gemaakt. Dante deed
hierbij beroep op de getallen drie en tien, hun veelvouden en
machten. Het getal drie stond symbool voor de Drievuldigheid en tien
voor de volmaaktheid.
De Komedie is een
epos in drie delen, getiteld Inferno (Hel), Purgatorio
(Louteringsberg of Vagevuur) en Paradiso (Paradijs). Elk deel bevat
33 canti ("zangen"), van elk ongeveer 100 terzinen
(drieregelige strofen). Daarnaast is er een inleidend canto bij
Inferno, waarmee het totale aantal op 100 komt. De 33 canti per deel
zijn een verwijzing naar de leeftijd waarop Christus stierf. Elk
canto bestaat uit ongeveer 1000 woorden wat het totaal op ongeveer
100.000 woorden brengt (bron)
A.H.J. Dautzenberg
(Heerlen, 1967) debuteerde in 2010 met de verhalenbundel 'Vogels met
zwarte poten kun je niet vreten'. Sindsdien is hij niet meer weg te
denken uit de Nederlandse letteren. Dautzenberg schrijft romans,
verhalen, essays, gedichten en toneel. Zijn werk werd genomineerd
voor verschillende literaire prijzen, waaronder de AKO
Literatuurprijs en de J.M.A. Biesheuvelprijs. Hij werd door 'NRC
Handelsblad' uitgeroepen tot een van de belangrijke nieuwkomers van
de afgelopen jaren. Zijn bloemlezing 'Vuur!' over engagement in de
literatuur is een verzameling hemelbestormende schrijvers en bezielde
boeken. Hij won voor de armoedeglossy 'Quiet 500' in 2016 de Impact
Award. In 2018 verscheen ter ere van zijn vijftigste verjaardag de
bundel 'Vijftig verhalen', een verzameling van zijn beste verhalen
aangevuld met niet eerder gepubliceerd werk.(bron bio en afbeelding)
Titel: Samaritaan
Auteur: A.H.J.
Dautzenberg
Uitgever: Atlas Contact
ISBN: 9789025436988
Pag. : 208
Genre: roman
Verschenen: 2011
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.