Recensie door Tea
van Lierop
Meulenhoff-Modern
Klassiek
Beelden
als ijskristallen
‘De
trein reed door de lange tunnel over de grens het sneeuwland in.’
Het boek draait om vier
personages, twee mannen en twee vrouwen. Hoe deze personages zich tot
elkaar verhouden wordt langzaam duidelijk gemaakt. Met de trein als
vertrekpunt en de vrouw die bespied wordt via het raam in de
coupé begint het bijna sprookjesachtige verhaal.
‘In
de diepte van de spiegel trok het avondlandschap voorbij en
daaroverheen bewogen zich de spiegelende figuren als een dubbel
geprojecteerd filmbeeld. De menselijke figuren en de achtergrond
stonden in geen enkele relatie met elkaar. En toch smolten de mensen
in hun transparante ongrijpbaarheid met de stroom van het schemerige
avondlandschap samen tot een symbolische, onwerkelijke wereld. (blz.
11)’
Het verhaal
Twee mensen, twee zielen en zeer verschillend, gaan de strijd aan om de afstand tussen hen - letterlijk en figuurlijk - te overbruggen omdat ze niet anders kunnen. De aantrekkingskracht tussen de gehuwde Shimamura, een rijke toneelrecensent, en geisha Komako, is te groot. Waarom het ondanks die aantrekkingskracht niet mogelijk is een gelijkwaardige liefdesrelatie op te bouwen wordt subtiel onthuld gedurende het verhaal. De twee andere personages zijn Yoko - verpleegster en vriendin van Komako - en de man die zij als patiënt verzorgt. Om het verhaal nog wat complexiteit te geven voelt Shimamura zich ook aangetrokken tot Yoko.
Ja, Sneeuwland gaat ook over sneeuw. En geen klein beetje, maar meters! In het bergdorp waar het verhaal zich afspeelt zijn ze eraan gewend. Wanneer het flink gesneeuwd heeft kunnen kinderen vanaf de eerste verdieping van het schoolgebouw zo het gebouw verlaten zonder de trap te gebruiken en dat doen ze, naakt springen ze de sneeuw in!
Contrasten
Hoewel het boek vol staat met contrasten is het geheel een zeer fijnmazig weefsel geworden. Om door te dringen in het weefsel is het nodig om met aandacht te lezen, voor je het weet mis je een ogenschijnlijke kleinigheid.
De contrasten zijn talrijk:
- de sneeuw zijn die
contrasteert met de duisternis of de hitte van het vuur
- het verschil tussen
platteland en stad - Komako en Shimamura
- maar het meest opvallende contrast is te zien in de karakters van Shimamura - afwachtend - en dat van
Komako, die tot actie overgaat.
Japan
De auteur is Japans, ook het verhaal speelt zich af in Japan en maakt het boek een beetje mystiek. Veel meer dan de boeken van Murakami ademt deze roman de echt Japanse sfeer. Dit boek kwam in 1947 uit, dat zorgt natuurlijk voor het verschil in tijd en misschien ook doordat het zich afspeelt in een afgelegen bergdorp waar de mensen langer vasthielden aan tradities. In elk geval wordt er een schitterend beeld geschetst van de huizen, de kleding en gewoonten. Lees hoe hun kleding gemaakt werd en bewonder de vindingrijkheid van de bewoners die zich staande hielden onder erbarmelijke omstandigheden.
‘De hennepgarens, fijner dan dierlijk haar, waren anders dan in de vochtigheid van de sneeuw moeilijk te verwerken en het donkere, koude jaargetijde was daartoe wel het beste geëigend. In de oude tijd placht men te zeggen dat de natuurlijke wisselwerking tussen de krachten van licht en donker ervoor waakte dat in midwinter geweven hennep in de heetste dagen van het jaar zo koel de huid beroerde.’
Liefde
Hoewel de liefde als een rode draad loopt door het verhaal, is het toch niet het opvallendste thema. Het contrast tussen de twee die elkaar zo vurig willen liefhebben is te groot om ook daadwerkelijk lief te kunnen hebben. Shimamura blijft als een verbaasde toeschouwer zijn rol spelen en kan niet echt van Komako houden, terwijl zij vruchteloos blijft proberen haar liefde over te brengen. Maar er is geen voedingsbodem, de eenzaamheid van beiden is schrijnend voelbaar. Shimamura leeft meer in beelden dan in de realiteit, dat wordt duidelijk in de passage helemaal in het begin van het verhaal wanneer hij Yoko bespied door in de ruit te kijken, maar ook door het werk dat hij doet. De recensies die hij schrijft over westerse balletvoorstellingen worden gedaan aan de hand van informatie die hij krijgt uit boeken en van foto's.
Tenslotte
Dit boek verlaat je niet meer, eenmaal gelezen blijven de dromerige, onwerkelijke beelden bestaan. Het lijkt alsof de auteur hemel en aarde in elkaar laat overvloeien, verstillend en prachtig:
‘De vonken verspreidden
zich langs de melkweg. Shimamura voelde er zich mee heen opgezogen.
Rook stroomde langs de melkweg omhoog en de melkweg zelf stroomde in
tegengestelde richting naar beneden. Soms miste een waterstraal het
dak en ging het eind ervan trillend over in een wittige nevel, als
verlicht in de melkweg’ (blz.
132)
Nawoord
Patricia de Martelaere
schrijft in het nawoord dat ‘de westerling Sneeuwland gerust kan
lezen als een Griekse tragedie met een universele impact: een
verschrikkelijke en in menselijke termen niet geheel te begrijpen
strijd tussen krachten die de mens overstijgen maar waarin hij toch
geworteld is - een strijd die leidt tot een onafwendbare ondergang die
tegelijkertijd een loutering is.’
De auteur
Yasunari Kawabata (Japans: 川端 康成, Kawabata Yasunari) (Osaka, 11 juni 1899 - Zushi, 16 april 1972) was een Japans schrijver die in 1968 als eerste Japanner (en tweede Aziaat) de Nobelprijs voor Literatuur won.* Zijn boeken worden nog steeds gelezen, ook buiten Japan. Hij was de zoon van een arts. Na de vroege dood van zijn ouders werd hij opgevoed door zijn grootvader en bezocht hij de openbare lagere en middelbare school. Van 1920 tot 1924 studeerde hij aan de universiteit van Tokio, waar hij zijn graad in de literatuur haalde. Hij was een van de oprichters van het tijdschrift Bungei jidal, het medium van een nieuwe beweging in de moderne Japanse literatuur. Hij werd lid van de Kunstacademie van Japan in 1953 en in 1957 werd hij benoemd tot voorzitter van de PEN-club van Japan. Op verschillende internationale congressen was Kawabata de Japanse afgevaardigde voor deze club. In 1959 ontving hij de Goethe-medaille in Frankfurt. Kawabata maakte in 1972 een einde aan zijn leven.
*Reden: "Voor zijn
verhalend meesterschap, dat met grote gevoeligheid de essentie van de
Japanse geest uitdrukt."
Auteur: Yasunari Kawabata
Uitgever: Meulenhoff Modern
Klassiek
Vertaler: C. Ouwehand
ISBN: 9789029077569
Pag.: 153
Genre: literaire fictie
Verschenen: Oorspronkelijk
1947, mijn editie 2007
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter.
Dat wordt zeer op prijs gesteld en we willen graag weten wat je ervan vindt.